یادداشت/
بیماری‌های ناشی از مصرف داروهای غیرمجاز لاغری
مشکلات کبدی، ریزش مو، فشار خون، سکته، عوارض ترک اعتیاد، دیابت، چربی خون و در برخی موارد بروز سرطان‌ها از عوارض مصرف داروهای تقلبی برای کاهش وزن است.
دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران؛
پیشرفت علوم و تکنولوژی طی یک قرن اخیر و به ویژه چند دهه گذشته موجب
تغییر کلی در شکل زندگی جوامع بشری شده است. این تغییرات که از آن به رفاه
بیشتر یاد می‌شود موجب گردیده که انسان امروز برای امرار معاش خود تحرک
کمتری نیاز داشته باشد و از سوی دیگر دسترسی وی را به انواع غذاها، بسیار
آسانتر از گذشته کرده است.
یک مقایسه ساده بین شیوه زندگی و میزان خورد و خوراک ما در این زمانه و بیست سال پیش به روشنی این تفاوت را آشکار می‌سازد. اما این رفاه بیشتر موجب تغییر الگوی بیماری‌ها در بین جوامع شده به نحوی که امروزه دیگر بیماری‌های عفونی و واگیردار مانند گذشته تهدید کننده جان انسان‌ها نیستند و در عوض بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت، فشار خون، سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی عوامل اصلی مرگ و میر در عصر حاضر هستند که همه اینها به دلیل تغییر الگوی زندگی است.
چاقی علت گسترش بیماری‌های غیرواگیر
در این میان یکی از اصلی‌ترین عواملی که موجب بروز رو به گسترش اینگونه بیماری‌های می‌شود چاقی است. به عبارت دیگر بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده ثابت شده که پیدایش بیماری‌های غیرواگیر و ابتلا به عوارض آنها در کسانی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند به میزان چشمگیری بیشتر است و متاسفانه با شیوع رو به گسترش این پدیده و افزایش روزافزون متقاضیان برای درمان بازار مکاره ارایه خدمات رفع چاقی نیز توسعه بیشتری می‌یابد.
بجز مواردی که جنبه وراثتی و یا بیمارگونه دارند، عمدتاً چاقی در اثر نبود تعادل انرژی به وجود می‌آید. به عبارت دیگر مصرف کالری و مواد غذایی به میزان بیشتر از نیاز روزانه بدن منجر به تجمع چربی در بافت‌های بدن شده و موجب پدیدار شدن چاقی می‌شود که البته این پدیده‌ای نیست که یک شبه رخ داده باشد بلکه فرایندی است که طی سال‌ها و با مصرف مستمر مواد غذایی به میزانی بیشتر از احتیاج سلول‌های بدن به شکلی خزنده باعث پیدایش چاقی می‌شود.
با توجه به این حقیقت علمی در می‌یابیم که برای درمان چاقی باید تعادل منفی در انرژی ایجاد کنیم یعنی میزان مصرف انرژی را به پایین‌تر از مقدار مورد نیاز تنزل دهیم که این امر از طریق پیروی از رژیم غذایی (کاهش مصرف) و افزایش فعالیت بدنی (بالا بردن نیاز بدن) میسر است.
داروی کاهش وزن ارلیستات
داروهایی که برای درمان چاقی عرضه می‌شوند نیز عمدتاً بر پایه تأثیر بر عوامل فوق منجر به کاهش وزن می‌شود. یکی از معروف‌ترین این داروها، دارویی است به نام علمی ارلیستات که با نام‌های تجاری گوناگون در داخل کشور نیز تولید می‌شود. این دارو با مهار آنزیم لیپاز روده‌ای، هضم چربی مواد غذایی خورده شده را متوقف کرده لذا مانع جذب آن می‌شود و در نتیجه با دفع چربی مواد غذایی و مکانیسم کاهش مصرف به کم شدن وزن کمک میکند.
داروی مذکورممکن است مشکلات گوارشی نظیر دل درد، نفخ و سوء هاضمه ایجاد کند که در بسیاری از موارد با مشورت پزشک معالج قابل رفع است. این دارو تائیدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارد و به شرط تجویز پزشک در کنار رژیم غذایی در کاهش وزن مؤثر باشد.
دسته بعدی داروهایی هستند که بر روی اشتهای افراد تأثیر می‌گذارند و از این طریق باعث کاهش مصرف مواد غذایی شده و کاهش وزن را به دنبال خواهند داشت. این داروها مکانیسم‌های گوناگونی دارند که از مسیرهای مختلف اثر نهایی خود یعنی کاهش اشتها را سبب می¬شوند.
