کتابخوانی ما را از انحطاط فرهنگی مصون می سازد

به گزارش خبرگزاری بسیج از اردبیل، بیوک جامعی یکی از چهره های سرشناس فرهنگی استان اردبیل در گفتگویی اظهار داشت: وجود پیشرفت تکنولوژی و پیدایش رسانه های جدید که هر لحظه اطلاعات متنوعی را وارد ذهن بشر می سازند، پژوهشگران معتقدند، کتاب جایگاه تاریخی خود را از دست نداده و همچنان در صدر منابع اطلاعاتی است.

خیلی ها گمان می کنند که اطلاعات دست اول خود را این روزها از شبکه های مجازی دریافت می کنند. بطوریکه مرور اطلاعات گروه های مجازی به عادت روزمره کسب اطلاعات تبدیل شده است. اما در بیشتر مواقع اطلاعات ناقص، گاها هدفمند و در برخی مواقع اشتباه موجب می شود که کاربر در یک لحظه عضویت خود با گروه ها را ترک گوید.

امروز پژوهشگران معتقدند بسیاری از اطلاعات راسخ و عالمانه بشر تنها به واسطه کتاب از نسلی به نسل دیگر رسیده و قابل اتکا است. بطوریکه کتاب تنها وسیله ارتباطی با تمدن اولیه بشر است.

اما کتاب و کتابخوانی به واسطه حجم اطلاعاتی که از رسانه های دیگر به دست می رسد دچار آسیب هایی نیز شده است. موضوعی که باز محققان تاکید دارند برای دوری از انحطاط فرهنگی باید رصد شده و کتاب باردیگر با علاقه مندان به علم و آگاهی آشتی داده شود.

بیوک جامعی یکی از چهره های سرشناس فرهنگی استان اردبیل است که نزدیک به نیم قرن فعالیت در حوزه فرهنگی این استان دارد.زمانی در سال های 49 تا 57 کتابدار کتابخانه های ملی، تربیت و موزه آذربایجان بوده و از سال 58 تا 65 مسئولیت اداره فرهنگ اردبیل را بر عهده گرفته است. از سال 65 تا 79 اداره میراث فرهنگی اردبیل را شکل داده و بعدها ریاست آن را بر عهده گرفته است.

22 سال تدریس در دانشگاه های اردبیل ومواجه با نیازهای نسل جوان موجب شده این روزها این فعال فرهنگی از انحطاط ها و جهل های فرهنگی بگوید که می تواند به تهدید سلامت نسل های آینده منجر شود.

عضو انجمن کتابخانه های عمومی استان معتقد است این دانش راستین و کتابخوانی عمیق و ژرف است که می تواند نسل آینده را مصون سازد.

به عقیده شما تا چه حد توسعه کمی کتابخانه ها حداقل در خود استان اردبیل منجر به افزایش رغبت به مطالعه شده است؟

بنده به عنوان یک فعال فرهنگی نه تنها از وضعیت کتابخوانی در استان و کشور راضی نیستم بلکه معتقدم در مقایسه با استانداردهای جهانی میانگین مطالعه 20 دقیقه ای برای ایرانی ها ما را به جایی نخواهد رساند.

این معضل ایجاب می کد مسئولان فرهنگی جامعه ما احساس خطر کنند. چرا که با زیاد کردن تعداد کتاب و کتابخانه مشکلی حل نمی شود. به عنوان مثال کتابخانه مرکزی اردبیل یکی از کتابخانه های پیشرفته سطح کشور با امکانات مطلوب است.اما آیا مراجعان به کتابخانه مورد مطالعه قرار گرفته اند وآیا این کتابخانه در پاسخگویی به نیازهای مخاطبان به پناهگاه فرهنگی آن ها تبدیل شده است.

این واقعیت تلخی است که جامعه ایرانی زمان اندکی برای کتاب اختصاص می دهد و این در حالی است که کتاب تنها منبع ما برای مطالعه تمدن های اولیه است و هر عالمی در زمان حیات خود عصاره دانش خود را در کتب گنجانده است.

برنامه های فرهنگی متعددی برای ترویج فرهنگ مطالعه اجرا می شود. به عقیده شما این برنامه ها تا چه حد توانسته سرانه مطالعه را افزایش دهد؟

بنده نگران انقطاع فرهنگی هستم. هر چند این برنامه ها تلاش عده ای از افراد دلسوز را نشان می دهد اما برای رقابت با کشورهای دیگر در جهان امروز کافی نیست. ما نیازمند آسیب شناسی هستیم و باید بررسی شود که مردم چرا مطالعه نمی کنند.

