به گزارش خبرگزاری بسیج،با اجرای برجام و رفع تحریمها، هنوز چشم انداز روشنی در برابر ایران قرار ندارد. هنوز سخنان دولتمردان علی رغم نویدهای بسیار، با تردید در مقابل رفتارهای احتمالی طرفهای گفت وگو همراه است.

به ظاهر تحریمها رفع شده و ایران باید دوران جدیدی را آغاز کند، در حالی که دنیا نیز وارد دوران جدیدی از تحولات می شود و به روشنی مشخص نیست که در این معادلات، اقتصاد ایران دچار چه تحولاتی خواهد شد.

پیچیدگی روابط ایران با آمریکا و غرب و معادلات جدید حاکم بر آن، تحلیل شرایط را با مولفه های مختلف سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک ممکن می سازد.

برای شفاف تر شدن فضای جدید حاکم بر معادلات و تعاملات بین المللی ایران، با اسفندیار معصومی دکترای اقتصاد سنجی، کارشناسی ارشد آمار و کارشناسی اقتصاد ریاضی و اقتصاد سنجی از مدرسه اقتصاد لندن به گفت وگو می پردازیم. او که عضو هیئت علمی دانشگاه اموری آتلانتای آمریکاست و در آن کشور اقامت دارد، شاید بتواند دورنمای بهتری را در برابر رویمان از شرایط حال و آینده ارائه کند.

معصومی با باور به اینکه عدم توافق با غرب به معنای بن بست و خودکشی اقتصادی و سیاسی بود، هنوز نسبت به لغو کامل تحریمها  و از احتمال صوری بودن آنها مطمئن نیست.
وی هزینه نظامی را یک ضرورت می داند و به ایران توصیه می کند که گول فشارهای جهانی را در راستای تقویت بنیه دفاعی و نظامی خود نخورد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه اموری آتلانتای آمریکا، باور دارد که ایران همچنان درگیر جنگ است و باید این درک را داشت که در تمام تصمیم گیریها و برنامه ریزیها آن را مدنظر قرار داد.
وی بر این باور است که جهان در آستانه رکود قرار دارد نتایج مالی به تعویق افتاده سال های 2008 و 2009، با کینه توزی دوباره پدیدار خواهند شد و از سویی با ضعیف شدن اقتصادی چین، بازارهای کالا و کشورهای تولید کننده کالاهای اولیه نظیر ایران ناشی از این اتفاق فلج خواهند شد.

او با تأکید بر اینکه ایران نباید نفت را به قیمت 30 دلار صادر کند، بر بنا کردن اقتصاد کشور مبتنی بر آموزش و سرمایه انسانی اصرار دارد.

مشروح نظرات معصومی را در خصوص وضعیت اقتصادی فعلی و آتی ایران و جهان، تعاملات ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، نقش نیروهای نظامی ایران در این معادلات و تأکیدات و توصیه های وی را  در ادامه می خوانید.

• اعلام صوری لغو تحریم ها
چه توصیه ها و پیشنهادهایی در دوران پساتحریم به اقتصاد ایران دارید؟
  در مورد لغو تحریم های ایران و تبعات آن و توصیه هایی که می توان در زمینه تصمیم های اقتصادی و سایر تصمیمها داشت، من چند نظر و پیشنهاد دارم.
اولین نکته این است که من کاملا مطمئن نیستم که تحریم ها لغو شده یا اینکه آنچه از سوی غرب داده شده اعلام صوری لغو تحریم هاست.
2 نوع تحریم وجود دارد و تحریم ها 2 نوع از سرمایه ها را تحت تأثیر قرار می دهند: آنهایی که تحت کنترل بانکداران آمریکایی و اسرائیلی و حامیانشان هستند و آنهایی که تحت کنترل سایر کشورها یا بانکها قرار دارند.

