به گزارش خبرگزاری بسیج از بیله سوار، آقای علی یوسفی، دبیر آموزش و پرورش شهرستان بیله سوار، پژوهشگر و معلم نمونه کشوری و نویسنده ده ها مقاله علمی و چندین کتاب آموزشی می باشند.
جناب آقای یوسفی، تعریف و توصیف شما از مقام و منزلت معلم چیست؟
روز معلم فرصتی است که همه طبقات جامعه مقام معلم را ارج نهند و از معلمان سپاسگزاری کنند و معلمان نیز معلم بودن و مهربان بودن خودشان را جشن بگیرند. در هر جامعه ای بهترین و مؤثرترین قشر آن، معلمان و مربیان هستند. معلم خورشیدی است که از تابش نور او زندگی و حیات معنا می یابد. معلم آینده ای است که صداقت و راستی در او تجلی می یابد.
معلم حقیقت است. معلم باغبانی است که محصول تلاش و فداکاری اش رشد گلهای معطر و زیباست. از بهترین امتیازات جامعه بشری هنر معلمی است. معلم با تعلیم و نشر علم، انسانها را بسوی کمال و پیشرفت سوق می دهد. اساساً تعلیم و تربیت از نعمتهای خداوند است که اول برای انبیا و اولیا و سپس به دیگران ارزانی داشته است. به این جهت معلم بودن از ویژگی های انبیاست.
بزرگترین معلم جهان بشریت حضرت رسول اکرم(ص) به این ویژگی خود افتخار می کرد. آن بزرگوار زمانی با دو گروه در مسجد مواجه شد که گروه اول عبادت می کردند و گروه دوم به آموزش علم مشغول بودند، گروه دوم را در محضر استادی علم می آموختند افضل دانست و فرمود: «انما بعثت معلما؛ همانا من به عنوان معلم مبعوث شده ام.» آن حضرت چنان برای معلمین و مقام ارجمند آنان ارزش قایل بود که در دعاهایشان می فرمود: «خداوندا معلمان را بیامرز و عمر طولانی به آنان عطا فرما و کسب و کارشان را مبارک گردان.» در مقام پاسداشت از معلم سخنی بالاتر و زیباتر از کلام امیرمؤمنان حضرت علی(ع) نمی توان یافت که فرمود: «من علمنی حرفا فقد صیرنی عبدا؛ کسی که به من یک حرف بیاموزد مرا بنده خود کرده است.» وقتی به اسکندر ذوالقرنین گفتند: پدرت را بیشتر دوست داری یا معلمت را، به او پاسخ داد: « معلم را؛ زیرا او مایه زندگی جاویدان من است، اما پدرم فقط زندگی موقتی ام را موجب شده است.» برای همین، شایسته است مقام معلمان و مربیان را همه طبقات محترم بشمارند.
از نظر شما معلمان خوب و نمونه چه ویژگی ها و خصوصیاتی دارند؟
معلمان خوب علاوه بر داشتن اخلاق و فضایل نیکو، قادرند قدرت تفکر دانش آموزان را پرورش دهند، رشد و یادگیری آنان را تسهیل کنند، به خوبی از عهده اداره کلاس برآیند، درس خود را با کیفیتی بالا عرضه کنند، تفاوتهای فردی دانش آموزان را در نظر بگیرند و انگیزه آنان را افزایش دهند، در کلاس عدالت برقرار کنند و یادگیری دانش آموزان را ارزشیابی کنند. بهترین معلمان کسانی هستند که اوقات خود را صرف یادگیری و تغییر می کنند. یک معلم کارآمد معمولاً تحولات مربوط به رشته خود را تعقیب می کند و دائماً مهارتهای خویش را بهبود می بخشد.
با توجه به نیازهای عصر حاضر، راز موفقیت معلمان و دانش آموزان را در چه می دانید؟
توانایی ما در حل مسایل کنونی و آینده به توانایی ما در طرح سؤال درباره جهان اطراف ما بستگی دارد. با افزایش روزافزون دانش بشر درباره جهان، باید از اعمال فشار بر دانش آموزان برای به خاطر سپردن موضوعات علمی اجتناب کرد. همه ما این جمله را بارها بر زبان آورده ایم که رایانه ها حافظه بیش تری دارند. اما آنچه انسان را از رایانه متمایز می کند مهارت اندیشیدن، یعنی ارتباط دادن یافته ها به هم، به کاربستن آنها و به وجود آوردن یک نظام تازه بر اساس یافته های جدید است. اولین گام اندیشیدن پرسیدن سؤال خوب است.
