به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج مازندران، نهم مرداد هر سال، که به روز اهدای خون نامگذاری شده، فرصتی را فراهم می‌آورد تا زمینه مطالعه و دقت بر روی عنصر حیرت‌آور در عالم خلقت، که خون نام دارد، فراهم آید و عرصه دیگری برای تفکر و تعمق پیرامون پیچیدگی‌های خلقت و عظمت خداوند بزرگ به روی‌مان گشوده شود.
پیچیده‌ترین ساده
دانشمندان، خون را بافت زنده می‌دانند و می‌گویند به فاصله یک مژه بهم زدن، حدود یک میلیون و 200 هزار عدد از گلبول‌های قرمز به پایان عمر 120 روزه خود می‌رسند و در همین زمان، مغز استخوان به همان تعداد گلبول قرمز تولید کرده و وارد جریان خون می‌سازد.
استخوان‌ها در طول زندگی یک انسان، حدود 500 کیلوگرم گلبول قرمز تولید می‌کنند و هر گلبول تا پایان عمر خود 75 هزار بار از قلب به تمام بدن سفر می‌کند.
در وهله نخست، قلب همانند تلمبه، خون را به اندام‌ها و بافت‌ها می‌رساند. جاری شدن خون در رگ‌ها به صورت موج‌های متناوب و مجزا می‌باشد و بدین ترتیب وظیفه تنظیم حرکت خون به شاهرگ‌ها واگذار شده است و فشار خون در انتهای مسیر به صفر می‌رسد و به همین دلیل ورزش موجب تسریع گردش خون می‌شود.
گروه‌های چهارگانه خون
گروه‌های خونی را براساس ساختمان شیمیایی موجود در سطح گلبول‌های قرمز به چهار گروه: a، b، ab و o تقسیم کرده‌اند. بدین ترتیب نباید خونی به انسان دیگر با گروه خونی نامتجانس تزریق شود؛ اما گروه "o" به دلیل ساختمان خاص گلبول‌های آن که نه ضد a و نه ضد b هستند، قابل تزریق به تمام گروه‌های چهارگانه هستند و اصطلاحاً گروه b را گروه دهندگان همگانی می‌نامند.
اهدای خون، هدیه زندگی
طبق گفته کارشناسان، هر فرد بالغ (بین 17 تا 65 سال) با وزن متوسط (بیش از 50 کیلوگرم)، حدود 5.5 تا 6 لیتر خون دارد و با اهدای 250 سی سی تا 450 سی سی از خون خود، نه تنها سلامتی خود را به مخاطره نمی‌اندازد، بلکه ضمن کمک به سلامتی خود، نجات بخش زندگی دیگری نیز خواهد شد و خون اهداء شده طی چند دقیقه تا چند ساعت به لحاظ حجم و طی یک تا دو ماه به لحاظ سلولی و گلبولی جبران می‌شود.
اهداکنندگان از مزایای بیمه خون برای خود و وابستگان درجه اول به مدت یکسال برخوردار می‌شوند، اهدای خون می‌تواند در کشف بیماری‌های نهفته در اهداء کنندگان کاملاً موثر باشد.
هر فرد سالم می‌تواند در هر سال تا 4 بار با فاصله هشت هفته خون اهدا کند.
وضعیت اهدای خون در ایران
در کشور ما وضعیت خون دهی وضعیت مناسبی است و کیفیت خون اهدایی نیز بالاست، اما این وضعیت در کشورهای توسعه یافته وضعیتی بهتر است.
به گزارش سازمان بهداشت جهانی، از 107 میلیون واحد خونی که در جهان اهدا شده است، حدود نصف آن در جوامع با درآمد بالا اهداء شده است.
در جوامع با درآمد کم، حدود 65 درصد خون اهدایی به کودکان منتقل می‌شود، اما در جوامع با درآمد بالا، بیشتر به افراد بیمار بالای 65 درصد.
در کشورهای با درآمد بالا حدود 40 نفر در هر هزار نفر در سال خون اهداء می‌کنند. این میزان در کشورهای درآمد متوسط حدود 6.12 و در کشورهای با درآمد پائین حدود 4 نفر است.
بر طبق این آمار، تنها 41 کشور از کشورهای جهان می‌توانند از خون اهداء شده پلاسما استخراج و استفاده کنند. بقیه کشورها واردکننده پلاسما هستند. از نظر سازمان بهداشت جهانی، وجود 2درصد اهداءکننده در جامعه قابل قبول است. این آمار در کشور ایران برابر با 2/2درصد است.