• سرمایه های تحت کنترل بانکداران آمریکایی و اسرائیلی هرگز به ایران بازگردانده نخواهد شد
سرمایه های دسته اول هرگز به ایران بازگردانده نخواهد شد و گرفتار یک روند حقوقی و قضایی پیچیده خواهد شد. یک مثال توسط جان کری اعلام شده است: ایران در ازای دریافت 400 میلیون دلار و بهره این پول، از یکی از ادعاهای خود برای دریافت میلیاردها دلار پول پرداخت شده به آمریکا قبل از انقلاب صرف نظر خواهد کرد. نهادهای آمریکایی برای مصالحه و کوتاه آمدن از ادعاهای خود 2.5 میلیارد دلار خواهند گرفت. این الگویی برای این نوع مصالحه ها با آمریکا خواهد بود.
در مورد سایر سرمایه هایی که در اختیار دیگر کشورها و بانک ها قرار دارند، ما باید منتظر بمانیم و ببینیم چه می شود. هیچ پول بزرگی از پول های ایران برنگشته تا بتوانیم به صورت جدی به این فکر کنیم که چطور باید این مبالغ خرج شود.

• اعمال تحریمهای بیشتر به بهانه آزمایشهای موشکی علیه ایران
در مورد تحریم ها، هم خبرهای خوب وجود دارد و هم خبرهای بد: خبر بد این است ؛ آنهایی که در آمریکا هستند و می خواهند ایران را نابود کنند تحریم های بیشتری را به بهانه آزمایش های موشکی علیه ایران وضع کرده اند. آنها با صدای بلند و رسا اعلام می کنند که این آنها هستند که تصمیم می گیرند کدام فعالیت نظامی ایران مجاز است. هر کاری که ایران برای دفاع مشروع از خود انجام می دهد و خوشایند آنها نیست ممکن است به موضوع هسته ای مرتبط شود. برخی این را «تسلیم شدن» توصیف می کنند. شاید مذاکره کنندگان احساس کنند که آنها گزینه دیگری نداشته اند. یا گزینه های جایگزین برای ایران بدتر بوده اند. شاید اینگونه باشد. آنها همچنین با «غرب و متحدان چینی و روسی اش» توافق کرده اند تا همه چیز را برچینند و هر چیزی را برای دست کم 15 سال تسلیم نمایند. نه برای 3 یا 5 سال، بلکه برای 15 سال. طرف دیگر هم می گوید اگر ایران هر زمانی پس از 15 سال کاری بکند که ما دوست نداریم، تحریم خواهد شد.

• روابط روس ها و چینی ها با غرب مدت زیادی دوام نخواهد داشت
• نباید وابسته چینی ها و روسها  بود
  به خبرهای بد اشاره کردید، خبر خوب چیست؟
  خبر خوب، البته شاید خوب، این است که مذاکره کنندگان ما روی این مسأله حساب کرده اند که روابط روس ها و چینی ها با غرب مدت زیادی دوام نخواهد داشت.  این یک پیش بینی خوب است، اما متاسفانه ما را وابسته به چینی ها و روس ها می کند. این دقیقا  رابطه ای نیست که شما بتوانید برای استقلال ملی و توسعه آینده خودتان روی آن حساب کنید.
یک خبر خوب احتمالی این است که ایران شاید قادر باشد با دادن رشوه قراردادهای زیادی با اروپایی های حریص و چینی ها و روس ها منعقد کند، آنقدر که اگر ایران مجددا تحریم شد، ایران برای آنها انقدر مهم باشد که نتوانند آن را از دست بدهند. این یک پیش بینی خوب است، اما باید دید که آیا ایران می تواند با این قراردادها به لحاظ اقتصادی پیشرفت کند یا آنها آنقدر یک طرفه برای بهره جویی عمل خواهند کرد که به جای ایجاد دوره ای جدید از رشد اقتصادی و اجتماعی موجب آسیب دیدن اقتصاد کشور خواهند شد.

• پیشرفت اقتصادی و اجتماعی تنها زیر سایه امنیت و صلح قابل دستیابی است
من معتقدم پیشرفت اقتصادی و اجتماعی تنها زیر سایه امنیت و صلح قابل دستیابی است. (چه طرفدار روحانی باشید و چه مخالف او) در هر طرفی که باشید باید مذاکره کنندگان و تصمیم سازان را درک کرد. چالش ها آنقدر زیادند که مردم باید آنها را بابت اشتباهات و برآوردهای بدشان ببخشند. مشخص است که عدم توافق با غرب به معنای بن بست و خودکشی اقتصادی و سیاسی بود.

