به گزارش خبرگزاری بسیج، محمد علی رخشانی، مستند ساز جوان سیستانی است که در کارنامه او 17 اثر مستند دیده میشود. او در آخرین کارش که به سفارش مرکز مستند سوره حوزه هنری تولید شده، به موضوع نسل سوم قربانیان عامل نارنجی در جنگ ویتنام پرداخته است. به بهانه رونمایی از مستند او در 13 مرداد، این فیلمساز مواردی را درباره ساخت این مستند بیان کرد.
رخشانی در ابتدا درباره چگونگی شکل گیری این ایده و تولید این مستند گفت: در ابتدای کار، ایده این مستند از طرف مرکز مستند سوره مطرح شد. مدیر مرکز مستند با توجه به سابقه من در فیلمسازی پیرامون موضوع کشتار مسلمانان در میانمار که به موضوع فیلم فعلی نزدیک است، این پیشنهاد را به من داد که در خصوص موضوع ویتنام فکر کنم، سوژه ای که تا قبل از این حتی از وقوعش هم مطلع نبودم. اما بعد از مواجه من با فاجعه انسانی که در ویتنام اتفاق افتاده بود، درگیر سوژه عجیب غریبی شدم که باید در موردش فیلم می‌ساختم تا موضوع مهمی که تا پیش از این در موردش تنها چند مستند و گزارش خبری تصویری محدود وجود داشت از این وضعیت خارج شود.
وی افزود: همانطور که گفتم این دومین اثر من بود که رویکرد جنگ داشت و من در این میان به دنبال صلح و حقوق بشر بودم و این قضیه را برای خودم یک رسالت میدانستم که احساس میکنم خدا را شکر به نتیجه رسیده ام. من نمی‌خواستم در فیلمم به دنبال شعار و پروپاگاندا باشم که مخاطب با آن ارتباط برقرار نکند، قصد من این بود، در نوع روایت من، مخاطب خودش متوجه عمق تاثیرات جنگ و ظلمی که کشورهایی مثل آمریکا بر مردم مظلوم داشته‌اند بشود.
رخشانی ادامه داد: بعد از تصمیم فیلمسازی پیرامون این مساله، در جلسات بعدی که با مرکز مستند سوره داشتم به یک سری جمع بندی و چهارچوبی رسیدم که اسمش را زخم های کهنه گذاشتم. طرح خام اولیه آن را یه مرکز ارائه دادم که مورد موافقت قرار گرفت. روند ساخت با سفر پژوهشی من به ویتنام شروع شد، در جریان این سفر به بیمارستان‌ها و مراکزی رفتم که وضعیت کودکان آسیب دیده آن آنقدر اسف بار بود که تحمل تماشای آن برای مخاطب امکان پذیر نبود؛ به همین خاطر به سراغ «خانه صلح» رفتم که قربانیان جنگ ساکن در آن کسانی بودند که هنوز امید به زندگی داشتند و تصویربرداری آن برای ما ممکن بود.
این کارگردان در ادامه درباره عمق فاجعه‌ای که در ویتنام بر مردم این کشور تحمیل شده است، گفت: موضوع آسیب دیدگان این جنگ به خودی خود آنقدر دلخراش هست که مفهوم را منتقل کند و نیازی به انتشار تصاویر تکان دهنده به صورتی که خارج از تحمل بیننده باشد نیست. در دنیای خشن امروز که خیلی‌ها تصاویر خشن را می‌بینند من فکر میکنم، تصویر این که یک کشور مهاجم بدون هیچ دلیلی مواد سمی را بر سر جنگل‌ها می‌ریزد و آنها را می‌خشکاند و صحبت های نسل سوم قربانیان آن که کمتر به آن پرداخته شده است تأثیر گذارتر از دیگر موضوعات است.
رخشانی درباره اینکه چرا این جنایات در رسانه های جهان گستر دیده نمی‌شود، افزود: متأسفانه کارکرد رسانه‌هایی که در دست قدرت‌هاست، همین است. آنها با ابزار قدرتمندی که در اختیار دارند جنایاتشان را در بین سایر خبرها لاپوشانی می‌کنند، اما نظر من این است که ماه پشت ابر نخواهد ماند. من در جریان تولید این مستند فیلم‌سازهایی از لهستان و فرانسه را دیدم که آنها هم از این موضوع فیلم می‌ساختند تا حقیقت را در به مردمشان بگویند.
