به گزارشخبرگزاری بسیج از یزد: روستای ارنان به عنوان یکی از روستاهای تاریخی و از جمله روستاهای قدیمی استان یزد به شمار می‌رود که وجود آثار ارزشمند تاریخی در نقاط مختلف این روستا دلیل محکمی بر این مدعاست.
با توجه به کاوش‌های اخیر در سنگ نوشته و نقش‌نگاره‌هایی که بر سنگ‌های کوه ارنان منقش شده است این روستا قدمتی بیش از ده هزار سال دارد، هر چند در مورد تاریخ بنای ارنان و اطراف آن اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما بنای ارنان را به زرتشتیان و نام آنرا برگرفته از نام یکی از دختران بزرگان و کاهنان زرتشتی می‌دانند.
این قلعه از ابتدا جهت کاربری مسکونی ساخته شده که از حدود سه خانوار شروع و بعد از آن قلعه مملو از اهالی روستا می‌شود. گفته می‌شود حدود بیست سال است که این قلعه خالی از سکنه شده است، کلیه پلاک‌های موجود در قلعه مسکونی بودند جز مسجدی که در ضلع شمال غربی واقع شده است.
این مسجد هنوز هم مورد توجه اهالی است و گاهی اهالی بومی برای برپایی فریضه نماز فضای این مسجد را به مسجد نوسازی که در جبهه شرقی قلعه ساخته شده است ترجیح می‌دهند.
درصد بالایی از فضاهای مسکونی این قلعه دارای پلان‌های تقریبا هم تیپ و مشابه هستند و هر کدام از این فضاهای مسکونی دارای فضاهای خواب و نشیمن و انبار و مطبخ و سرویس بهداشتی و لرد و انبار و حیاط هستند.
همچنین در چهار جبهه حصار قلعه برج‌های دو طبقه با نقوش هندسی خشتی ساده و زیبا را داریم که غلبه بصری قلعه از بیرون است چرا که در گذشته‌های دور و قبل ساخت و سازهای جدید و تأسیسات شهری، بلندترین سازه روستا بوده است.
مسجد قلعه به عنوان تنها فضای معماری متفاوت قلعه به شمار می‌آید، به علاوه وجود یک کتیبه سنگی بر بدنه شرقی ورودی مسجد و همچنین نوشته‌ای بر بدنه بیرونی حصار جبهه جنوب شرقی قلعه، بر گِل، از خصوصیات در خور توجه این قلعه است.
قلعه ارنان پتانسیل خوبی جهت جذب گردشگری و معرفی تاریخ کهن این دیار را دارد، در نتیجه جهت پاسداشت این روستای تاریخی، ضرورت‌های ثبت اثر و بعد از آن مرمت استحفاظی و تعیین حریم در این مجموعه احساس می‌شود تا آسیب‌های بیشتر ماهیت قلعه را خدشه‌دار نکند.
