هرگاه عقلانیت از میان رفت، فریب‌کاری و خشونت جایگزینِ آن می‌شود

به گزارش خبرگزاری بسیج،استاد مصطفی ملکیان با اشاره به اصلاح جامعه و امر به معروف و نهی از منکر به عنوان دو هدف اصلی قیام امام حسین (ع) گفت: اگر کسی قصدِ اصلاحِ اجتماعی و امر به معروف و نهی از منکر داشته باشد به چه چیزهائی باید بیش از همه توجه کند و چه منکراتی را باید مهم‌تر از همه مدِ نظر قرار دهد؟

ملکیان که شام‌گاه سه‌شنبه ۲۴ آبان‌ماه در برنامه تعزیت آفتار مسجد میرنشانه با موضوع «جامعه ناسالم» سخن می‌گفت، با بیان این‌که سال‌هاست از منکر‌های صحبت می‌شود که به زعم من منکر نیستند یا در درجه کم اهمیت‌تری نسبت به مابقیِ منکرات هستند یادآور شد: من امشب قصد دارم فهرستی از منکراتی را پیشنهاد کنم که اگر کسی واقعاً قصدِ اصلاحِ جامعه خود را دارد باید به این نکات توجه کند.

نویسنده «مشتاقی و مهجوری» با اشاره به روش رفتاری گروهی از مسیحیان که تنها یک سوال ــ و آن این‌که اگر عیسی مسیح الآن در میانِ ما بود چه می‌کرد ــ را به‌عنوان راهنمای عمل خود انتخاب کرده‌اند گفت: من می‌خواهم این جمله را به این نحو بگویم که اگر حسین بن علی در جامعه ما بود چگونه عمل می‌کرد؟ منکرات و اصلاحاتِ مدنظرِ ایشان چه بود؟

وی در پاسخ به این پرسش اظهارداشت: به گمانِ من بزرگ‌ترین منکر اجتماعی در جامعه ما این است که یک انسان نتواند با هشت ساعت کارِ کاملاً شریف زندگیِ خود و خانواده‌اش را تمشیت و مدیریت کند. به نظرِ من، منشأ همه مشکلاتِ اجتماعی به این منکر بر می‌گردد.

ملکیان افزود: اگر من نتوانم با هشت ساعت کار، نیازهایم را برآورده کنم آن‌گاه دو راه برایم می‌ماند: نخست آن‌که کیفیتِ کارم را حفظ کنم و از آن طرف کمیتِ کارم را افزایش دهم. یعنی دو شیفته یا حتی سه شیفته کار کنم. این کار هم به لحاظِ اخلاقی و هم به لحاظِ روانی انسان را نابود می‌کند. اما اکثرِ مردم می‌آیند کمیتِ هشت ساعت را حفظ می‌کنند ولی کیفیتِ آن‌را کاهش می‌دهند: دست به تقلب می‌زنند، روی به گران‌فروشی و کم‌فروشی می‌آورند، اختلاس و کلاهبرداری می‌کنند.

مبتکر پروژه «عقلانیت و معنویت» با اشاره به روایتی که افراط در پرداختن به معیشت، موجب می‌شود آدمی رویِ فلاح و رستگاری را نبیند، چون کسبِ درآمد مقدمه زندگی است و نه هدفِ آن تصریح کرد: به نظرِ بنده اگر امام حسین الآن در میانِ ما بودند می‌گفتند شهروندانِ ما نمی‌توانند با هشت ساعت کار، زندگی شرافت‌مندانه داشته باشند و این بزرگ‌ترین منکر نزدِ ایشان می‌بود.
ملکیان از «کار به کاردان سپرده نشدن» در جامعه ما به‌عنوان منکر بزرگ دوم یاد کرد و افزود: به همین دلیل منکر نخست در جامعه با آن گستردگی شکل گرفته است.

وی با طرح این پرسش که چرا ما کار را به کاردان نمی‌سپاریم؟ به طرح بحث تخصص و وفاداری در سپردن امور پرداخت و اظهارداشت: در جامعه کارها را به کسانی که به فلان مقام و فلان وزیر و فلان وکیل وفاداری نشان می‌دهند،می‌سپارند نه به متخصصین و این خود سومین منکر بزرگ در جامعه امروز ماست.

نویسنده «حدیث آرزومندی» جایگزین شدن قدرت به جای استدلال در تشخیص مصادیق کاردانی را دلیل عمده منکر سوم برشمرد و اظهارداشت: هرگاه استدلال و عقلانیت از میان رفت آن‌گاه دو چیز جایگزینِ آن می‌شود یکی خشونت و دیگری فریب‌کاری. فریب‌کاری برایِ اکثریتِ مردم جامعه به کار می‌آید چرا که می‌توان با سخنانِ ظاهرفریب و ایجادِ تعصبات، پیش‌داوری‌ها و جزم‌ها و جمودها مردم را فریفت اما اقلیتی نیز هستند که علم‌شان بیشتر از آن است که فریب بخورند آن وقت است که خشونت به کار گرفته می‌شود.

ملکیان با اشاره به آیه مبارکه «قل هاتوا برهانکم إن کنتم صادقین» تاکید کرد: بنابراین اگر بخواهیم کاردانی جایِ وفاداری را بگیرد باید برایِ استدلال و عقلانیت ارزش قائل شویم. وقتی عقل حاکم شد چون عقل مساوی‌کننده است آن وقت شهروندِ درجه یک و دو وجود نخواهد داشت و این هم دیگر منکرِ جامعه ماست.

وی با تاکید بر این‌که هنگامی که همه این امور دست در دستِ هم داد آن وقت است که مصلحتِ مردم فدایِ مصلحتِ گروهی خاص می‌شود که از آن به مصلحتِ نظام تعبیر می‌کنند تصریح کرد: این منکرات از بدحجابی بسیار بسیار بسیار مهم‌تر هستند. همه ما باید از خود این سوال را بپرسیم که چرا برخی از شهروندان به اعتیاد، موادِ مخدر، فحشاء، قاچاق، دزدی و… کشیده می شوند؟ قیامِ امام حسین(ع) که تنها به‌خاطرِ این نبود که یزید میمون‌باز و شراب‌خوار بود. قیام امام حسین عللِ مهم‌تری داشت. عزل و نصب‌هایِ رابطه‌ای، حیف و میل کردنِ بیت‌المالِ مسلمین بود که حسین بن علی را به قیام در برابرِ یزید واداشت.