• ایران درگیر جنگ است و باید این را درک کرد و در همه تصمیم گیریها و برنامه ریزها مورد نظر قرار داد
• هزینه نظامی یک ضرورت است ایران گول نخورد
• سعودیها و اسرائیلی ها کشتن ملتهای خاورمیانه را راه بقای خود می دانند
توصیه های مشخص شما به دولت ایران چیست؟
  پیشنهادهای قبلی ام (مطروحه در مصاحبه های قبلی) را در مورد پروژه های اقتصادی ای که در دراز مدت به نفع ایران است تکرار نمی کنم. ایران درگیر جنگ است و باید این را درک کرد و در تمام تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها آن را لحاظ کرد. کاری که می توان کرد این است که اقتصاد کشور را مبتنی بر آموزش و سرمایه انسانی بنا کنیم. این راه به موفقیت ختم می شود.
هزینه نظامی یک ضرورت است. هیچ کس نباید گول این حرف ها که اگر ایران این کار یا آن کار را بکند دنیا با ایران چه خواهد کرد را بخورد. سعودی ها و دیگر جنایتکاران ثروتمند در حاشیه خلیج فارس هزینه نظامیان مزدور صدام را برای حمله به ایران پرداختند و صدها هزار نفر از مردم ایران را به خاک و خون کشیدند و زمین ها و گنجینه های با ارزشی را نابود کردند. اکنون آنها روزانه 95 دلار به هر سرباز کلمبیایی پول می دهند تا مانند مزدوران برای آنها در یمن بجنگند. آنها هزینه فعالیت های داعش را می پردازند تا ملت های اطرافشان را بکشد و نابود کند. آنها با اسرائیلی ها یک سیاست مشترک دارند و آن نابودی همه ملت های دیگر در خاورمیانه است تا بتوانند خودشان زنده بمانند. سعودی ها مصمم شده اند که این تنها راه بقای آنهاست.
چگونه کسی می تواند زیر این سایه ها برای توسعه اقتصادی بلند مدت برنامه ریزی کند، در حالی که ایران و نابودی اش هدف شماره یک آنهاست؟ شما باید یک ارتش قوی و سلاح هایی داشته باشید که به اندازه کافی بازدارنده باشند. شما باید در چشم آنها مایل و قادر به دفاع از خودتان و واکنش به حمله احتمالی به نظر بیایید.

می خواهم بی پرده صحبت کنم، زیرا من یک سیاستمدار نیستم. من می دانم که برخی موافق و برخی مخالف عناصر نظامی در ایران هستند. هدف من موافقت یا مخالفت با انتقادات این نیروها و سیاست ها و اقدامات آنها در ایران نیست. من یک چیز را می دانم. اگر به خاطر سپاه پاسداران و دیگر نیروهای نظامی ایران نبود، سعودی ها همین الان به جای یمن، اهواز و تهران را بمباران می کردند. آنها این کار را انجام می دادند نه به خاطر هر کاری که ایران می کند یا کرده است، بلکه به خاطر پارانویایی که دارند و به خاطر نفرت از  ایرانی ها.

