در پی تصویب این لایحه، امام خمینی در روز چهارم آبان ۱۳۴۳ اقدام رژیم را به شدت مورد انتقاد قرار داد. امام طی سخنانی که در حضور جمع کثیری از روحانیون و مردم قم ایراد کرد، گفت: "… عزت ما پایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت، عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند. قانونی را به مجلس بردند که در آن ما را ملحق کردند به پیمان وین …که تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانواده‌هایشان، با کارمندهای فنی‌شان با کارمندان اداری‌شان، با خدمه‌شان… از هر جنایتی که در ایران بکنند، مصون هستند. آقا من اعلام خطر می‌کنم، ای ارتش ایران من اعلام خطر می‌کنم، ای سیاسیون ایران من اعلام خطر می‌کنم… والله گناهکار است کسی که فریاد نکند. ای سران اسلام به داد اسلام برسید. ای علمای نجف به داد اسلام برسید. ای علمای قم به داد اسلام برسید…”
سابقه قراردادهای کاپیتولاسیون در تاریخ ایران/ نتایج کاپیتولاسیون؛ ننگی برای ایران
خسرو معتضد در گفتگو با ناب نیوز با اشاره به این مناسبت چهارم آبان ماه، در خصوص تاریخچه لایحه کاپیتولاسیون در تاریخ ایران گفت: قانون کاپیتولاسیون مربوط به سال ۱۵۰۰ میلادی، یعنی قرن ۱۶ می شود که از دوران سلطنت سلطان سلیمان خان قانونی که تمام کارهایش بی قانونی بود، شکل گرفت؛ در آن زمان که سلطان سلیمان و فرانسوای اول که پادشاه فرانسه بود روابط گرمی داشتند، دولت عثمانی و فرانسه با هم قرارداد کاپیتولاسیون بستند.
این پژوهشگر تاریخ ایران ابراز کرد: کاپیتولاسیون به این معنا بود که اگر یک فرانسوی در دولت عثمانی مرتکب جرمی شد، نباید اورا مجازات می کردند بلکه باید به دست کارگزاران و کنسول فرانسه می سپردند تا به جرم او رسیدگی شود چرا که فرانسوی ها معتقد بودند مجازات جرایمی که در اسلام به ان رسیدگی می شود در کشورهای اروپایی متفاوت است؛ اما در مقابل اگر یکی از اتباع عثمانی جنایتی در فرانسه مرتکب می شد، طبق قوانین فرانسه مجازات می شد.
معتضد با اشاره به اینکه دولت عثمانی به فرانسه احتیاج داشت لذا این قرارداد را قبول کرد، اظهار داشت: در دوران شاه عباس هم ایرانی ها چنین قراردادی امضا کردند چرا که ایران به انگلستان و هلند احتیاج داشت؛ بنابراین شاه عباس با این دو کشور قرارداد کاپیتولاسیون را امضا کرد.
وی ادامه داد: این جریان در قرن هجدهم نیز تکرار شد؛ کریم خان زند به دلیل روابط تجاری که با انگلیسی ها داشت، موافقت کرد انگلیسی ها از شرایط کاپیتولاسیون برخوردار شوند؛ در زمان دولت قاجاریه نیز بعد از شکستی که در گلستان و جنگ های ده ساله اول داشتیم، دولت روسیه کاپیتولاسیون را به ایران می قبولاند. از آنجا که روس ها بر ما چیره شده بودند، ایران قبول کرد پیگیری جرایم اتباع روس در ایران در کارگزاری و با حضور کنسول روسیه و نماینده ای از دولت ایران انجام شود؛ نماینده ایران مجازات تعیین می کرد اما این مجازات اجرا نمی شد.
