افزایش موجودی انبار شرکت‌های بورسی تا 50 درصد

  به گزارش بسیج، هوای اقتصاد ابری است. چند وقتی است که سردی بازار و کسادی کاسبی، به تولید و صنعت هم رسیده، تا جایی که برخی از کوره‌های ذوب فولاد را نیز خاموش کرده است. تولید‌کنندگانی که همیشه از نبود منابع و کمبود نقدینگی مورد نیاز برای گردش مالی خود گلایه می‌کردند، حالا همان اندک نقدینگی خود را نیز به کالا تبدیل کرده و در انبار جای داده‌اند تا حتی قادر به پرداخت حقوق کارگران خود نیز نباشند. از وقتی اقتصاد دچار رکود شده است خطوط تولید خلوت‌تر و انبارها پرتر شده‌ است. گرچه این اتفاق در اکثر حوزه‌های اقتصادی کشور روی داده است و اثرات آن قابل چشم‌پوشی نیست اما می‌توان گفت بیشترین و بدترین تبعات ناشی از این وضعیت، گریبان شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را گرفته است به گونه‌ای که موجودی انبار شرکت‌های بورسی در شش ماهه اول امسال، نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از 10 تا 50 درصد افزایش یافته‌ است. برخی از تولیدکنندگان با کاهش تولید، از پرشدن انبار جلوگیری کرده‌اند. برخی نیز مانند صنعت خودروسازی مجبور شده‌اند پارکینگ اجاره کنند تا تولیداتشان را به صورت نامتمرکز انبار شود. در شرایطی که اغلب شرکت‌های بورسی در گزارش‌های حسابرسی نشده شش ماهه خود به دلیل نبود تقاضا برای تولیدات و کاهش چشمگیر میزان فروش، تعدیل‌های منفی سنگین داده‌اند، در گفت‌وگو با حیدر مستخدمین حسینی، رئیس سابق هیأت مدیره سازمان بورس تهران، به بررسی موجودی انبار شرکت‌های پذیرفته شده در بورس پرداخته‌ایم. او از پژوهشی که به تازگی با دانشجویان خود به انجام رسانده می‌گوید و اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت انبار صنایع بورسی ارائه می‌دهد. در ادامه گفت‌گوی مستخدمین حسینی با «صدای اقتصاد» را بخوانید.

جناب اقای مستخدمین حسینی، یکی از مواردی که همیشه در کنار پرداختن به رکود اقتصادی، مورد توجه قرار گرفته، افزایش موجودی انبار در صنایع مختلف بوده است. برخی می‌گویند 30 درصد به موجودی انبار شرکت‌ها افزوده شده، حتی چند ماه پیش گفته شد اوضاع اقتصادی صنایع مختلف کشور به مرحله‌ای رسیده است که اگر برخی از آنها را تعطیل کنیم، به اندازه یکسال محصول در انبارها دارند که به بازار عرضه کنند! این افزایش موجودی انبار درمورد شرکت‌های بورسی چگونه است؟

این که گفته شده است 30 درصد به موجودی انبار اضافه شده را اگر به صورت میانگین در نظر بگیریم، مقداری بالاتر از واقعیت است. یک مطالعه پژوهشی که ما به‌تازگی آن را انجام داده‌ایم نشان می‌دهد که موجودی انبار شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران، در شش ماهه ابتدایی امسال به صورت میانگین حدود 15 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. در این میان شرکت‌هایی هستند که تا 50 درصد نیز افزایش موجودی انبار داشته‌اند اما این میزان در صنایعی نیز کمتر از 10 درصد است اما به هر حال به صورت میانگین 15 درصد به موجودی انبار شرکت‌ها افزوده شده است. البته یادآوری کنم که ما ارقامی مانند افزایش قیمت فروش، تورم و افزایش تولید شرکتها را با سال گذشته همگن کرده‌ایم.