اهدا یا فروش
خون، نجات بخش زندگی است و سطح سلامت را در جامعه افزایش می‌دهد، اما تعداد بسیاری از بیماران هستند که به موقع به خون سالم دسترسی پیدا نمی‌کنند.
تهیه و تامین خون ایمن و کافی، یک مسئولیت حکومتی است و باید به عنوان بخشی از سیاست ملی سلامت و زیرساخت‌های بهداشتی درمانی در نظر گرفته شود.
در راستای اهدا خون، معمولاً سه نوع اهداکننده وجود دارد. اهداکننده داوطلب و بدون چشم‌داشت مادی، اهداکننده جایگزین یا فامیلی و اهداکننده پولی، که تقویت اهداکنندگان بدون چشم‌داشت مادی برای اطمینان از تامین پایدار و کافی خون از سیاست‌های حکومت‌هاست.
سازمان جهانی سلامت می‌گوید 62 کشور، 100 درصد نیازهای خونی خود را از طریق اهداکنندگان داوطلب و بدون چشم‌داشت مادی تامین می‌کنند.
وضعیت خونی مازندران
رئیس سازمان انتقال خون مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ با بیان اینکه اروپا 25 هزار نفر مبتلا به تالاسمی دارد، بیان کرد: در ایران 18 هزار و 800 نفر مبتلا به تالاسمی داریم که 2 هزار و 800 نفر از آنها در مازندران هستند.
دکتر اسماعیل پوریانی افزود: مازندران دارای بالغ بر چهار هزار 500 نفر بیماری‌های خاص (تالاسمی، هموفیلی، دیالیزی و سرطانی) است که سالانه 100 هزار واحد خون را به صورت ثابت مصرف می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: خون‌های اهدا شده علاوه بر بیماران خاص، در بین سه مرکز جراحی قلب باز استان، مصدومان تصادفات جاده‌ای و بعضی از نوزادان که نیاز به خون دارند توزیع می‌شود.
رئیس سازمان انتقال خون مازندران تصریح کرد: در سال گذشته 180 هزار واحد خونی و فرآورده‌های خونی در بین مراکز درمانی و بیمارستانی توزیع شده است.
پوریانی با اشاره به اینکه مازندران از ابتدا وارد کننده خون بود، افزود: اما با فرهنگ‌سازی و نوعدوستی مردم مازندران در دو سال اخیر یک واحد خون هم وارد نکردیم.
وی با بیان اینکه شاخص اهدا خون در کشور 27 در هزار نفر جمعیت است، اظهار کرد: این رقم در مازندران 43 در هزار است که از این حیث در کشور رتبه دوم را داریم.
رئیس سازمان انتقال خون مازندران شاخص مستمر اهدا خون در کشور را 52 درصد عنوان کرد و گفت: این شاخص در مازندران 60 درصد است و مازندران جزو استان‌های نخست کشور از لحاظ شاخص مستمر اهدا خون است.
این مسئول خاطرنشان کرد: در سه ماه اخیر حدود 40 هزار نفر به پایگاه انتقال خون استان مراجعه کردند که حدود 34 هزار نفر موفق به اهدا خون شدند.
پوریانی اضافه کرد: در سال جای بیش از 46 هزار واحد خون و فرآورده‌های خونی در مراکز درمانی و بیمارستانی استان توزیع کردیم.
وی با بیان اینکه در 24 روز ابتدای ماه مبارک رمضان 10 هزار و 250 نفر به مراکز انتقال خون مراجعه کردند، افزود: از این تعداد حدود هشت هزار و 725 نفر موفق به اهدا خون شدند.
رئیس سازمان انتقال خون مازندران تصریح کرد: در ایام ماه مبارک رمضان بالغ بر دوازده هزار واحد خون و فرآورده‌های خونی توزیع کردیم.
این مسئول با بیان اینکه از خون اهدایی هر فرد، سه فرآورده گرفته می‌شود که هر کدام جان یک نفر را نجات می‌دهند، بیان کرد: پلاسما، گلبول قرمز فشرده، پلاکت و فرآورده‌های ریز دیگر از خون استخراج می‌شود.
پوریانی درباره نحوه فرهنگ‌سازی و آشنایی مردم پیرامون فواید اهدا خون اظهار کرد: سازمان انتقال خون برای اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌های صوتی و تصویری، مکتوب و مجازی اقدام می‌کند و همچنین بروشور و مجلاتی سازمان انتقال خون تدوین و در بین اهدا کنندگان و کسانی که با انتقال خون در ارتباط هستند توزیع می‌کند.
وی در پایان گفت: علاوه بر آن از طریق آموزش و بازدید معلمان، دانش آموزان و دانشجویان از مراکز انتقال خون اقدام به فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی می‌کنیم.