• ایران علیه جنایات عربستان سعودی دیگر دولتهای حاشیه خلیج فارس باید یک مدعی مهم باشد
• این ادعاها می تواند منجر به بیش از تریلیون ها دلار خسارت شود
ایران باید در مقابل عربستان سعودی و دیگر دولت های حاشیه خلیج فارس به خاطر تامین مالی جنگ علیه ایران و تامین مالی سلاخی ها و کشتارها در عراق و دیگر جنایات علیه بشریت یک مدعی مهم باشد. طرح این ادعاها می تواند منجر به بیش از تریلیون ها دلار خسارت شود.
یک رابطه منطقی درباره سیاست دنیا علیه ایران وجود دارد که باید به خوبی درک شود. این ارتباط چندانی به مذهب و ارزش ها ندارد زیرا همواره سیاست همیشگی در قبال ایران بوده، فرقی هم نمی کند چه دولتی در ایران بر سر کار بوده باشد. آنها می خواهند ایرانی ها سلاح های خود را زمین بگذارند و با تیر و کمان در برابر موشک ها و بمب های اتمی آنها بجنگند. آنها هرگونه تلاش واقعی یا خیالی از سوی دولتی نظر ایران برای داشتن همان تسلیحاتی که خودشان دارند را غیرقانونی اعلام خواهند کرد.
هر کس که این سیاست یک طرفه استعماری را به چالش بکشد، برچسب تروریست و دولت یاغی می خورد. حتی اسرائیل نیز اکنون در سازمان ملل اجازه صحبت کردن پیدا می کند و سایر ملت ها را یاغی می خواند.
بیداری ایرانی و عربی با تسلیحات و نابودی و جنگ هایی همراه خواهد بود. چالش اقتصادی برای ایران اولا یک چالش دیپلماتیک و سیاسی در یک جهان متخاصم است.

• اقتصاد جهان در آستانه رکود قرار دارد
• چین دچار ضعف اقتصادی خواهد شد و بازارهای کالا و ملت های تولید کننده کالاهای اولیه نظیر ایران را فلج خواهد کرد
  تحولات جهانی را چطور ارزیابی می کنید و ایران در این ارزیابی در چه وضعیتی است؟
  بر اساس برآورد من اقتصاد جهان درآستانه رکود قرار دارد. نتایج مالی به تعویق افتاده سال های 09-2008، با کینه توزی دوباره پدیدار خواهند شد. چین دچار ضعف اقتصادی خواهد شد که بازارهای کالا و ملت های تولید کننده کالاهای اولیه نظیر ایران را فلج خواهد کرد. پروژه های عظیم دولتی، ساخت سدها، مدیریت آب، پیشرفت های پتروشیمی و اکتشافات، پروژه های عظیم آب شیرین کنی و جاده سازی و بهبود زیرساخت ها برای مولد نگه داشتن نیروی کار ایران و زنده نگه داشتن اقتصاد کشور ضروری است.

• ایران نباید نفت را به قیمت بشکه ای 30 دلار صادر کند
• سوزاندن نفت در داخل برای ساخت و ساز و توسعه ترجیح دارد
من معتقدم فروپاشی مالی عظیمی در گوشه و کنار دنیا رخ خواهد داد و ایده پیوستن به سیستم مالی دنیا را بی موقع و غیرموثر خواهد ساخت. ایران نباید نفت را به قیمت بشکه ای 30 دلار صادر کند. سوزاندن آن در داخل برای ساخت و ساز و توسعه ترجیح دارد، اما در هر صورت سوزاندن آن بهتر از فروختنش به این قیمت است.

• ایران باید عمیقا به ارزش سرمایه انسانی خود پی ببرد
• باید بین گروههای مختلف داخلی صلح ایجاد کرد چون دوران بسیار دشواری در نظام بین المللی در پیش است
عمده پیشنهادهای شما سیاسی و دیپلماتیک بود و نه اقتصادی؟
  بله. پیشنهادهای من اکثرا سیاسی و دیپلماتیک هستند و نه اقتصادی. به هر تقدیر من معتقدم ایران باید مجددا به عنوان یک ثروت، شهروندان آموزش دیده  خود را جذب کند و عمیقا به ارزش سرمایه انسانی خود پی ببرد. اگر طرف های مختلف توجیهاتی برای فروختن یکدیگر به خارجی ها پیدا کنند، ایران با همان نتایج 1400 سال گذشته مواجه خواهد بود. ارزش ها و نژادهای باستانی ایرانی مجددا از اطراف جهان دور هم جمع شده اند و فرهنگ و مذاهب این کشور در قالب دوست یا دشمن تحت عناوینی دیگر  مجددا به سوی ما بازگشته اند. همانطور که شاه صفوی متوجه شد، ایران برای بقا در این منطقه و در کل دنیا به ارزش ها و اصول خود نیاز دارد که کاملا متمایز از بقیه است.