داروی کاهش وزن سیبوترامین
سردسته این داروها ترکیبی است به نام سیبوترامین که با تأثیر بر واسطه¬های شیمیایی موجود در پایانه‌های عصبی اثر خود را اعمال میکند. این دارو که سال‌ها با عملکردی قابل قبول، فروش بالایی در بازار دارویی جهان داشت به دلیل عوارض مهلک ناشی از آن نظیر حملات فشار خون و خطر مرگ ناگهانی تائیدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را از دست داد و در حال حاضر توسط مجامع علمی توصیه نمی‌شود. سایر داروهایی نیز که از این طریق باعث کاهش وزن می‌شوند نظیر فن‌فلورامین که پیش از سیبوتراسین در بازار دارویی موجود بودند، به دلیل بروز عوارض مهلک، مدتهاست که از سوی مجامع علمی کنار گذاشته شده‌اند.
وجود داروهای تقلبی در بازار
علاوه بر این داروهای متفاوت و رنگارنگی وجود دارند که از طریق مبادی غیر آکادمیک تهیه، تبلیغ و عرضه می‌شوند. این گروه همان داروهایی هستند که به صورت روزمره در نشریات و شبکه‌های ماهواره‌ای با ادعاهای عجیب و غریب تبلیغ شده و محل فروش آنها هم مکانی غیر از داروخانه‌هاست.
گرچه چند مکانیسم مختلف برای تأثیر این داروها متصور است، عمدتاً دارای اثر ناچیز بر روی کاهش وزن بوده و یا چنان اثر زیانباری برای بدن ایجاد می‌کنند که علیرغم کاهش وزن، اثرات نامطلوب و گاه جبران ناپذیری برای مصرف کنندگان خود به همراه خواهد داشت.
با کمال تأسف این داروها که بعضاً توسط برخی باشگاه‌های ورزشی و یا عطاری‌ها و با بسته بندی‌های جذاب عمدتا تحت عنوان داروهای گیاهی عرضه می‌شوند، پایه و اساس سالمی نداشته و فقط با قصد سودجویی نه تنها منابع مالی مشتریان خود را به باد می‌دهند بلکه در بسیاری از موارد با بروز عوارض مهلک و زیان‌آور، موجبات دردسر روزافزون مصرف کنندگان را فراهم می‌سازند.
عوارض داروهای تقلبی
عوارضی نظیر مشکلات کبدی، ریزش مو، به هم ریختن ریتم سوخت وساز بدن، برهم خوردن تعادل هورمونی، فشار خون، سکته، عوارض ترک اعتیاد، دیابت، چربی خون و در برخی موارد بروز سرطان‌ها از جمله عوارضی است که به دنبال مصرف این داروها ایجاد می‌شود.
بر اساس یک پروژه علمی پژوهشی که اخیرا در پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همت پروفسور فریدون عزیزی و همکارانشان انجام شده، نه نوع از این قرص‌ها و کپسول‌ها مورد آزمایش قرار گرفته، نتیجه حاصله اینکه شش مورد از این داروها حاوی تری یدو تیرونین یا همان هورمون غده تیروئید بودند.
به عبارت دیگر این داروها با القای پرکاری مصنوعی تیروئید، که نوعی بیماری محسوب می‌شود و با آسیب رساندن به سایر ارگان‌ها موجب کاهش وزن می‌شوند.
سه داروی دیگر حاوی ماده روانگردان پی سی پی موسوم به گرد فرشته بودند که سبب بروز عوارضی نظیر خشکی دهان، لرزش دست‌ها، افزایش فشار خون، سردرد، اختلال خواب، کاهش اشتها، سرخوشی، تپش قلب و تمایل به مصرف مجدد (اعتیاد) میگردد.
از نکات جالب توجه این پروژه این بود که علیرغم ادعاهای رو برچسب، هیچ ماده گیاهی در ترکیب آنها یافت نشد. همچنین بر اساس بررسی‌های به عمل آمده هیچ سابقه‌ای از محل تولید آن در کشور سازنده به دست نیامد.
کاهش وزن با تغییر سبک زندگی
باید گفت غلبه بر اضافه وزن و چاقی جز از طریق تغییر شیوه زندگی با اصلاح الگوی تغذیه و فعالیت بدنی میسر نیست و داروها در این میان نقش کمکی دارند.