درباره همگن کردن ارقامی که گفتید، توضیح بیشتری می‌دهید؟

ارقام استفاده شده در این مطالعه، برای تعیین افزایش موجودی انبار شرکت‌ها، از تراز و صورت‌های مالی شرکت‌ها استخراج شده بنابراین افزایش قیمت کالا یا افزایش تولید شرکت در آنها لحاظ شده است. یعنی قیمت کالایی در سال گذشته 100 واحد بوده و امسال مثلا 20 درصد افزایش پیدا کرده  و در صورت مالی نیز قیمت آن 120 واحد قید شده است اما در این پژوهش این‌گونه نبوده که در یک فضای بسته، ارقام امسال را با ارقام سال قبل مقایسه کنیم و به این نتیجه برسیم که موجودی انبارها افزایش داشته است. برای مثال فرض کنید قیمت یخچال در سال گذشته یک میلیون تومان بوده و شرکت نیز در پایان شهریور 93، پنج دستگاه یخچال در انبار داشته است پس موجودی انبار در تراز سال گذشته این شرکت 5 میلیون تومان است. حالا فرض کنید امسال قیمت یخچال یک میلیون و 250 هزار تومان شده است. پنج یخچال هم در انبار وجود دارد و موجودی انبار شرکت شش میلیون تومان است. اگر بخواهیم با ظاهر ارقام بحث کنیم موجود انبار این شرکت 20 درصد افزایش داشته است در حالی که با همگن کردن افزایش قیمت، افزایش تولید و حتی تورم، این شرکت اصلا افزایش موجودی انبار نداشته است. ما در بررسی خود این ارقام را با سال گذشته همگن کرده‌ و به میانگین 15 درصدی در افزایش موجودی انبار شرکت‌ها رسیده‌ایم حال آنکه بدون همگن کردن، شاید میزان افزایش موجودی انبار شرکت‌ها به همان 30 درصدی که برخی گفته‌اند هم برسد. در پژوهش ما افزایش میزان انبار کالا فارغ از تغییرات قیمتی محاسبه شده است.

پس شما فارغ از اینکه ارزش فعلی موجودی انبار چقدر باشد فقط به میزان کالای موجود در انبار توجه داشته‌اید ضمن اینکه افزایش تولید شرکت‌ها را نیز مدنظر داشته‌اید؟

بله همینطور است. این شیوه، واقعی‌ترین میزان افزایش موجودی انبار را نشان می‌دهد و در شرایطی که پس از حذف تورم و تغییر قیمت، موجودی انبار یک شرکت از مدت مشابه سال قبل بیشتر باشد می‌گویند رکود ایجاد شده است.

گفتید موجودی انبار شرکت‌های بورسی نسبت به سال قبل به صورت میانگین 15 درصد افزایش یافته است، موجودی انبار شرکت‌ها در مقایسه با حالت عادی و غیر رکودی چقدر افزایش داشته است؟

می‌توانم برایتان مثال بزنم. برای مثال در صنعت سیمان حدود 25 میلیون تن، یعنی حدود 30 تا40 درصد ظرفیت تولید سالانه، انباشت محصول داریم یا مثلا در صنعت کاشی و سرامیک با مازاد حدود 40 میلیون مترمربع کاشی و سرامیک مواجه هستیم که هر دوی اینها نشان دهنده رکود سنگین در فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی کشور است. حتی ما در صنعت دارو نیز با این مساله روبه‌رو هستیم به گونه‌ای که مطالعات اولیه در صنعت داروسازی از مازاد 5 درصدی شرکتهای فعال در حوزه تولید و واردات دارو حکایت دارد که این موضوع شرکت‌ها را به شدت محتاط کرده است. البته در برخی از صنایع نیز عمدتا به این دلیل که قادر نبوده‌اند کالای تولیدی را در انبار جای دهند، تولید را کاهش داده‌اند.

وضعیت شرکت‌ها شرکت‌هایی که با کاهش تولید از افزایش موجودی انبار جلوگیری کرده‌اند، چگونه است؟

وضعیت این شرکت‌ها هم چندان تعریفی ندارد. بعضا شیفت‌های کاری را کم کرده‌اند یا اگر شیفت کاری آنها پیش از این کم شده بود، ساعات اضافه کار کارکنان را حذف کرده‌اند. هفته گذشته در سفری که به یکی از استان‌ها داشتم با این موضوع مواجه شدم که به کارگران گفته بودند از این به بعد فقط سه روز در هفته سر کار حاضر شوند، این وضعیت به شدت باعث نگرانی کارگران شده بود به صورتی که می‌گفتند حتما شب عید می‌گویند دیگر نیایید!