وی گفت: در جریان دفاع مقدس هم همین‌طور بود ما یک تنه در مقابل ابرقدرت‌ها ایستادیم و حالا می‌بینیم به تدریج به همه جهانیان ثابت شده که ما بر حق بودیم و دلیل نپرداختن رسانه‌های بزرگ صهیونیستی و آمریکایی به این موضوعات نیز در آنجا هم مشخص است.
این مستندساز درباره اینکه چطور میشود فضای سانسور رسانه های جهان را شکست، گفت: این مساله در حوزه‌ی ما بستگی به نگاه هر مستندساز دارد. برای مثال این مستند به من سفارش داده شد، اما من سعی کرده‌ام جدای از مسائل مادی که مورد نیاز هر شخصی است، به وظیفه‌ی انسانی خودم در این راه هم توجه داشته باشم. اینکه آیا با این موضوع می‌توانم ارتباط برقرار کنم یا خیر؟ من به عنوان یک فیلم ساز، هیچ‌گاه برای جشنواره و فستیوال فیلم نساخته ام، زیرا نگاهم به این مساله متفاوت است وهمیشه به ارتباط خودم با موضوع نگاه میکنم. خیلی‌ها به موضوعی که به آن مستندسازی بحران می‌گویند پا می‌گذارند که مسئله آن دغدغه شخصی آنهاست که حتی در این راه آسیب هم می‌بینند.
وی افزود: این را بگویم که من در این کار فقط برای ادای دینی که در جهت صلح داشتم، از جان مایه گذاشتم و در این میان سعی کردم یاد بگیرم چشم‌هایم را به روی مسائل جهان بیشتر باز کنم. خطراتی زیادی در این سفر متوجه ما بود، حتی خیلی‌ها می‌گفتند خطر مسمویت هنوز هم در آن منطقه وجود دارد، زیرا که همه آسیب‌دیدگان فعلی بر اثر مسمویت غذایی به آن وضعیت بد مبتلا شده‌اند، اما من برای هدفم این سختی‌ها و فشارهای روانی را تحمل کردم.
رخشانی ادامه داد: ما در تحقیقات مستندی که داشتیم به این آمار وحشتناک رسیدیم که آمریکا به بهانه واهی از بین بردن چریک‌های نظامی که در بین درختان مخفی می‌شدند، 20 میلیون گالن سم دی اکسین توسط هلی کوپتر و هواپیماهای سمپاش بر سر جنگل های سبز ویتنام ریخته بود. این سم به تدریج از گیاهان به حیوانات و انسانها انتقال یافت و تبعات وحشتناکی را به بار آور که به زعم خیلی‌ها فضای حومه این شهر هنوز هم پر خطر است. حتی خیلی از سربازان آمریکایی آن زمان که با آن محموله‌ها سر و کار داشتند نیز به این سم آلوده شدند که دولت آمریکا سعی در از بین بردن آنها داشت که البته چندتایی از آنها لو رفته است و فیلم‌هایی در آن مورد نیز ساخته شده که فیلم "خاطرات نارنجی" از وحید فرجی از جمله آنهاست.
وی افزود: من سه اثر بین المللی ساخته‌ام یکی در مورد کشتار مسلمانان میانمار، دیگری در مورد شهید جهان اسلام، مالکوم شباز نوه رهبر سیاه پوستان آمریکا است و آخرین اثر در مورد قربانیان جنگ ویتنام است که به دلایل سختی کار و فضای ویتنام آن را بیشتر از دو فیلم دیگر دوست دارم.
رخشانی در پایان گفت: همه آسیب‌دیدگان از جنگ که سوژه مستند بودند در خانه‌ای که نام آن را صلح جمع شده‌اند تا تنفر خودشان را از جنگ با کارهایشان بیان کنند." نسل سوم" حداقل می‌تواند یک آگاهی برای مردمی باشد که فیلم را می‌بینند و پیامی هم داشته باشد برای کسانی که در دنیا جنگ افروزی می‌کنند.
مستند نسل سوم ساعت 17 روز سه شنبه، 13 مردادماه، در سالروز حمله نظامی آمریکا به ویتنام در سالن امیرحسین فردی حوزه هنری رونمایی میشود.
