مداحي و مرثيه سرايي، موتور محركه جبهه‌ها بود

سرهنگ پاسدار علیرضا عبدی گفت:ريشه دفاع ما، در اين جنگ تحميلي، اعتقادي بود، به همين لحاظ عنوان دفاع مقدس بخود گرفت وقطعاً پشتوانه نيروي انساني آن مي‌بايست از بنيه ايماني و اعتقادي و مذهبي خوبي برخوردار باشد.

لطفاً پيرامون مداحي در جبهه توضيح دهيد.

- بنده از سال 60 راهي جبهه شدم و در آنجا به قرائت ادعيه، زيارت، برگزاري محافل دعاي توسل، دعاي كميل، دعاي ندبه، زيارت عاشورا؛ دعاي عرفه و...همت نمودم. از آنجا كه ريشه دفاع ما، در اين جنگ تحميلي، اعتقادي بود، به همين لحاظ عنوان دفاع مقدس بخود گرفت وقطعاً پشتوانه نيروي انساني آن مي‌بايست از بنيه ايماني و اعتقادي و مذهبي خوبي برخوردار باشد. جنگ كه اعتقادي باشد ابزار و سلاح ما در مرحله اول، بنيه معنوي و اعتقادي رزمندگان است. لذا همانگونه كه براي تقويت توان نظامي نياز به ابزار و ساز و كار نظامي اعم از آموزش، مانور، تامين سلاح و مهمات و....بود، در بعد معنوي هم لازم بود به تقويت اين بعد كه كارسازترين و موثرترين سلاح و ابزار بود بپردازيم.يكي از اين ابزار، ذكر و توسل به اهل بيت عليهماالسلام بود تا رزمندگان را به منبع لايزال الهي متصل كند و از قدرت الهي براي دفاع بهره گيرند.
ذكر نام و ياد و سيره اهل بيت عليهماالسلام خصوصاً سيدالشهداء عليه السلام بعنوان الگوي مبارزه و جهاد در اين محافل،موتور محركه رزمندگان بود.در جبهه‌ها جلسات و محافل انس با خدا و اهل بيت از رونق خاصي برخوردار بودند بطوريكه رزمندگان اسلام، انرژي لازم، نشاط و انگيزه براي دفاع از كيان اسلام را از مجالس كسب مي‌كردند. لذا مداحي و مرثيه سرايي در جبهه از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بود.
آيا برگزاري محافل دعا و مناجات زمان و مكان خاصي داشت؟
 معمولاً رزمندگان از هر فرصتي براي برقراري محفل انس به اهل بيت(ع) بهره مي‌بردند. صبحها بعد از نماز صبح عمدتاً زيارت عاشورا، شب جمعه دعاي كميل، صبح جمعه دعاي ندبه و در طول هفته هر شب بجز شبهاي جمعه دعاي توسل و در مناسبتهاي خاص مثل روز عرفه، دعاي عرفه و شبهاي ماه مبارك رمضان دعاي ابوحمزه قرائت مي‌شد. مثلاً در ايام فاطميه و محرم در قالب دسته جات عزاداري كه بصورت گرداني يا واحدي تشكيل مي‌شد مراسم ذكر و توسل برقرار بود كه حال و هواي خاصي داشت و معمولاً هيئتهاي عزاداري بنام گردانها نامگذاري و فعال مي‌شدند و آنچه امروز بعنوان مداحي و مرثيه سرايي به اين شكل نمود پيدا كرده در واقع نشأت گرفته از دوران دفاع مقدس است.
قبل از انقلاب، معمولاً مداحان افرادي ميانسال و مسن بودند اما در دفاع مقدس و بعد از آن استقبال قشر جوان و نوجوان از اين امر رونق ويژه‌اي گرفت.
مداحي در جنگ چه نقشي ايفا مي‌كرد؟
- با برگزاري اينگونه محافل و مجالس در جبهه‌ها، رزمندگان با ياد حضرت ابا عبدالله عليه السلام خود را از مدافعين قيام آن حضرت مي‌ديدند و در اصل، دفاع مقدس را استمرار قيام سيدالشهداء تلقي مي‌كردند و با اين ديدگاه، شهادت ياران و دوستان و همرزمان خود را استمرار خون شهداي كربلا مي‌دانستند.
فضاي جبهه‌هاي ما به گونه‌اي بود كه اگر به مدت چند روز امكانات رفاهي به رزمندگان نمي‌رسيد، اعتراض نمي‌كردند اما اگر در برگزاري مجالس و محافل مذهبي، از جماعت و ادعيه و ذكر و توسل كوتاهي صورت مي‌گرفت و يا بهر دليل،كمبودي وجود داشت، فرماندهان بشدت مورد انتقاد رزمندگان بودند و تكرار اين جلسات هيچگاه براي رزمندگان خسته‌كننده نبود.گاهي اوقات شايد دعاي ابوحمزه سه ساعت طول مي‌كشيد اما با شور و نشاط برگزار مي‌شد و يا اگر يكروز به دليل عدم حضور مداح، زيارت عاشورا برگزار نمي‌شد؛ يكي از رزمندگان ميكروفن را برميداشت و زيارت عاشورا را قرائت مي‌نمود. و بهر شكل، نمي‌گذاشتند تعطيل شود، لذا كارمداح و مرثيه سرا، تقويت بنيه معنوي و توفيق ارتباط هر چه بيشتر رزمندگان اسلام با اهل بيت عليه السلام بود.
يك موضوعي كه جا دارد به آن اشاره كنم اين است كه كتاب معروف " مفاتيح الجنان " نقش ويژه‌اي در جبهه‌ها ايفا مي‌نمود و پر تيراژترين كتاب از نظر چاپ و نشر در دوران دفاع مقدس بود.

