به گزارش بسیج، همزمان با فرا رسیدن روزهای پایانی سال میلادی، و با توجه به وقوع رخدادهای متعدد در عرصه سیاست و روابط بین‌المللی در سال 2015، با کارشناسان، تحلیلگران، اساتید دانشگاه، مقامات و اندیشمندان این حوزه به گفت‌وگو پرداخته و نظرات آنان را در خصوص رخدادها و جریانات روی داده، جویا شده است. علاوه بر این، طی این مصاحبه‌ها از کارشناسان خواسته شده تا پیش‌بینی‌هایشان را در خصوص روندهای پیش‌رو در سال 2016 میلادی بیان کنند.
در شماره چهارم از ویژه‌نامه فارس برای تحولات سال 2015 میلادی، به سراغ «تام کیتینگ»، مدیر «مرکز مطالعات امنیتی و جرائم مالی» در «موسسه سلطنتی یونایتد سرویسز» واقع در لندن موسوم به «اندیشکده روسی» (اندیشکده‌ای مرجع در حوزه مسائل دفاعی و امنیتی) رفته‌ایم. وی توافق هسته‌ای با ایران را از جمله مهمترین وقایع سال 2015 میلادی می‌خواند و می‌گوید که این امر منجر به رشد قابل‌توجه تعداد شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری و همکاری با ایران شده است. علاوه بر این، وی بازگشت ایران به دایره مبادلات جهانی را نه تنها برای تهران، بلکه برای کل منطقه و حتی کل جامعه بین‌المللی مهم و سودمند ارزیابی می‌کند. در کنار این امر، وی گسترش دایره نفوذ سرزمینی داعش در سال 2015 را خطرناک می‌داند و تأکید می‌کند که جامعه جهانی بسیار دیر برای مبارزه با داعش اقدام کرده چرا که طی ماه‌های پیش، این گروه با استفاده از عواید حاصل از فروش نفت، منابع مالی گسترده‌ای را در اختیار گرفته و از همین طریق خودش را تثبیت کرده است.
این کارشناس مسائل امنیتی، فساد را تهدیدی جدی برای امنیت و ثبات جامعه جهانی می‌داند و اضافه می‌کند که باید به صورت جدی و هماهنگ با این پدیده شوم به مبارزه پرداخت. وی تلاش‌های کنونی برای این مسئله را کافی نمی‌داند و می‌خواهد که نهادهای بین‌المللی برای مبارزه وارد میدان شوند تا بشود از این طریق رهبران سودجو را محاکمه کرد و از آنها خواست تا در قبال اقداماتشان پاسخگو باشند. مشروح گفت‌وگوی خبرنگار بین‌الملل فارس با این اندیشمند و تحلیلگر، پیش‌روی شماست.
به نظر شما مهمترین و اصلی‌ترین تحولات رخ داده در عرصه سیاست و روابط بین‌الملل در سال 2015 میلای چه بود؟ چه چیزی باعث میشود که این مسئله مهم و برجسته باشد؟
خب، تا آنجایی که به حوزه امنیت و منابع مالی مربوط میشود، واضح است که توافق هسته‌ای با ایران در ماه جولای که پس از مدت‌ها مذاکره فشرده حاصل شد، مهمترین رخداد سال 2015 میلادی و دستاوردی بزرگ و قابل ملاحظه است. چرا که این توافق فرایند و ساز و کاری را در خود دارد و ارائه می‌کند که پس از رفع تحریم‌ها، اقتصاد و بازار مالی ایران می‌تواند باز هم با جامعه جهانی و بازارهای مالی بین‌المللی در ارتباط باشد و یکپارچه گردد. این امر مسئله‌ای بسیار مهم و با ارزش است. اگر چه که اجرایی شدن این توافق و ساز و کارهای گنجانده شده در آن، نیازمند طی مراحل و دشواری‌های متعددی است ولی باید تأکید کرد که برجام گام مهم و آغازی سازنده است.
از این مسئله که بگذربم، ادامه حیات گروه افراطی تروریستی داعش و حتی در برخی موارد، رشد و گسترش آن به برخی از کشورهای منطقه مانند لیبی، افغانستان، مصر مسئله‌ای نگران‌کننده و تهدیدآفرین بود. این در حالی است که گروه داعش حملات خونبار متعددی را در مصر، تونس، لبنان و پاریس و برخی جاهای دیگر برنامه‌ریزی کرد که این امر چالشی بزرگ برای جامعه بین‌المللی است. قطع منابع مالی این گروه تروریستی یکی از محورهای اصلی تلاش‌های بین‌المللی برای مبارزه با این گروه است. مسئله‌ای که در قطعنامه اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد دید‌ه میشود.
پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت این تحولات چیست؟
باید بگویم که با توافق به دست آمده در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، ما شاهد رشد چشمگیر تعداد کمپانی‌‌ها و شرکت‌های خارجی متمایل به همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران هستیم. این امر پس از «روز اجرای برجام» و به دنبال برداشته شدن تحریم‌ها اتفاق خواهد افتاد. اما همین دامنه گسترده و قابل‌توجه علاقمندی‌ها به همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران، برخی از مشکلات و دشواری‌های متعدد مالی که باید حل و فصل شوند را نیز آشکار و عیان کرد. برای نمونه، باید شرایط برای بانک‌های بین‌المللی برای ارتباط و داد وستد با بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی، فراهم باشد؛ بانک‌های ایرانی باید استانداردهای مدیریتی خود را ارتقا دهند تا این ارتباطات مهم وحیاتی با نهادهای عمده و بانک‌های بین‌المللی توسعه پیدا کند، علاوه بر این، بانک‌های ایرانی باید ترازنامه‌های مالی خودشان را که اغلب مملو از وام‌ها و بدهی‌هاست، اصلاح کنند. اگر که ایران و کشورهای مایل به همکاری با تهران، می‌خواهند مراوداتشان را گسترش دهند، می‌بایست دولت ایران با «گروه ویژه اقدام مالی» ارتباط تنگاتنگی داشته باشد تا بتواند رتبه بانک‌های ایرانی را ارتقا دهد که برای این کار باید به مسائل فنی و تخصصی متعددی پرداخته شود. برای رسیدن به این دستاوردها و تحقق همکاری‌های تجاری و مالی، باید کارهای فوری و مهمی صورت گیرد.
