کد خبر: ۸۵۷۷۰۳۶
|
۱۲ مهر ۱۳۹۴ - ۱۴:۳۷

 امین رحمانی پور

تربیت چیست و چگونه عملیاتی می شود؟ عمل انسان خصوصاً در عرصه اجتماعی چگونه اثرگذاری تربیتی خواهد داشت؟ آیا شجره طیبه صالحین به عنوان یک مدل تربیتی ای که در سطح کشور گسترده شده است به حوزه عمل توجهی دارد یا بیشتر به حلقه های مباحثاتی و کلاس های درس متوجه است؟ شجره طیبه صالحین چه نسبتی با حوزه عمل دارد؟ در این یادداشت سعی می شود به این سوالات پاسخ داده شود.

صاحبنظران حوزه تربیت تعاریف متفاوتی از تربیت ارائه داده اند؛ تعریف مختار ما از تربیت عبارتست از: «تربیت فعالیت دوسویه ایست که در آن مربی سعی در رفع موانع رشد متربی و ایجاد بسترهایی برای شکوفاسازی استعدادهای او می کند؛ و متربی نیز با اراده و اختیاری که دارد راه هدایت را می پذیرد و یا رد می کند.» پس تربیت بدون اراده و اختیار متربی امکان پذیر نبوده و مربی نیز نمی تواند متربی را هر طور که دوست داشت پرورش دهد. اما برای اینکه تربیت به معنایی که گفته شد محقق گردد، باید موانع شناخته شده و استعدادها نیز کشف گردد. اما به طور طبیعی نمی توان از تیپ و چهره دیگران استعدادهای ایشان را شناخت و یا خلقیات ناپسند و موانع رشد آنان را یافت.

به طور معمول انسان ها در طول عمر خود با توجه به توانایی هایی، استعدادها و شرایط محیطی، نقش های متفاوتی را در ارتباط با دیگران به خود می گیرند؛ و به میزانی که آن نقش برای فرد موفقیت آمیز باشد آن را دنبال کرده و حقیقت وجودی خود را پشت آن پنهان می کنند. برای مثال اگر فردی با توجه به محیطی که در آن قرار دارد دریابد که با خوشرویی و فروتنی کار او پیش رفته و وجاهت پیدا می کند این رویه را در پیش می گیرد هر چند که روحیه او چیز دیگری باشد؛ و باز هرچند که خود او نیز متوجه این امر نباشد. و یا اینکه به دلیل شرایط مالی خانواده، در موقعیتی قرار گرفته که مجبور است به عملگی بپردازد؛ و حال ممکن است استعدادهای او در جای دیگری باشد و... مولا علی (ع) می فرمایند: «فی تقلب الاحوال، عُلُم جواهر الرجال»؛ انسان ها وقتی با چالش مواجه می شوند؛ وقتی در موقعیت های غیر عادی قرار می گیرند و به عبارتی وقتی در فتنه و امتحان قرار می گیرند حقیقت درون شان رو می آید.

بنابراین اگر بخواهیم روحیات و استعدادهای کسی را بشناسیم باید در شرایط غیر عادی و چالش انگیز و بلکه در میدان های عمل او را شناخت؛ این شرایط برای خودشناسی نیز ضرورت دارد و در امر تربیت برای اینکه مربی بتواند موفق باشد، باید در همین موقعیت ها متربیان خود را زیر نظر داشته و بشناسد؛ تا از این طریق بتوانند سعی در رفع موانع رشد ایشان کرده و بسترهای شکوفاسازی استعدادهای آنان را فراهم آورند.

شجره طیبه صالحین ایجاد یک نظام تربیتی در قالب حلقه‌های منسجم و مرتبط در سطوح مختلف بسیجیان سازمان بسیج مستضعفین است. مدل تربیتی صالحین دارای سطوح و مراتب مختلفی است که در عمومی تربن و میدانی ترین سطح خود متشکل از مجموعه ای عظیم از حلقه های تربیتی است. این حلقه ها متشکل از جمع محدودی(10 تا 15 نفر) از متربیان هم سن و هم سطح است که توسط سرگروه، طی مراحل جذب، تثبیت، رشد، سازماندهی و به کارگیری اداره می شود. افراد در این گروه ها که براساس روابط صمیمانه شکل می گیرد به کارهای مختلفی همچون جلسات قرآن و مباحثه، اردو، ورزش، فعالیت های علمی، فرهنگی و غیره در بستر بسیج می پردازند.