تجویز داروهای لاغری فقط با دستور پزشک
مصرف هیچ کدام از داروهای لاغری بدون تجویز پزشک دارای شماره نظام پزشکی مجاز نیست حتی اگر دارویی توسط کارشناسان تغذیه و رژیم درمانی تجویز شد، پیش از مصرف آن با پزشک خانواده خود مشورت کنید.
هرگز دارویی را به غیر از عاملان مجاز و توزیع دارو یعنی داروخانه‌ها و با مجوز وزارت بهداشت مصرف نکنید.
یک مقایسه ساده بین شیوه زندگی و میزان خورد و خوراک ما در این زمانه و بیست سال پیش به روشنی این تفاوت را آشکار می‌سازد. اما این رفاه بیشتر موجب تغییر الگوی بیماری‌ها در بین جوامع شده به نحوی که امروزه دیگر بیماری‌های عفونی و واگیردار مانند گذشته تهدید کننده جان انسان‌ها نیستند و در عوض بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت، فشار خون، سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی عوامل اصلی مرگ و میر در عصر حاضر هستند که همه اینها به دلیل تغییر الگوی زندگی است.
چاقی علت گسترش بیماری‌های غیرواگیر
در این میان یکی از اصلی‌ترین عواملی که موجب بروز رو به گسترش اینگونه بیماری‌های می‌شود چاقی است. به عبارت دیگر بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده ثابت شده که پیدایش بیماری‌های غیرواگیر و ابتلا به عوارض آنها در کسانی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند به میزان چشمگیری بیشتر است و متاسفانه با شیوع رو به گسترش این پدیده و افزایش روزافزون متقاضیان برای درمان بازار مکاره ارایه خدمات رفع چاقی نیز توسعه بیشتری می‌یابد.
بجز مواردی که جنبه وراثتی و یا بیمارگونه دارند، عمدتاً چاقی در اثر نبود تعادل انرژی به وجود می‌آید. به عبارت دیگر مصرف کالری و مواد غذایی به میزان بیشتر از نیاز روزانه بدن منجر به تجمع چربی در بافت‌های بدن شده و موجب پدیدار شدن چاقی می‌شود که البته این پدیده‌ای نیست که یک شبه رخ داده باشد بلکه فرایندی است که طی سال‌ها و با مصرف مستمر مواد غذایی به میزانی بیشتر از احتیاج سلول‌های بدن به شکلی خزنده باعث پیدایش چاقی می‌شود.
با توجه به این حقیقت علمی در می‌یابیم که برای درمان چاقی باید تعادل منفی در انرژی ایجاد کنیم یعنی میزان مصرف انرژی را به پایین‌تر از مقدار مورد نیاز تنزل دهیم که این امر از طریق پیروی از رژیم غذایی (کاهش مصرف) و افزایش فعالیت بدنی (بالا بردن نیاز بدن) میسر است.
داروی کاهش وزن ارلیستات
داروهایی که برای درمان چاقی عرضه می‌شوند نیز عمدتاً بر پایه تأثیر بر عوامل فوق منجر به کاهش وزن می‌شود. یکی از معروف‌ترین این داروها، دارویی است به نام علمی ارلیستات که با نام‌های تجاری گوناگون در داخل کشور نیز تولید می‌شود. این دارو با مهار آنزیم لیپاز روده‌ای، هضم چربی مواد غذایی خورده شده را متوقف کرده لذا مانع جذب آن می‌شود و در نتیجه با دفع چربی مواد غذایی و مکانیسم کاهش مصرف به کم شدن وزن کمک میکند.
داروی مذکورممکن است مشکلات گوارشی نظیر دل درد، نفخ و سوء هاضمه ایجاد کند که در بسیاری از موارد با مشورت پزشک معالج قابل رفع است. این دارو تائیدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارد و به شرط تجویز پزشک در کنار رژیم غذایی در کاهش وزن مؤثر باشد.
دسته بعدی داروهایی هستند که بر روی اشتهای افراد تأثیر می‌گذارند و از این طریق باعث کاهش مصرف مواد غذایی شده و کاهش وزن را به دنبال خواهند داشت. این داروها مکانیسم‌های گوناگونی دارند که از مسیرهای مختلف اثر نهایی خود یعنی کاهش اشتها را سبب می¬شوند.