البته بايد توجه داشت كه نقش مداحان فقط تهييج رزمندگان نبود، بلكه در هنگام رزم هم دوشادوش رزمندگان در ميادين نبرد حضور داشتند، اسلحه بدست مي‌گرفتند و مي‌رزميدند و بعضاً به فيض شهادت نائل مي‌شدند. از جمله مي‌توان به شهيد مهدوي،شيخ علي زنگي آبادي، عامري،غلامحسين خزاعي،سيد اسماعيل رضوي و... اشاره كرد.
اين عزيزان نقش چاووش را در جبهه‌ها ايفا مي‌كردند و پيشاپيش قافله رزمندگان با مداحي و رجز خواني روحيه رزم و سلحشوري را در رزمندگان تقويت مي‌كردند. اشعاري مانند: هركه دارد هوس كرب و بلا بسم الله....هركه دارد سر همراهي ما بسم الله....
بر مشامم مي‌رسد هر لحظه بوي كربلا....
اي خدا ما را نينوايي كن، امت ما را كربلايي كن...
اين دل تنگم عقده‌ها دارد،گوييا ميل كربلا دارد.....
اين لشكر حق عازم كرب و بلاست امشب....
و اشعاري كه مداح جبهه‌ها،حاج صادق آهنگران مي‌خواندند و مداحان ديگر نيز آنرا تكرارمي كردند.
* در پايان خوانندگان را ميهمان خاطراتي از مداحي در جبهه بفرماييد.
- در منطقه دشت عباس با بلندگوي دستي دعاي كميل را برگزار كرديم، بعد از دعا، با چراغ فانوس در حال برگشتن به سمت چادرها، منظره‌هاي زيبايي رقم مي‌خورد. رزمندگان بعضاً، درون چاله‌هايي كه بصورت قبر حفر شده بود به دعا و زمزمه و مناجات مشغول بودند.
* ذكر و نام و سيره اهل بيت(ع) خصوصاً حضرت سيدالشهداء(ع) به عنوان الگوي مبارزه و جهاد، تأثير فراوان داشت و جبهه‌ها را به شور و نشاط در مي‌آورد
رزمندگان از هر فرصتي براي برقراري محفل انس با اهل بيت(ع) بهره مي‌بردند
رزمندگان با ياد حضرت اباعبدالله الحسين(ع) خود را از مدافعين آن حضرت مي‌دانستند و دفاع مقدس را استمرار قيام امام حسين(ع) تلقي مي‌كردند
برخي از مداحان اسحله به دست گرفتند و علاوه بر مداحي و مرثيه سرايي به جهاد هم اهتمام ورزيدند و در كنار رزمندگان به شهادت رسيدند