در کودکان پرسش کردن آغاز تفکر و آگاهی است و پایه و اساس هر اکتشافی، یک پرسش اساسی و بنیادی است. روزی از «ایزیدور رابی» برنده جایزه نوبل فیزیک پرسیدند که چرا شما دانشمند شدید و حقوق دادن یا پزشک یا تاجر نشدید؟ او پاسخ داد: «مادرم. بی آنکه خودش چنین قصدی داشته باشد باعث شد که من دانشمند شوم.» مادرها معمولاً وقتی فرزندشان از مدرسه برمی گردد می پرسند: خوب امروز چیزی یادگرفتی؟ اما مادر من همیشه می پرسید: ایزی امروز یک سوال خوب پرسیدی؟ همین پرسیدن سوال خوب، مرا دانشمند کرد. به راستی اگر ما بتوانیم دانش آموزان و فرزندانمان را به مهارت پرسشگری مجهز کنیم و به آن ها بیاموزیم که طرح پرسش، کلید دست یابی به پاسخ های بزرگ است، راه پر پیچ و خم آموختن را برایشان هموار کرده ایم. بنابراین راز موفقیت در کار تدریس معلم و یادگیری شاگردان، پرورش روحیه پرسشگری شاگردان است. یکی از راهکارهای مهم ترویج اینگونه روشهای آموزش و یادگیری، آموزش و یادگیری مداوم معلمان و فعال نمودن پژوهشسرای دانش آموزی است. به یقین، با وجود معلمانی شایسته و پژوهش محور می توان چهره مدارس را دگرگون ساخت و فضای مدارس را به پژوهشکده هایی با فضای صمیمی، بالنده، روح افزا و تعاملی تبدیل کرد.
نقش و ویژگی های معلمان در عصر حاضر چیست؟
یکی از مهم ترین نقش معلمان در نظام آموزشی جدید، آموزش روش تفکر و پژوهش به دانش آموز است. از اهداف اصلی سند تحول، تقویت و پرورش روحیه تفکر و پژوهشگری در معلمان و دانش آموزان است و معلمان ضمن آشنایی با روش های پژوهش و تحقیق و اجرای طرح های پژوهشی، حین عمل و اقدام پژوهی می توانند در اشاعه این فرهنگ و تقویت خلاقیت خود و دانش آموزان گام های مؤثر بردارند. معلم در سند چشم انداز کسی است که در رشته خود کاملاً متخصص و ماهر و در تدریس مسلط به فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد.
باید به این مهم توجه داشت که توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال های اخیر در تمام عرصه های زندگی از جمله در شیوه برقراری ارتباط شاگرد، معلم و روش تدریس، در نظام های آموزشی تأثیر گذاشته و آنها را متحول کرده است. امروزه حتی دانش آموزان هم برای انجام تکالیف درسی خود به اینترنت احساس نیاز می کنند. این موضوع انتظارات والدین و دانش آموزان را درباره تدریس و آموزش معلمان بالا برده است، طوری که به کارگیری این فناوری های نوین را نوعی سواد معلم می دانند. امروزه معلمان مجبورند مطالب و مفاهیم درسی را با عمق و سرعت بیشتری در اختیار مخاطبان قرار دهند. دانش آموزان در هر لحظه نیازمند سؤال و برقراری ارتباط با معلم، حتی در خارج از محدوده کلاسی، هستند. پست الکترونیکی، اتاق های گفتگو و نشست های اینترنتی سبب می شوند ارتباط دانش آموز و معلم با مطالب درسی بیشتر شود.
به نظر شما آیا تکریم و بزرگداشت مقام معلم در نظام آموزش و پرورش ما به نحو مطلوب صورت می گیرد؟
تجلیل و تکریم از مقام معلم در کشور ما، حقیقتی است از شأن و شرافت معلمی سرچشمه می گیرد. معلمان پرتلاش و دلسوز کشور باید بیش از دیگران قدر جایگاه و نقش حساس خود را بدانند و به این نکته هم توجه کنند اگر معلمی مثل مشاغل دیگر، راهی برای گذراندن معیشت نیز هست اما دغدغه اصلی معلم رسالت و مسئولیت عظیمی است که در تحقق سرنوشت روشن یک جامعه بر دوش او قرار دارد. حقیقت این است که آرامش و آسایش فکر معلم، ابزار کار و اولین شرط موفقیت در تدریس و تعلیم و تربیت شاگردان است.
دغدغه های فکری و ناملایمات روحی و فشارهای زندگی برای معلم آثار زیانباری و نیز برکسانی می گذارد که با وی در ارتباطند. با نگاه واقع بینانه به این قشر زمینه ترویج و گسترش معنویت در جامعه فراهم می شود. این مهم میسر نمی گردد مگر با دو شرط: اول آنکه معلم عاشق بماند و ارزش خود را به ملاکهای معنوی حفظ نماید. دوم آنکه کارگزاران فرهنگی و مسئولان امر شرایط رفاه مطلوب تا حد امکان ایجاد آرامش فکری و یک زندگی آبرومند را برای معلمان فراهم آورند. همه ما زیر بار منت معلمان هستیم، بنابراین تجلیل و تکریم از مقام معلم باید در جامعه نهادینه شود، به گونه ای که سلام دادن و احترام به معلم یک افتخار محسوب شود. «معلمان لطفتان پایدار، وجودتان پر از مهر و نگاهتان پر از نور باد.»