این تاریخ نگار کشورمان بیان کرد: قرارداد ۱۸ سال بعد در سال ۱۸۲۸مجددا تجدید شد و ایران زیر یوغ کاپیتولاسیون رفت؛ وقتی در جنگ با انگلیس شکست خوردیم، ناصرالدین شاه قبول کرد که اتباع انگلیس از کاپیتولاسیون برخوردار شوند تا اینکه کم کم سایر کشورها مانند فرانسه، بلژیک و حتی عثمانی ها که معتقد بودند اروپایی هستند، خواستند شامل این قضیه شوند به این ترتیب اگر یک ایرانی در استانبول، بصره و هرجای دیگری مرتکب جرمی می شد، لازم نبود به ایران ارجاع داده شود بلکه دولت آن کشور به این موضوع رسیدگی می کرد.
معتضد با بیان اینکه ترک ها به دلیل همسایه و همدین بودن با ایران این مسئله را زیاد جدی نمی گرفتند، تصریح کرد: پس از انقلاب شوروی در ۱۲۹۶، لنین خطاب به مسلمانان شرق بیانیه ای صادر می کند که تمام عهدنامه های دولت روسیه و لایحه کاپیتولاسیون رد شده است.
وی افزود: دولت ایران بارها اعلام کرده بود که کاپیتولاسیون را رد کنند اما کسی گوش نداد و فقط روس ها داوطلبانه از این موضوع گذشتند؛ تااینکه در سال ۱۳۰۶ و زمانی که جامعه اتفاق ملل تشکیل شده بود، دولت ایران اعلام کرد کاپیتولاسیون را لغو می کنیم و لغو شد؛ بالاخره انگلیس، فرانسه و همه دول دنیا قبول کردند که ایران کاپیتولاسیون را لغو کند.
پژوهشگر تاریخ ایران با اشاره به مضراتی که این قراردادها داشت، عنوان کرد: مثلا شرکتی کلاه برداری می کرد و خود را روسی معرفی می کرد؛ رئیس شورای ملی ایران را کشتند و پس از شکایت، قاتل را به تفلیس بردند و گفتند شکایت کنید؛ این ننگی برای ایران بود.
اقدامات وحشیانه آمریکایی ها پس از ورود به ایران که هیچ کس حق پیگیری آنها را نداشت
معتضد با اشاره به ورود آمریکایی ها به ایران در سال ۱۳۲۲ خاطرنشان کرد: از همان زمان آمریکایی ها گفتند اگر سربازان ما کاری کردند، حاکم ایران حق مداخله ندارد؛ سربازان آنها به دختران ارمنی و حتی مسلمان تعرض می کردند، بسیار مشروب خورده و در خیابان دعوا راه می انداختند، حدود ۱۵۰ مورد شکایت در خصوص تصادفات و زیر گرفتن زنان، کودکان و پاسبان ها توسط آمریکایی ها صورت گرفته بود اما کسی حق تعقیب این سربازان را نداشت.
وی افزود: آمریکایی ها وحشی بودند؛ آنها از تمام ایالات آمریکا به کشورما آمده و کارهای وحشیانه می کردند، در جنوب و لرستان مردم را اذیت می کردند و کتک می زدند؛ دولت ایران نامه ای نوشت تا این موارد پیگیری شود اما راه به جایی نبرد.
قرارداد کاپیتولاسیون مقدمه ای بود که آمریکا ارباب ایران شود
این استاد تاریخ ایران اذعان داشت: منصور که در ۴۱ سالگی نخست وزیر ایران شد، فردی با ادا اطوارهای آمریکایی و وابسته به پدرش بود؛ شاه هم که وابستگی دیوانه واری نسبت به آمریکا داشت و قرار بود وام ۲۰۰ میلیون دلاری با بهره بالا از آنها دریافت کند، منصور را وادار کرد که قرارداد کاپیتولاسیون را امضا کرده وبه مجلس ببرد.
معتضد گفت: در مجلس نمایندگان معتقد بودند کاپیتولاسیون بسیار ننگین است، مانند این که مردی زن خود را در معرض فروش قرار دهد؛ آنها خجالت می کشیدند که این قرارداد را امضا کنند؛ منصور برای راضی کردن شاه و آمریکا، لایحه را به مجلس سنا برد در حالیکه سنا نمی تواند قانون گذاری کند بلکه باید تابع قوانین مجلس شورا باشد؛ منصور شبانه قرارداد را نزد وکلای مجلس سنا برد و باامضای آن، مجلس شورا را در عمل انجام شده قرار دادند.
