دوران امامت حضرت مقارن با حکومت چند تن از خلفای عباسی چون معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز بود؛ در میان آنان متوکل عباسی به دشمنی با اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان شهره بود و از ترس مجبور شد تا امام را از مدینه به سامرا ببرد.
امام هادی(ع) با وجود تمام مشکلاتی که در راه تبلیغ دین و هدایت مردم داشت؛
تأثیر قابل توجهی بر جامعه اسلامی گذاشت که نه تنها برای مردم آن زمان
مفید و کارگشا بود، بلکه میراثی ارزشمند برای آیندگان نیز به حساب می‌آید و
به همین منظور علاوه بر شیعیان که حضرت را امام و واجب الطاعه می‌دانند،
اهل سنت نیز به بزرگی ایشان معترفند و لب به تحسین حضرت گشوده‌اند. در این
نوشتار تنها برخی از سخنان علمای مطرح اهل سنت در توصیف این امام همام را
بیان می‌کنیم.
«شمس‌الدین محمد بن احمد ذهبی» درباره امام هادی(ع) می‌نویسد: « او فرزند
محمد بن علی بن موسی(ع) ملقب به هادی، انسانی با شرافت و با جلالت بوده
است».
او همچنین در جای دیگری می‌نویسد: «ایشان فقیه، امام و متعبد بود».
«ابن کثیر دمشقی» در کتاب «البدایه و النهایه» درباره امام هادی(ع)
می‌گوید: «ایشان فردی عابد و زاهد بود و در گوشه‌ای از اتاق روی خاک نشسته و
به عبادت می‌پرداخت».
در میان علمای اهل سنت، ابن صباغ مالکی، توجه ویژه‌ای به امام هادی(ع)
داشته و درباره حضرت می‌نویسد: «فضائل امام هادی(ع) تا ستارگان کشیده شده
است، هر کجا منقبتی گفته شود، ریشه‌اش به امام هادی(ع) بر می‌گردد. اگر کسی
از کرم و فضل و ثنای شخص دیگری سخن بگوید، بالاترین مرتبه آن، امام
هادی(ع) است و اگر از تهذیب نفس و اخلاق برجسته‌‌ای سخن به میان بیاید، در
تمام این آن‌ها روح پاک امام هادی(ع) بالاترین مقام تهذیب و اخلاق بوده
است».
«ابن حجر هیثمی» هم وقتی به نام امام هادی(ع) می‌رسد؛ از حضرت با احترام
یاد می‌کند و می‌نویسد: «او وارث علم و سخاوت پدرش بوده است».
«عبدالله بن اسعد یافعی» درباره امام هادى(ع) می‌نویسد: «ایشان کمر همت به عبادت بسته، فقیه و پیشوا بود».
«ابوالفلاح حنبلی» هم در وصف حضرت می‌نویسد: «ایشان معروف به هادی، فردی فقیه، امام و متعبد بود».
«ابن عماد حنبلی» در کتاب «شذرات الذهب» پس از ذکر نام حضرت می‌نویسد:
«معروف به هادی، شخصی فقیه، امام و متعبد بود؛ ایشان یکی از امامان
دوازده‌گانه است».
«خیرالدین زرکلی» از علمای معاصر اهل سنت هم در کتاب «الاعلام» خود درباره
امام هادى (ع) می‌نویسد: «ایشان دهمین امام، از امامان دوازده‌گانه امامیه،
فردی صالح و متقی بود».
این تنها گوشه‌ای از اوصاف امام هادى(ع) در منابع اهل سنت است که توسط
مهم‌ترین علما و نویسندگان اهل سنت ثبت و ضبط شده است و هر یک به نحوی
شایسته و با احترام از حضرت یاد کرده‌اند که این نشان از اثبات شخصیت والای
حضرت نزد علمای اهل سنت دارد. با مشاهده این سخنان اهل سنت و همچنین
اعتقاد شیعیان نسبت به این وجود مبارک و شخصیت نورانی، دو نکته به ذهن
انسان خطور می‌کند که یکی دریغ و افسوس است و دیگری امید و روشنی.
اما دریغ و صد افسوس که جامعه اسلامی به واسطه حضور ظالمان و زورگویانی چون
متوکل، نتوانست آن‌گونه که باید از شخصیت الهی امام هادى(ع) بهره‌مند شود و
به جای آن‌که فرزند برومند رسول‌الله(ص) زعامت جامعه اسلامی را در دست
داشته باشد، ستمگرانی چون معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز بر
کرسی خلافت تکیه زدند و با نادانی خود فرصت‌های رشد و پیشرفت جامعه اسلامی
را به هدر دادند.
ولی با وجود این همه فرصت سوزی‌ها امید و روشنی در دل انسان زنده است، زیرا
که مسلمانان می‌توانند با اتکا به این امام همام که تمام مذاهب اسلامی لب
به تحسین ایشان گشوده‌اند در مسیر وحدت گام بردارند و به جبران گذشته‌ها
بپردازند؛ باشد که به این واسطه رحمت الهی شامل حال ما شده و منجی عالم
بشریت هر چه زودتر ظهور کند.
