ضرورت توجه به سلامت خون و فرآورده‌های خونی/ شیوع ۷۵ درصدی هپاتیت و HIV در اهداء کنندگان بار اول خون
به گزارش خبرگزاری بسیج، خون و فرآورده‌های خونی یکی از نیازهای حیاتی بشر است که سلامت و بقای وی را تأمین می‌کند در این بین افراد زیادی در جهان وجود دارند که به دلایل مختلف و بیماریهای متعدد قادر به خون‌سازی طبیعی نیستند یا در برهه‌ای از حیات خود برای حفظ زندگی ناچار به دریافت خون می‌شوند.
در این بین سلامت خون و فرآورده‌های خونی از مهمترین مسائلی است که در جهان مورد توجه مدیران و مسئولان این حوزه قرار دارد و همانطور که یک لیتر خون می‌تواند زندگی دوباره به یک فرد نیازمند هدیه کند در صورت ناسالم بودن قادر خواهد بود حیات بیمار را دستخوش تغییرات ناخوشایند و غیرقابل جبران کند.
در این مجال و به مناسبت روزجهانی انتقال خون برای بررسی مهمترین رویدادها و مشکلات این حوزه با یکی از مدیران به گفت‌وگو پرداختیم که از نظر شما می‌گذرد.
علی‌اکبر پورفتح‌الله، رئیس سازمان انتقال خون ایران در گفت‌وگو با خبرنگار سینا در زمینه مصرف فرآورده‌های خونی در سال گذشته، اظهار کرد: طبق آمار در سال گذشته 2 میلیون و یکصدهزار اهدای خون داشتیم و بر اساس آن حدود 4 میلیون فرآورده خونی را در اختیار مراکز درمانی قرار دادیم.
رئیس سازمان انتقال خون ایران افزود: همچنین نزدیک به ۱۸۰ هزار لیتر پلاسمای مازاد بر مصرف مراکز درمانی که حاصل از چرخه تولید انتقال خون بود را با قراردادهای پالایش مشارکتی تبدیل به ۴ داروی فاکتور ۸، فاکتور ۹، آی‌وی‌آی‌جی و آلبومین کردیم و در اختیار مردم قرار دادیم.
به دلیل کوتاه بودن طول عمر فرآورده پلاکتی به شدت به اهداءکننده نیازمند هستیم
پورفتح‌الله تشریح کرد: در حال حاضر مشکلی که گریبان‌گیر همه مراکز انتقال خون در دنیا و از جمله ایران است مصرف فرآورده پلاکتی است که در حال افزایش است، به طوری که در ۵ سال گذشته میزان مصرف پلاکت در کشور ما از ۳۰۰ هزار واحد به حدود ۱ میلیون واحد رسیده است.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه این فرآورده در میان فرآورده‌های خونی، داری کمترین طول عمر است و حداکثر زمان نگهداری آن بین ۳ تا ۵ روز تعیین شده، بنابراین در این زمینه به شدت به اهدای کننده نیازمند هستیم چرا که امکان ذخیره‌سازی به مدت طولانی وجود ندارد.
رونمایی از اولین مرکز جامع اهدای خون تا پایان ماه جاری
رئیس سازمان انتقال خون ایران در پاسخ به سؤالی در مورد ساماندهی مراکز اهدای خون در کشور تصریح کرد: به زودی و تا پایان ماه جاری از اولین مرکز جامع اهدای رونمایی خواهیم کرد که در این مرکز امکان اهدای همه مواردی که مرتبط با خون و فرآورده‌های خون است فراهم خواهد شد.
پورفتح‌الله، توضیح داد: در این مرکز اهداءکننده علاوه بر اینکه می‌تواند اهدای خون کامل را انتخاب کند از طرفی قادر خواهد بود اهدای مستقیم و پلاکت را نیز انجام دهد و می‌تواند جزء پلاکتی را با استفاده از دستگاه‌های جداسازی پلاکت از بقیه اجزاء اهدا کند.
وی ضمن بیان اینکه تحقق این موضوع با توجه به افزایش مصرف پلاکت کمک بزرگی به بیماران خواهد بود، اظهار کرد: همچنین می‌تواند فرآورده‌ی پلاکتی را با روش فریزسین و اهدای مستقیم پلاکت هم در کشور به میزان کافی داشته باشیم.
این مقام مسئول اذعان کرد: در کنار آن امکان اهدای پلاسما برای تهیه داروهای مشتق از پلاسما فراهم خواهد شد و همچنین اهداء کنندگان می‌توانند داوطلب اهداء سلول‌های بنیادی خونساز در این مراکز باشند و قبل از شروع مورد آزمایش سازگاری نسجی قرار می‌گیرند.
رئیس سازمان انتقال خون ایران افزود: اگر کسی نیاز به سلول‌های بنیادی مغز استخوان داشته و سیستم سازگاری نسجی با این افراد هماهنگ باشد، برای اهدای سلول‌های بنیادی دعوت می شوند که کاربرد زیادی برای پیوند مغز استخوان در بیماریهای بدخیم خونی دارد.