تبعات این اتفاق چه می‌تواند باشد؟

در حقیقت آثار رکود اقتصادی، آرام آرام در زندگی مردم هم رسوخ پیدا کرده و آنها را به اجبار به سمتی سوق داده‌ است که مصرف خود را بیش از پیش کاهش دهند چراکه درآمدهای آنها کاهش یافته است. این معضل حتی  گریبانگیر کارکنان سازمان‌های خصوصی و دولتی نیز شده است به این صورت که برخی پنج شنبه‌ها را تعطیل اعلام  و برخی نیز ساعات اضافه کار کارکنان را حذف کرده‌اند. ساده‌ترین تاثیر این وضعیت در سوپرمارکت‌ها به چشم می‌آید که حتی به کاهش تقاضا برای مواد غذایی به‌خصوص مواد لبنی نیز منجر شده است.

درمورد صنعت خودرو و قطعه‌سازی نیز پژوهشی انجام داده‌اید؟ موجودی انبار این صنعت چه میزان افزایش پیدا کرده است؟

به هر حال بدترین وضعیت را صنعت خودروسازی، صنعت ساختمان و لوازم خانگی دارند. در این بین واحدهای قطعه سازی که مستقیما وابسته به خودروسازی هستند نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند. سه روز پیش از چند واحد قطعه سازی بازدید کردم که شش ماه حقوق کارگران خود را پرداخت نکرده ‌بودند چراکه طلب آنها از خودروسازان وصول نشده بود و با این پیشنهاد خودروسازان مواجه شده‌اند که به جای طلب، به قیمت کارخانه خودرو بگیرند. برخی از کارگران هم از سر ناچاری، با وجود اینکه قیمت بازار از قیمت کارخانه کمتر است، به این پیشنهاد تن داده‌اند.

از موجودی انبار خودروسازان هم آماری دارید؟

فعلا متن پژوهش در دسترس من نیست که رقم دقیق را بگویم اما رقم بالاست. اما شرکت‌های خودروسازی به دلیل برآورده نکردن انتظارات مشتریان در زمینه کیفیت، با بی‌میلی مشتریان و کاهش شدید فروش مواجه شده‌اند و به اجبار پارکینگ‌های مختلفی را در جاهای دیگر گرفته‌اند و خودروها را به آنجا انتقال می‌دهند.

یعنی پارکینگ اجاره کرده‌اند؟

بله؛ پارکینگ‌های دیگری تهیه کرده‌اند که تجمیع تولیدات‌شان در یک جا نباشد.

دولت بسته اقتصادی جدیدی برای تحریک تقاضا و برگرداندن رونق به بازار در دستور کار قرار داده است، به نظر شما این بسته می‌تواند از موجودی انبار تولیدکنندگان بکاهد؟

فکر می کنم این بسته سیاستی، جامع نیست چراکه کل صنعت را دربر نمی‌گیرد. به نظرم دولت باید بسته‌ای تهیه می‌کرد که همه بازارها، اعم از بازار پول، سرمایه، کالا و ارز، را پوشش دهد اما دولت به گمان خود به جاهایی که احساس کرده بیشترین مساله و مشکل وجود دارد پرداخته و اولویت اول را به خودرو و بعد از آن به لوازم خانگی داده است. دولت صنعت خودروسازی را به عنوان یک صنعت پیشران اقتصادی با اشتغال بالا متصور شده و محور اصلی خروج از رکود را در این صنعت دانسته است حال آنکه به نظر می‌رسد برداشت درستی نیست چراکه اقتصاد ما در وهله اول پیرو نفت و در مرحله بعدی پیرو مسکن است، بنابراین معتقدم این بسته نمی‌تواند تحرک و رونقی چندانی ایجاد کند گرچه اگر انتظاراتی که دولت از ارئه این بسته داشته، محقق نیز شود باز هم نمی‌تواند به قدری گسترده باشد که حتی گوشه‌ای از مشکل اضافه شدن موجودی انبار تولیدکنندگان را حل کند.