فرهنگ ایثار و شهادت باید منهای سیاست تبلیغ شود

به گزارش خبرگزاری بسیج، ایرج گلشنی مدیر خانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در چهارمین جلسه از سلسله نشست های راهبردی فرهنگ ایثار و شهادت که صبح امروز(سه شنبه 17 شهریورماه) با عنوان «مفاهیم و مصادیق جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار» در محل شورای عالی ترویج و توسعه ایثار و شهادت برگزار شد، با اشاره به خصوصیات جامعه مبتنی بر فرهنگ ایثار و شهادت، اظهار داشت: اولین خصوصیت چنین جامعه‌ای تعریف و فهم مشترک از ایثار و مقاومت به ویژه در میان اندیشمندان و صاحب‌نظران جامعه است.

وی با بیان اینکه در جامعه مبتنی بر فرهنگ ایثار و شهادت، تعریفی یکسان از ایثار وجود دارد، افزود: قطعاً اگر این برداشت مشترک وجود نداشته باشد و دچار تنوع برداشت و فهم نسبت به مفهوم مقاومت و ایثار باشیم راه به جایی نخواهیم برد و نخواهیم توانست جامعه‌ مبتنی‌بر فرهنگ ایثار داشته باشیم.

گلشنی در تشریح دومین ویژگی جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار، گفت: دومین ویژگی «نفی مصادره به نفع» است که اگر فرهنگ ایثار مصادره به فرد، گروه یا جناح خاصی شود قطعاً جامعه به سمت فرهنگ ایثار گرایش پیدا نمی‌کند. فرهنگ ایثار به هیچ وجه نباید در انحصار گروه  با دسته‌ای خاص باشد.

وی ادامه داد: سومین ویژگی چنین جامعه توجه به این نکته است که فرهنگ ایثار ورای از زمان و مکان است. فرهنگ ایثار از این منظر یکی از ارکان تمدن است و باید در تمام مکان‌ها و زمان‌ها جاری باشد. فرهنگی که محدود به زمان و مکان خاصی باشد فرهنگ مرده‌ای است.

مدیرخانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت ارشاد افزود: به عنوان مثال در کشور ما نباید فرهنگ ایثار و مقاومت را محدود به دهه 60 و یا سال‌های دفاع مقدس بدانیم. دهه 60 افتخار آفرین است اما ماندن در آن دهه هیچ نفعی برای امروز ندارد و اینکه رهبر انقلاب دفاع مقدس را به «گنجینه» توصیف کرده‌اند نشان از همین واقعیت دارد که فرهنگ آن باید برای تمام نسل‌ها قابلیت استفاده داشته باشد. از این منظر فرهنگ ایثار بدون انحصار در تاریخ و جغرافیا قابل تبیین است.

گلشنی ادامه داد: در یک جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار نباید یک یا دو مصداق معرف فرهنگ ایثار باشد. در چنین جامعه‌ای قطعاً تمام خوبی‌ها جزئی از فرهنگ ایثار دانسته می‌شود و اینگونه نیست که مصادیق ایثار به جانبازی و شهادت محدود بماند.

وی در ادامه تفکیک مطلق نهادهای خدماتی و فرهنگی را از مهمترین شاخصه‌های «جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار» دانست و گفت: متأسفانه در جامعه ما به گونه‌ای رفتار شده است که امروز ایثارگران ما متهم به «خوردن و بردن» هستند و این حاصل عدم تفکیک نهادهای فرهنگی و خدماتی است.

وی ادامه داد: جالب اینکه طبق آمار جهانی ما در طول این سال‌ها ضعیف‌ترین خدمات را به ایثارگران خود داده‌ایم و حالا شاهد چنین اتهامی به این عزیزان هستیم. یک جانباز در کره جنوبی دارای آمبولانس، پزک و پرستار اختصاصی در تمام ساعات روز است اما کسی او را متهم به «خوردن و بردن» نمی‌کند چراکه در کره جنوبی نهاد خدماتی از نهاد فرهنگی مجزا است.

گلشنی «عمومیت داشتن وجه قهرمانی ایثارگر» را هم مورد تأکید قرار داد و درباره این ویژگی گفت: هر ایثارگری باید برای تمام جامعه قهرمان محسوب شود نه اینکه هر نهاد و ارگانی به دنبال خلق قهرمانی برای خود باشد. مثلاً در کشور ژاپن یک آتشفشان فداکاربرای همه کشور تبدیل به قهرمان می‌شود و اینگونه نیست که نهادی و سازمانی به این مسئله نگاه شود.

وی افزود: «پرهیز از ضدشعار» هم از ویژگی‌های دیگر جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار است. به این معنا که چنین جامعه‌ای تلاش می‌کند تا به واسطه اصرار بیش از اندازه بر یک مقوله آن را تبدیل به ضدشعار نکند. یکی از همین ضدشعارها در جامعه ما نامگذاری معابر و خیابان‌ها با نام شهدا است که نه فقط تکریمی در آن نیست که بیشتر پایمال شدن عزت شهدا را به دنبال داشته است.

گلشنی با طرح این سوال که «چرا نام بلند همت چرا باید امروز بر روی یک آسفالت داراز باشد؟» گفت: ای کاش نام اتوبان را می‌گذاشیم «حماسه» و بعد با تابلو آن را به یاد «همت» متصل می‌کردیم. و یا اتوبان شهید بابایی را «پرواز» می‌نامیدیم و از طریق تابلو و بنرهای یادآوری یاد بابایی را به آن گره می‌زدیم.

مدیرخانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت ارشاد تأکید کرد: این بدسلیقگی در نامگذاری امروز به حدی رسیده است که حتی می‌بینیم نام‌های مقدس را بر روی مغازه‌ها و معابر می‌گذارند که این دیگر به صراحت یک کار «مغرضانه» و در بهترین حالت‌ «احمقانه» است. اینکه نام حضرت ولیعصر(عج) را روی سردر یک مغازه سبزی فروشی نصب می‌کنند بدترین نوع هتک حرکت این نام مقدس است.

وی در این بخش از صحبت‌هایش مسئولان شهری را مورد خطاب قرار داد و گفت: ای کاش صدای ما به گوش این مدیران می‌رسید و جلوی این نامگذاری‌ها را می‌گرفتند.

گلشنی در ادامه شاخصه دیگر «جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار» را «پیروی از فرهنگی با مقبولیت همگانی» توصیف کرد و درباره دیگر شاخص این جامعه گفت: تأکید بر فرهنگ‌ ارزشی و در عین حال کاربردی از دیگر ویژگی‌های یک جامعه ایثارمحور است و نباید سراغ مفاهیمی برویم که صورت کاربردی ندارند. به عنوان مثال صحبت از «اسلام» به تنهایی کفایت نمی‌کند و باید سراغ مصادیق کاربردری آن در جامعه مانند همین بحث «ایثار» برویم که درواقع صورتی کاربردی از همان مفهوم است.

وی «ایثار منهای سیاست» را از دیگر ویژگی‌های جامعه مطلوب توصیف کرد و افزود: در تمام کشورهای موفق این ویژگی رعایت شده است و متأسفم که امروز در کشور ما شاهد فعالیت حزبی سیاسی تحت عنوان «ایثارگران» هستیم. این یک سواستفاده رسمی از مقوله ایثارگری است.

گلشنی تأکید کرد: معتقدم این نوع نامگذاری بر روی احزاب و گروه‌های سیاسی بدترین شکل از نابود کردن فرهنگ ایثار است و باید مورد بازنگری قرار گیرد.

مدیرخانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت ارشاد «تأکید بر بعد فطری فرهنگ ایثار به جای ابعاد فکری و مذهبی» را از دیگر شاخصه‌های جامعه ایثارمحور توصیف کرد و گفت: نقطه اشتراک فرهنگ ایثار در تمام کشورهای جهان همین «فطرت» است و باید از طریق آن فرهنگسازی صورت بگیرد.

وی شکل گیری مکاتب ادبی و هنری فرهنگ ایثار را هم به عنوان آخرین شاخصه جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار توصیف کرد و گفت: ما به شدت در این سال‌ها بر روی تولید فیلم و سینمای دفاع مقدس تأکید کرده‌ایم اما این به معنای سینمای ایثار نیست و این تولیدات در بهترین حالت آثاری ضدجنگ هستند و ما برای رسیدن به نقطه مطلوب نیاز به شکل‌گیری مکتب ایثار در ادب و هنر خود داریم.

مدیرخانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت ارشاد پس از پایان برشمردن شاخصه‌های 16 گانه «جامعه مبتنی‌بر فرهنگ ایثار» گفت: در یک جامعه فرهنگ عمومی به خودی خود معنایی ندارد و نیاز به یک فرهنگ پشتیبان است تا به عنوان مقوم معرفی شود. فرهنگ ایثار در کشور ما می‌تواند بهترین مقوم برای فرهنگ عمومی باشد.

گلشنی افزود: توجه به وجوه فراملی فرهنگ ایثار و حذف موازی کاری از نکاتی است که در زمینه اجرایی شدن شاخصه‌های فوق در جامعه باید مورد توجه قرار گیرند.

مدیرخانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت ارشاد بخش پایانی اظهارات خود را به تطبیق شرایط کشور ژاپن با ایران در بهره‌گیری از فرهنگ ایثار اختصاص داد و گفت:‌فرهنگ سامورایی در طول تاریخی یکی از ضدانسانی‌ترین و غیرمنطقی‌ترین فرهنگ‌ها بوده است که بر اساس آن یک انسان می‌توانسته بر سر یک کلوچه برنجی انسانی دیگر را بکشد!

وی در ادامه گفت: ژاپن بعد از جنگ جهانی متوجه خلأ فرهنگ ایثار در میان مردم شد و اینگونه بود که با سرمایه‌گذاری روی همین فرهنگ ضدانسانی «سامورایی» آن را تبدیل به فرهنگی بزرگ، مقدس و قهرمانانه در میان مردم خود کرد. امروز در ژاپن هر کس در کارش موفق نباشد «هاراگیری» می‌کند که همان کشتن خود در فرهنگ سامورایی است. برعکس اگر کسی از فرط کار زیاد جان خود را از دست بدهد به او افتخار می‌کنند. از این نمونه‌ها در ژاپن امروز بسیار است و همانگونه که ما در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهم آنجا به دلیل کار زیاد جان می‌دهند!

گلشنی در خاتمه بیان کرد: در ژاپن امروز اگر کارمندی در محل کار چرت بزند آن را به حساب کار زیاد می‌گذارند و تکریم می‌کنند و هیچ کس فکر نمی‌کند که او شب گذشته به دلیل تفریح نخوابیده است. مدیر در آن ساختار ایمان دارد که کارمندش اگر خسته و چرت می‌زند تنها به دلیل فشار کار است و به همین دلیل چنین فردی را تشویق می‌کند و پاداش هم به او می‌دهد. خود شما این فرهنگ را مقایسه کنید با آنچه ما در کشورمان فرهنگ ایثارو  مقاومت می‌خوانیم!