مهمترین دغدغه ما سلامت خون و فرآورده‌های خونی است
پورفتح‌الله، در پاسخ به اینکه در سال گذشته در سال گذشته مهمترین دغدغه شما در حیطه فعالیت خود چه بوده است، بیان کرد: در این زمینه بحث سلامت خون و فرآورده های خونی یکی از مهمترین مواردی است که ما با آن سروکار داریم به این معنا که باید به سمت خطر صفر اهدای خون حرکت کنیم.
وی ضمن تأکید بر اینکه سلامت خون در کشور ما در حد کشورهای توسعه یافته دنیا است، گفت: اما خطر صفر خون و فرآورده های خونی یکی از آرزوهای همه مراکز انتقال خون است.
این مقام مسئول افزود: در این زمینه اهداکنندگان خون نقش مهمی دارند و بحث ساماندهی اهداکنندگان و حرکت به سمت اهداء مستمر خون از جمله مواردی است که در حال حاضر مورد پیگیری قرار دارد.
شیوع هپاتیت B، C و HIV در اهداء کنندگان بار اول خون ۷۵% است
رئیس سازمان انتقال خون ایران متذکر شد: بر اساس آمار موجود به طور میانگین شیوع هپاتیت B، هپاتیت C، و HIV در اهداء کنندگان بار اول، نسبت به گروهای اهداکنندگان دیگر 75 درصد است یعنی 75 درصد موارد این بیماری را در اهداکنندگانی مشاهده کردیم که برای اولین بار خون اهداء کردند.
پورفتح‌الله، تأکید کرد: بنابراین تلاش می‌کنیم سلامت خون و تعداد جمعیت اهداءکنندگان مستمر را افزایش داده و اهدای مستمر را به 90 درصد برسانیم و با شرایط سخت‌تری افراد را برای اهدای بار اول خون به مراکز اهدای خون جلب کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در این خصوص چندین طرح تحقیقاتی صورت گرفته است و امیدواریم در سال جاری اقدامات خوبی برای حرکت به سمت حرکت بیشتر و مستمر خون برداریم.
كمترين درجه شيوع بیماری‌ها در اهدااكنندگان داوطلب
در ادامه باید متذکر شد: طبق آمارهای جهانی اهدااكنندگاني كه به صورت داوطلبانه و به دلايل نوعدوستانه خون اهدا مي‌كنند از كمترين درجه شيوعHIV، ويروس‌هاي هپاتيت و ديگر عفونت‌هاي منتقله از راه خون نسبت به كساني كه براي فاميل يا در ازاي دريافت پول خون اهدا مي‌كنند، برخوردار هستند.
وجود منابع خون سالم و كافي فقط با اهداي منظم از اهداكنندگان داوطلب و رايگان قابل اطمينان (تضمين) است که طبق اطلاعات سال ۲۰۰۶ پيشرفت چنين اهداكنندگاني را در جهان نشان مي‌دهد، اما هنوز بسياري از كشورهاي در حال توسعه و تحول تا حد زيادي به اهداکنندگان فاميلي/ جايگزين یا در ازای پول که خون آنها از سلامتی کمتری برخوردار است، وابسته هستند.
همچنین ۳۱ كشور قادر به غربالگري تمام خون‌های اهدايي براي يك يا چند مورد از عفونت‌ها، از جمله HIV، هپاتيت B، هپاتيت C و سفليس كه قابل انتقال از طريق خون هستند، نبودند.
همچنین سازمان جهانی بهداشت در زمینه سلامت خون توصيه مي‌كند كه تمام خون‌هاي اهدايي بایستی از نظر HIV، هپاتيت B و هپاتيت C غربالگري شوند، اطلاعات آماري دقيق و كامل از غربالگري خون‌هاي اهدايي در كشورهاي در حال توسعه در دسترس نيست، به خصوص کشورهایی كه داراي سازمان انتقال خون هماهنگ نيستند.
بر اساس اطلاعات جهانی تزريق خون جان انسان‌ها را نجات مي‌دهد و سلامتي را ارتقاء مي‌بخشد، اما ميليون‌ها بيمار نيازمند به خون، دسترسي به موقع به خون سالم ندارند، عليرغم تلاش‌هاي مداوم، سال‌هاي زيادي باقي مانده تا خون مصنوعي جايگزين خون اهدايي انسان به صورت وسيع شود.
در پایان باید خاطرنشان کرد: با توجه افزايش نياز به خون، ضرورت جذب اهداكنندگان داوطلب بيشتر علاوه بر حفظ اهداكنندگان قبلي احساس مي‌گردد و به گفته رئیس سازمان انتقال خون ایران حفظ اهداكنندگان خون مناسب بايد اولويت زيادي براي هر كشور داشته باشد.
اين امر نیز مسئوليت مراكز انتقال خون را براي تامين كنترل كيفبت مناسب، به منظور تضمين سلامتي و ايمني اهداكنندگان خون را سنگين‌تر مي‌كند که اين ثابت قدم بودن، اهداكنندگان مستمر را براي اهداي منظم خون تشويق مي‌كند.