داروی کاهش وزن سیبوترامین
سردسته این داروها ترکیبی است به نام سیبوترامین که با تأثیر بر واسطه¬های شیمیایی موجود در پایانه‌های عصبی اثر خود را اعمال میکند. این دارو که سال‌ها با عملکردی قابل قبول، فروش بالایی در بازار دارویی جهان داشت به دلیل عوارض مهلک ناشی از آن نظیر حملات فشار خون و خطر مرگ ناگهانی تائیدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را از دست داد و در حال حاضر توسط مجامع علمی توصیه نمی‌شود. سایر داروهایی نیز که از این طریق باعث کاهش وزن می‌شوند نظیر فن‌فلورامین که پیش از سیبوتراسین در بازار دارویی موجود بودند، به دلیل بروز عوارض مهلک، مدتهاست که از سوی مجامع علمی کنار گذاشته شده‌اند.
وجود داروهای تقلبی در بازار
علاوه بر این داروهای متفاوت و رنگارنگی وجود دارند که از طریق مبادی غیر آکادمیک تهیه، تبلیغ و عرضه می‌شوند. این گروه همان داروهایی هستند که به صورت روزمره در نشریات و شبکه‌های ماهواره‌ای با ادعاهای عجیب و غریب تبلیغ شده و محل فروش آنها هم مکانی غیر از داروخانه‌هاست.
گرچه چند مکانیسم مختلف برای تأثیر این داروها متصور است، عمدتاً دارای اثر ناچیز بر روی کاهش وزن بوده و یا چنان اثر زیانباری برای بدن ایجاد می‌کنند که علیرغم کاهش وزن، اثرات نامطلوب و گاه جبران ناپذیری برای مصرف کنندگان خود به همراه خواهد داشت.
با کمال تأسف این داروها که بعضاً توسط برخی باشگاه‌های ورزشی و یا عطاری‌ها و با بسته بندی‌های جذاب عمدتا تحت عنوان داروهای گیاهی عرضه می‌شوند، پایه و اساس سالمی نداشته و فقط با قصد سودجویی نه تنها منابع مالی مشتریان خود را به باد می‌دهند بلکه در بسیاری از موارد با بروز عوارض مهلک و زیان‌آور، موجبات دردسر روزافزون مصرف کنندگان را فراهم می‌سازند.
عوارض داروهای تقلبی
عوارضی نظیر مشکلات کبدی، ریزش مو، به هم ریختن ریتم سوخت وساز بدن، برهم خوردن تعادل هورمونی، فشار خون، سکته، عوارض ترک اعتیاد، دیابت، چربی خون و در برخی موارد بروز سرطان‌ها از جمله عوارضی است که به دنبال مصرف این داروها ایجاد می‌شود.
بر اساس یک پروژه علمی پژوهشی که اخیرا در پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همت پروفسور فریدون عزیزی و همکارانشان انجام شده، نه نوع از این قرص‌ها و کپسول‌ها مورد آزمایش قرار گرفته، نتیجه حاصله اینکه شش مورد از این داروها حاوی تری یدو تیرونین یا همان هورمون غده تیروئید بودند.
به عبارت دیگر این داروها با القای پرکاری مصنوعی تیروئید، که نوعی بیماری محسوب می‌شود و با آسیب رساندن به سایر ارگان‌ها موجب کاهش وزن می‌شوند.
سه داروی دیگر حاوی ماده روانگردان پی سی پی موسوم به گرد فرشته بودند که سبب بروز عوارضی نظیر خشکی دهان، لرزش دست‌ها، افزایش فشار خون، سردرد، اختلال خواب، کاهش اشتها، سرخوشی، تپش قلب و تمایل به مصرف مجدد (اعتیاد) میگردد.
از نکات جالب توجه این پروژه این بود که علیرغم ادعاهای رو برچسب، هیچ ماده گیاهی در ترکیب آنها یافت نشد. همچنین بر اساس بررسی‌های به عمل آمده هیچ سابقه‌ای از محل تولید آن در کشور سازنده به دست نیامد.
کاهش وزن با تغییر سبک زندگی
باید گفت غلبه بر اضافه وزن و چاقی جز از طریق تغییر شیوه زندگی با اصلاح الگوی تغذیه و فعالیت بدنی میسر نیست و داروها در این میان نقش کمکی دارند.
تجویز داروهای لاغری فقط با دستور پزشک
مصرف هیچ کدام از داروهای لاغری بدون تجویز پزشک دارای شماره نظام پزشکی مجاز نیست حتی اگر دارویی توسط کارشناسان تغذیه و رژیم درمانی تجویز شد، پیش از مصرف آن با پزشک خانواده خود مشورت کنید.
هرگز دارویی را به غیر از عاملان مجاز و توزیع دارو یعنی داروخانه‌ها و با مجوز وزارت بهداشت مصرف نکنید.
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
آخرین اخبار
