به گزارش خبرگزاری بسیج، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، احمد نیک‌گفتار، سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین با اعلام این خبر گفت: فصل هفتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین به همت پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی بلقیس اسفراین به مدت 2 ماه در 2 بخش یکی درمحدوده شارستان با تاکید بر تپه منار و بخش داخل ارگ انجام شد.
وی افزود:کاوش در محدوده شارستان باهدف مشخص‌کردن کاربری و تکمیل فضاهای کاوش شده در فصل‌های گذشته و در بخش داخل ارگ با هدف شناخت و آگاهی از ساختار معماری داخلی ارگ و فضاهای مسکونی موجود در آن انجام شد.
نیک گفتار مهمترین کشفیات شارستان در بخش معروف به تپه منار را یک صحن بزرگ با رواق‌های پیرامونی با یک ورودی آجر فرش اعلام کرد که ایوان آن مزین به گچبری‌های از نوع برهشته بود که در نوع خود از بی‌نظیرترن گچ‌برهای دوران اسلامی در دوره ایلخانان به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه از کشفیات دیگر در تپه منار می‌توان به ادامه تالار ستون دار(شبستان مسجد) ویک ساختار آبرسانی (قنات) اشاره کرد تصریح کرد: تالار ستوندار از دوجهت شمالی و جنوبی با دیواری ضخیم احاطه شده و گستردگی آن به سمت شرقی و غربی است.
این باستان‌شناس با اشار به اینکه داخل این تالار 16 ستون آجری به ابعاد یک در یک متر قرار گرفته تصریح کرد: تشخیص کاربری این سازه به دلیل گستردگی، نیاز به کاوش‌های باستان‌شناسی بیشتر دارد.
به گفته وی ساختار آبرسانی (قنات) که از جبهه شرقی تالار ستوندار کشف شد یکی از کشفیات مهم در تپه منار است؛ همچنین این ساختار آبرسانی به سمت شمالی-جنوبی با تنبوشه‌های بزرگ(کول)به ابعاد 16 سانتی متر عرض و 5 سانتی متر ضخامت گسترش دارد که به منظور مقاوم سازی بیشتر این سازه اطراف تنبوشه‌ها با ملاتی از گل که بسیار سخت و محکم است پوشانده شده‌اند.
سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین افزود:برای مقاومت در مقابل فشار وارده از سطح زمین ابتدا روی کول‌ها را با کول‌های شکسته و قطعات آجر پوشانده و سپس روی آن را با یک ردیف آجر با ملات گل کار کرده‌اند.
به گفته نیک گفتار، در وسط این ساختار آبرسانی یک دریچه‌ای به صورت نیم دایره وجود دارد که با آجرهای به ابعاد 5*13*25 ساخته شده که محلی برای لایروبی و برداشت آب بوده است.
وی با اشاره به کاربری این سازه اظهار داشت: احتمالا این ساختار در گذشته یکی از قنات‌های شهر کهن اسفراین به منظور تامین آب شهر محسوب می‌شده که در متون تاریخی به این قنات‌ها اشاره شده است.
این باستان‌شناس درباره مهمترین کشفیات در در داخل ارگ به یک حیاط مرکزی اشاره کرد و گفت: تمام درگاهی‌های منازل مسکونی که در فصل ششم بدست آمد به این فضا منتهی می‌شود؛ همچنین در این حیاط یک ساختار آبرسانی پیچیده و منظم وجود دارد که شامل یک حوض انباربه ابعاد 270در320با ارتفاع 150 سانتی‌متر می‌شود.
نیک گفتار با بیان اینکه این حوض انبار دارای دیواری از جنس شفته آهک به ضخامت 25 سانتی متر باسطح مزین به اندود ساروج بوده که کف آن آجر فرش است گفت: با توجه به شواهد موجود ،آب این حوض انبار از طریق یک ساختار آبرسانی از نوع تنبوشه‌ای که داغ‌هایی از تنبوشه در مسیر آبرسانی باقی مانده تهیه می‌شده است.
وی اظهار داشت: درمورد منبع تامین آب این حوض انبار به دلیل نبود گستردگی کاوش هیچ اظهار نظری قطعی نمی‌توان کرد اما می‌توان احتمال داد آب از طریق خندق موجود در اطراف ارگ از طریق تنبوشه‌هایی از جنس سفال وارد یک برکه می‌شده و پس از رسوب‌گذاری گل و لای و زلال‌شدن از طریق تنبوشه دیگر وارد حوض انبار می‌شده است.
سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین اظهار داشت: این حوض انبار علاوه برمنبع تامین آب ساکنین با توجه به قرارگرفتن در مسیر جهت وزش باد و درگاهی‌ها منازل می‌توانسته به عنوان خنک‌کننده منازل هم کاربری داشته باشد.
وی با بیان اینکه با توجه به شواهد موجود و آثار بدست آمده اطراف حوض انبار و محوطه حیاط با آجرهای به ابعاد5*21*21سانتی متر پوشانده شده بود افزود: علاوه بر موارد یادشده چند منزل مسکونی با کف گچی و کوبیده با دیوارهای از خشت با پی چینه‌ای، سنگی که با خشت‌هایی به ابعاد 5*25*25 سانتی متر با ملاط گل ساخته شده‌اند کشف شد که در این سازه‌ها برای اندود دیوارها از گچ،کاه گل و گل اخری استفاده شده است.