وی بیان کرد: امام خمینی که بعد از وقایع ۱۳۴۲ در تهران زندانی بودند، پس از آزادی همواره نظرشان این بود که شاه باید نظر مارا گوش دهد و این را در نامه های متعددی به شاه اعلام کرده بود؛ لذا در آبان ماه سخنرانی تند و منطقی کردند که بسیار بیدار کننده بود.
این تاریخ نگار کشور با بیان اینکه کاپیتولاسیون مقدمه ای بود که آمریکا بعدها ارباب ایران شوند، تشریح کرد: افرادی که در ایران چشم به آمریکا دوخته اند، باید بدانند آمریکا کشوری است که به مردم خودش هم رحم نمی کند و جامعه آنها جامعه وحشت است؛ هر زمان که آمریکا در کشوری پا گذاشته، وضعیت آن را بهم ریخته است.
عزت از دست رفته ایرانیان در کاپیتولاسیون/ آمریکا تمام ملل دنیا را پست و حقیر می داند
وی ادامه داد: عراق هیچگاه کشوری نبوده که دموکراسی داشته باشد اما مردم زندگی نسبتا راحتی داشته اند که پس از ورود آمریکا به این کشور شاهد بودیم چه بلایی برسر زنان و کودکان آنها آمد؛ آمریکایی ها دنیا را حقیر می دانند وتمام ملل دنیا از نظر آنها پست و حقیر و کوچکند؛ گاهی ایرانی هایی هم که به آنجا می روند، چنان باور می کنند آمریکا سرآمد دنیاست که آن را می پرستند اما حقیقت چیز دیگری است؛ باید بدانیم در عراق و افغانستان چه بر سر مردم می آورند.
معتضد در ادامه با اشاره به سخنرانی امام علیه کاپیتولاسیون عنوان کرد: امام فرمود عزت ما از دست رفته؛ اگر یک آمریکایی شاه شما را زیر ماشین کند، اگر مرجع تقلید شمارا زیر ماشین کند، کسی حق بازداشت اورا ندارد اما اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر کند مجازات می شود.
شاه هیچگاه به دغدغه مردم ایران را نداشت
وی تصریح کرد: پس از سخنان بیدارکننده امام، ایشان را با هواپیما به ترکیه فرستادند؛ چرا که شاه بر خلاف آنچه که امروز تلاش دارند نشان دهند به فکر ملت بوده اما او هیچگاه درد مردم را نداشت وهمواره به دنبال پول بود و از ملت ایران هم خوشش نمی آمد؛ تمام غذاهای مورد علاقه وی و فرح از پاریس وارد می شد، فساد از بالا وارد می شد و شاه همیشه در حال انجام کارهایی بود تا در دنیا جلوه کند.
این استاد تاریخ ایران با اشاره به ماجرای تبعید امام به ترکیه اذعان داشت: سرهنگ فضایلی، مدیر کل اجتماعی ساواک در هواپیما از امام علت ناراحتی ایشان را پرسیده بود و امام پاسخ دادند ناراحتم که برای وطن و میهنم من را به تبعید می فرستند؛ که این موضوع به صورت تلگرافی به تهران فرستاده شده و اسناد آن موجود است و در کتاب هم نقل شده است؛ این پاسخی برای کسانی است که می گفتند امام علاقه ای به ایران نداشت و تنها دغدغه ایشان اسلام بود.
معتضد با بیان اینکه امام پس از ترکیه به نجف منتقل شدند، با اشاره به شرایط سخت زندگی ایشان در عراق خاطرنشان کرد: در آب و هوای بسیار گرم عراق که گاهی به ۵۰ درجه می رسد، امام خمینی ۱۳ سال در طبقه بالای منزلی، بدون کولر و پنکه زندگی می کردند.
انتهای پیام/