زمانی در اردبیل 30 کتاب فروشی داشتیم اما امروز به یک سوم کاهش یافته است. متاسفانه علاقه مندی به کتاب و کتابخوانی کاهش یافته و لازم است برنامه ریزان فرهنگی جامعه در مقابل آن پاسخگو باشند.

از سویی شاید 10 ها کتابخانه داریم اما مورد استفاده قرار نمی گیرند که همه اینها بی رغبتی به کتاب و کتابخوانی را نشان می دهد.

به عقیده شما کدام آسیب اجتماعی علاقه مندی ایرانی ها به کتاب را کاهش داده است؟

ببینید کتاب یعنی کسب علم. در نیم قرن اخیر جایگاه علم به جد تقلیل پیدا کرده است و به جای آن به سمت مدرک گرایی صرف حرکت می کنیم.

در واقع در دهه های اخیر به جای علم اندوزی و کسب دانش به سمت مدرک تحصیلی می رویم و تیتر مدرک داشتن به مراتب بیشتر از این است که دانش تیتر داشته باشیم.

متاسفانه زمانی که دانشجویان ما برای کسب عنوان یک مدرک حتی نسبت به خرید و فروش علم اقدام می کنند و به عنوان مثال دانش نامه و پایان نامه خریداری می کنند ما گرفتار یک انحطاط و بی خبری فرهنگی هستیم. چرا که برای کسب عناوین حتی در علم خود حاضر به دروغ گویی شده ایم.

در سال های اخیر به منظور ایجاد جاذبه مطالعه برای کودک و نوجوان از چه ضرورت هایی غفلت کرده ایم؟

آموزش در اصل از خانواده و از مدرسه آغاز می شود. برای بررسی هر معضل اجتماعی باید به آموزش های اولیه توجه داشت و اگر به دنبال تربیت نسل سالم هستیم باید از خانواده ها و مدارس این تربیت را در دستور کار قرار دهیم.

در واقع بزرگ ترین مسئولیت در حال حاضر به عهده آموزش و پرورش است. باید به مبنای تربیتی کتب درسی توجه شود و اگر به این موضوع بی توجه باشیم در آینده نمی توان نسل جوان را در مقابل آسیب های اجتماعی بیمه کرد.

در سطح دنیا هم آموزش از مدارس و حتی پیش دبستان مورد تاکید است و با تدبیر و تخصص با کتب دوره ابتدایی برخورد می کنند.

در وضعیتی که کتاب هنوز به سبد خانوار اضافه نشده است، نقش تربیتی رسانه ها چه زمانی می تواند موثر باشد؟

رسانه به عنوان چشم و گوش جامعه ایفاگر نقش کلیدی و حساس است. ما در شریعت خود مقوله امر به معروف و نهی از منکر را داریم که به عقیده بنده نهی از منکر همان دادن فضای سالم به رسانه برای تربیت جامعه است.

رسانه می تواند در مقابل اشتباهات قد علم کرده و از حقوق جامعه دفاع کند و جامعه ای که رسانه آزاد دارد می تواند به بسیاری از درجات دانش دست یابد.

رسانه ها می توانند چشم و گوش جامعه باشند و با هرگونه فساد مبارزه کرده و مشوق سازمان ها و موسساتی باشند که امر به معروف می کند.

به عقیده شما چه عواملی می تواند در کتابخانه های عمومی جذابیت ایجاد کرده و به افزایش تعداد مراجعان آن ها منجر شود؟

در ابتدا باید کتابخانه ها متناسب با جمعیت ساکنان یک منطقه باشند. باید نیاز سنجی شود که شهر و منطقه خاصی چه تعداد کتابخانه نیاز دارد و در ادامه بر اساس آن کتابخانه ها احداث شوند.

از سویی مکان گزینی کتابخانه اهمیت ویژه دارد. کتابخانه لازم است در فضای دنج و در کنار زیبایی هایی طبیعت بوده و برخوردار از تجهیزات روز باشد.

در عین حال کتابخانه موفق باید کتابداران مطلع و آگاه داشته باشد. ما در حوزه کتابداران نیازمند برگزاری دوره های بازآفرینی دانش کتابداری هستیم. با تغییر لحظه ای علم و دانش لازم است دانش کتابداران نیز به روز رسانی شود.

گفتگو از: ونوس بهنود