اصل و اساس الگوی تربیتی صالحین، مسئولیت پذیری اعضاء نسبت به یکدیگر و نیز ارتباط صمیمی بین ایشان است؛ که بیشتر در فضای خارج از آن جلسات حلقه شکل گرفته و به صورت مشاوره های فردی و فعالیت های گروهی انجام می گیرد.

مدل تربیتی صالحین به دو صورت نسبت خود را با نقش آفرینی و عرصه عمل، تعریف می کند. در این مدل تربیتی، پس از مرحله جذب دو لایه محتوایی و شکلی وجود دارد. در لایه محتوایی ابتدا مرحله تثبیت و سپس مرحله رشد است؛ و در لایه شکلی ابتدا سازماندهی صورت گرفته و سپس بکارگیری انجام می‌شود.

در لایه محتوایی در مرحله رشد، متربی در ابعاد بصیرتی، معرفتی، تربیتی و مهارتی آموزش می بیند و سپس باید در طول زندگی خود و در مواجهه با مسایل مختلف، آن ها را پیاده کند و سرگروه نیز بر رفتارهای متربیانش نظارت داشته و در صورتی که مباحث آموزش داده شده عملیاتی نشود از زوایای مختلف و به روش های متفاوت آن مطالب را بیان می کند تا اینکه اثر آن را در رفتار متربیان خود ببیند. مثلاً اگر یکی از اعضای حلقه، با دوستان نابابی در ارتباط باشد، سرگروه در جلسه حلقه انواع دوستی ها را بیان می کند و از فواید و مضرات هر کدام سخن می گوید، پس از این جلسه یا جلسات، پیگیر می شود که آیا آن متربی، دوست ناباب خود را رها می کند یا به دوستی خود ادامه می دهد؛ اگر دوستی خود را ادامه داد، سعی می کند با گفتن آیات و روایات، نقل کردن داستان های عبرت آموز و ... دوباره همان موضوع را تذکر دهد؛ هر چند که معمولاً سرگروه به طور غیرمستقیم مباحثش را در جلسات حلقه ارائه می دهد؛ و بیشتر راهنمایی هایش در مشاوره های فردی و قرار دادن متربی در نقش های مختلف صورت می گیرد.

متربی نیز پس از آنکه چند بار در مواجهه با مسائل و مشکلات گوناگون به مشاوره های سرگروه عمل کرد و در اکثر آنها جواب گرفت به او اعتماد می کند و اگر جواب نگرفت دیگر به او اعتماد نمی کند؛ لذا اعتماد بین سرگروه و متربی نیز در مواجهه با عمل شکل می گیرد.

در لایه شکلی پس از مرحله جذب، سازماندهی و به کارگیری صورت می گیرد. به این معنا که از همان ابتدایی که فرد به حلقه های تربیتی جذب می شود، سرگروه به طرق متفاوت و در فعالیت های مختلف سعی در شناخت وی کرده تا اینکه بداند به او چه نقشی بدهد؛ و در تشکیلاتی که دارد، مثلاً مسجد، پایگاه بسیج، مدرسه و ... او را در چه جایگاهی قرار بدهد که متربی خروجی خود از آن مراحل تثبیت و رشد را با پذیرفتن مسئولیت و انجام اقدامی عملی، بروز دهد. مثلاً متربی را مسئول نیروی انسانی بسیج کند، یا زیرمجموعه اطلاعات پایگاه، و یا مسئول قرائت قرآن مسجد و ...؟ اینکه چطور نسبت به متربیان خود تصمیم بگیرد به مخاطب شناسی او، و مشورت گرفتن از مربی مربوط می شود. سرگروه با قرار دادن متربی در این جایگاه ها می تواند او را برای مسئولیت های آینده یاری کند؛ و از طرفی هر وقت به مسئله غیر قابل حلی هم برخورد کرد از سرگروه خود مشورت می گیرد. سرگروه به این ترتیب زمینه شکوفایی استعدادها و رشد متربی خود را فراهم می کند.

بنابر توضیحات داده شده می توان دریافت که تربیت به طور خاص در میدان عمل صورت خواهد گرفت و نظام تربیتی صالحین به درستی به چنین امری پی برده و در اصول و برنامه عمل خود به آن پایبند بوده است.


ارسال نظرات