به همین ترتیب، اگر که جامعه بین‌المللی در پی قطع منابع مالی داعش و گروه‌های تروریستی است، باید که گام‌های متعددی را بردارد. تازه الآن، و 18 ماه پس از آن که داعش در عراق و سوریه گسترش پیدا کرد و توانست مناطق و سرزمین‌های وسیعی را تصرف کند، جامعه‌بین‌المللی در پی آن است تا خودش را به طور واقعی برای مقابله با این گروه غیر انسانی، آماده و مهیا کند. طی این 18 ماه، داعش توانسته منابع هنگفت مالی ارزشمندی را در اختیار بگیرد که به این گروه اجازه می‌دهد خودش را در منطقه تثبیت و به دیگر کشورها نیز نفوذ کند.
از دید شما، مهمترین چالش پیش‌روی رهبران و سران کشورهای جهان چیست؟ این رهبران برای برطرف کردن و مقابله با این چالش‌های عمده، چه کاری می‌توانند صورت دهند؟
کشورهایی که در اغلب مواقع، بهرهمند از رشد اقتصادی هستند از امنیت و ثبات نیز برخوردارند. تضمین این نکته که رشد اقتصادی در همه کشورها سبب بهره‌مندی همه آحاد جامعه میشود یکی از چالش‌های مهمی است که پیش‌روی رهبران سیاسی قرار دارد. فساد مسئله‌ای است که توان مردم بسیاری از کشورها را تضعیف می‌کند. جامعه جهانی و نهادهای مالی و تجاری بین‌المللی به راه‌ها و شیوه‌های کاستن از فساد در مدیریت جامعه پرداخته و می‌پردازد اما این اقدامات ناکافی و کند است. به همین دلیل باید که تمرکز و تلاش‌های منسجم و فوری برای حل این چالش صورت گیرد. به کشورهایی چون نیجریه و اوکراین نظر کنید- این‌ها کشورهایی هستند که به دلیل فساد رهبران سابقشان، ویران شده‌اند. جامعه بین‌المللی باید این مسئله را روشن کند که به طور قدرتمندانه و علنی با فساد مبارزه میشود و از همین رو، رهبرانی که اموال و دارایی‌های مردم و ملت‌شان را به غارت برده‌اند تا خود و اطرافیان‌شان بهرهمند شوند، باید جوابگو باشند. علاوه بر این‌ها، جامعه بین‌المللی می‌بایست با نهادهایی مانند سازمان ملل متحد همکاری نزدیک داشته باشد تا افراد سودجو و رهبران فرصت‌طلب را تحریم کند. همچنین باید با نهادهی و سازمان‌های مالی ارتباط تنگاتنگ برقرار شود تا اموال و دارایی‌های این افراد فاسد شناسایی گردد تا نتوانند از اقدامات تبهکارانه و فاسد خود بهرهمند شوند.
پیش‌بینی شما از روند تحولات در سال 2016 میلادی چیست؟
از منظر اقتصاد و مسائل امنیتی، سال 2016 یک سال سخت دیگر است اما فرصت‌های چشمگیر و عالی نیز پیش‌رو خواهد بود. بازگشت مجدد ایران به جامعه مالی بین‌المللی می‌تواند منفعت بسیاری برای منطقه خاورمیانه و در کل تجارت بین‌المللی ، به دنبال داشته باشد. این فرصت نباید از دست برود.
علاوه براین، تمرکز جامعه جهانی باید به صورت مستمر و بی‌وقفه به مسئله مبارزه با فساد معطوف گردد. مسئله دیگری که بسیار حائز اهمیت است، شناسایی منابع مالی تروریست‌هاست. (به‌ویژه منابعی که در اختیار داعش قرار می‌گیرد.) باید به این امر به عنوان یک ابزار کلیدی در مبارزه با این گروه تروریستی نگریسته شود. در سال 2016 فرصت‌های بسیاری وجود دارد که به‌واسطه آنها اقتصاد می‌تواند نقش مثبتی در مسئله برقراری و تأمین و حفظ امنیت ایفا کند؛ مسئله‌ای که جامعه جهانی باید روی آن سرمایه‌گذاری کند.
نظر شما در خصوص ادامه کار داعش چیست؟ آیا رهبران جهان قادر خواهند بود که از طریق اقدامات منسجم و هماهنگ، داعش را به نابودی بکشانند؟
همانطور که قبلا نیز اشاره کردم، تلاش هماهنگ و متمرکز برای اخلال در روند تأمین مالی داعش یکی از عوامل حیاتی و مهم است که می‌تواند به نوعی تعیین کننده سرنوشت این گروه تروریستی باشد. جامعه بین‌المللی تا کنون بسیار به این موضوع پرداخته است. اما از حرف تا عمل فاصله بسیار است و هنوز اقدامات موثری در این رابطه صورت نگرفته است. این مسئله باید در سال 2016 تغییر کند و جامعه بین‌المللی می‌بایست به سمت تدبیر و اجرای اقدامات موثر در مقابله با تروریسم حرکت کند.
