نابودی فرهنگ اصیل ایرانی با رفتارهای سیاسی/ لزوم اتحاد سلایق مختلف سیاسی برای از بین بردن چالش‌های فرهنگی

مستند «جای خالی»، مستندی است بلند با درون‌مایه آسیب‌شناسی فرهنگ عمومی مردم ایران. «کمیل سوهانی»، در مقام کارگردان مستند که روایت اثر را نیز بر عهده دارد، همزمان با تلاش برای یادگیری پرواز با پاراگلایدر، به عنوان یک مستندساز به سراغ ریشه‌های پریشان احوالی‌های فرهنگی مردم ایران می‌رود. پریشان حالی‌هایی همچون دروغگویی، کمبود وجدان‌کاری، بی‌فرهنگی در ترافیک، ضعف در روحیه‌کار جمعی و... . در این بین برای یافتن پاسخ با 16 تن از صاحب‌نظران این حوزه (از مؤلفان کتاب‌های جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی گرفته تا وزرای فرهنگ و ارشاد) به گفتگو می‌نشیند و همزمان یافته‌های حاصل از مواجهات و مشاهدات خود را با تجربه یادگیری پرواز گره می‌زند و تلاش می‌کند تا سوالات دقیقی را در این حوزه طرح کند.

این مستند شاعرانه-پژوهشی که پیش از این در بخش رقابتی مستندِ آخرین دوره جشنواره فجر شرکت کرده و جایزه بخش نقد درون گفتمانی جشنواره عمار را از آنِ خود کرده بود، در موسسه «سفیرفیلم» تولید شده است.

پس از پخش مستند، نشست نقد و بررسی مستند جای خالی با حضور کارگردانان و تهیه کنندگان مستندهای اجتماعی و همچنین حضور عموم مردم برگزار گردید.

محمد صادق باطنی تهیه کننده این اثر با اشاره به چالش های فراوانی که فرهنگ امروزه مردم ایران به آنها دچار شده است، اظهار داشت: ما در این مستند سعی کردیم که بخشی چالش های فرهنگی جامعه را بازگو کنیم که البته برای فهم بهتر و گویایی کلام از نظرات و گفتگوهای کارشناسان و پژوهشگران استفاده کردیم که این روش در القای پیام فیلم به مخاطبان اثر بهتری می گذارد.

وی با بیان اینکه بخش هایی از مصاحبه هایی که ما با کارشناسان حوزه فرهنگ انجام می دادیم به حد زیادی تند بود، افزود: ما می توانستیم از این گفتگوها حتی یک فیلم ژورنالیستی تند و شدید تهیه کنیم که البته شاید در آینده با جدا کردن تکه هایی از این گفتگوها این کار را انجام دادیم.

باطنی در تشریح اهداف و دغدغه های گروهی که مستند جای خالی را تولید کرده بودند، گفت: یکی از اهداف اصلی ما در ساخت این مستند این بود که اشتراکات فرهنگی سلایق مختلف سیاسی را به نمایش بگذاریم و نشان دهیم که می توان برای از بین بردن آفات فرهنگی جامعه متحد بود و سیاست زده عمل نکرد.

در ادامه نشست کمیل سوهانی که کارگردانی «جای خالی» را برعهده داشت، ضمن بیان اینکه از منظر سازندگان این مستند، ورود جای خالی به جشنواره فیلم فجر یک رویا بود که محقق شد، اذعان کرد: بسیاری از افرادی که این مستند را مشاهده می کنند این سوال برایشان بوجود می آید که چرا ما طی این مستند نسخه ای برای بهبود وضعیت فرهنگ کشور ارایه نمی کنیم؟!

وی ادامه داد: پاسخ ما این است که عوامل ساخت این مستند در حد و توانی نیستند که راهکاری برای بهبود معضلات فرهنگی ارایه دهند. اما نکته ای که طی این فیلم به راحتی متوجه آن می شوید راهنمایی هایی است که کارشناسان و متخصصان حوزه فرهنگ طی این مستند بیان می کنند.

کارگردان مستند جای خالی تصریح کرد: ما در این مستند با 16 کارشناس و پژوشگر که اکثرا چهره هایی سیاسی هستند به گفتگو پرداخته ایم و نکته جالب اینجاست که علی رغم اختلافات سلایق سیاسی که این افراد دارند، اما در این مستند حرف هایی مشترک دارند و از آن مهمتر اینکه همگی بر مسئله رواج مشکلات فرهنگی در ایران اعتراف می کنند.

وی افزود: این افراد در حالت عادی به دلیل اختلافات سیاسی حاضر نیستند مقابل یکدیگر بنشینند و برای از بین بردن ناهنجاری های فرهنگی جامعه راهکاری بیابند و این خود معضلی است که باید ساعتها نشست و برای آن راه چاره ای اندیشید.

سوهانی با بیان اینکه لازم است ساعت ها کار تحقیقاتی و پژوهشی صورت گیرد تا بفهمیم جای چه چیزی واقعا خالی است، گفت: جامعه ایرانی جامعه ای سیاست زده است و می توان گفت که اغلب ناهنجاری های جامعه نیز ناشی از همین سیاست زدگی است؛ سیاستی که اقتصاد را به اقتصاد سیاست زده و فرهنگ و هنر را به فرهنگی سیاست زده تبدیل کرده است.

وی در پایان سخنانش با اشاره به مظلومیت فرهنگ ایران، تأکید کرد: ما ایرانی ها از فرهنگی غنی و بسیار زیبا برخورداریم و لازم است برای شناخت آن کارهای بزرگی صورت بگیرد که تا کنون توجه آنچنانی به این مقوله نشده است.

در ادامه این نشست، کارشناسان و عموم مردم به بیان نظرات و راهکارهای مرتبط با مستند و فرهنگ جامعه پرداختند.