یادبود بزرگان/
آیتالله تبریزی از مراجع عالی مقام شیعه یکی از استادان برجسته حوزه علمیه قم بود که مرور ویژگیهای تدریس وی، همواره برای طلاب و شاگردان فراوانش خاطرهانگیز است.
به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، روزهای پایانی آبانماه، مصادف با دهمین سالگرد ارتحال مرجع عالیقدر جهان تشیع آیتالله حاج میرزا جواد آقا تبریزی است.
با توجه به شیوههای خاص علمی آن بزرگوار در تدریس فقه و اصول در حوزه علمیه قم، این نوشتار میکوشد تا نگاهی به ویژگیهای ممتاز آن مرجع عظیم الشأن در تدریس داشته باشد.
باید گفت نخستین ویژگی درس وی، تمرکز بر نکات مهم بحث بوده است، ایشان در تدریس وارد فرعیاتی که دخالت مستقیم در محور اصلی بحث نداشت، نمیشد و از همین رو به نقل اقوال و نظریات اصلی اکتفا میکرد و فقط به نکاتی میپرداخت که در نتیجه بحث، از نظر قبول یا رد یک نظریه نقش داشت.
در حقیقت بنای تدریس ایشان بر این نکته استوار بود که به مطالب اصلی و اساسی بحث اهتمام داده شود؛ یعنی نکات مهم و کلیدی بحث عنوان شده و تعمیق لازم در آن صورت بگیرد و نکات فرعی و جانبی به فهم شاگرد و تلاش او سپرده شود؛ از این رو درسهای استاد چه در فقه و چه در اصول هم تعمیق داشت و هم اختصار و گزیدهگویی.
آیتالله تبریزی معتقد بود برای اینکه شاگرد در درس پرورش پیدا کند و قوه استنباط و اجتهاد او شکوفا شود باید نقاط حساس و اساسی مطلب در درس مطرح شود و ذهن شاگرد به مطالب اصلی معطوف شود؛ چراکه اگر مطالب اصلی، مهم و کلیدی بحث حل شود، بقیه مطالب خود به خود روشن خواهد شد؛ از این رو و در مقام تدریس، هر چند بخشی از اقوال و آرای مختلف در مسئله بحث را بیان میفرمود، اما تلاشش بر این بود که به اختصار و اجمال از آن عبور کند تا ذهن شاگرد با توجه به پراکندگی نظرات متعدد و مختلف خسته نشود و بنابراین از تحلیل و موشکافی کامل مطلب در نقاط حساس و اساسی باز نماند.
آیتالله تبریزی چنین میپنداشت که اگر شاگرد بتواند مطلب اصلی بحث را به خوبی برای خود حل کند، قوه استنباط او پرورش مییابد و قدرت گشودن گرهها را خواهد یافت؛ بنابراین خود میتواند بقیه اقوال و وجوه را بررسی کرده و از عهده جواب مناسب برای آن برآید.
ویژگی دوم این بود که آن عالم ربانی ابتدا نظر برگزیده و مورد نظر خود را بیان میکرد و به بیان براهین لازم برای اثبات نظریه خود میپرداخت تا اصل بحث و نقد نقل قولهای دیگران مشخص شود.
تمرکز بر مجموعه دیدگاههای مرحوم آیتالله خوئی به عنوان استاد آیتالله تبریزی، ویژگی سوم تدریس او بوده است. به همین دلیل میتوان گفت که آیتالله تبریزی، اشتیاق فراوانی به تعمق و دقت در آرای استادش، آیت الله خوئی داشت و همه تلاش خود را به کار میبست که کلام استادش را با دقت و عمق نقل کند.
ویژگی چهارم درس آیتالله تبریزی اما ایجاد ارتباط وثیق میان اصول فقه با فقه بود.
باید گفت بسیاری از استادان حوزههای علمیه، اصول فقه را بدون برقراری ارتباط با فقه تدریس میکنند و اگر قرار باشد مثالی بزنند، به مثالهایی اشاره میکنند که فرضی است و هیچ کاربرد و واقعیت خارجی در فقه ندارد. به همین دلیل، طلبه تنها به ارتباط نظری میان فقه و اصول پی میبرد و ارتباط واقعی و کاربردی میان آنها را نمیآموزد، اما آیتالله میرزا جواد آقا تبریزی در تدریس اصرار داشت که برای هر مسئله اصولی، یک فرع فقهی مرتبط را مثال بزند و این دو را با هم تطبیق دهد. از همین رو و به اعتراف شاگردان وی، درس آن فقیه جلیل القدر، طلاب و شاگردان را به شکل واضحی با کاربردی کردن مسائل اصولی در فقه انس میداد.
از طرفی دیگر ارتباط مسائل فقهی با همدیگر و تأثیر راههای اثبات هر مسئله در ابواب مختلف اقتضاء میکند که فقیه در استنباط حکم هر مسئله و هر موضوع از مدارک و منابع مربوط به موضوعات و ابواب دیگر نیز مطلع باشد و این جز با احاطه بر کل فقه و زوایای مختلف آن حاصل نمیشود از این رو احاطه گستردهتر بر ابواب فقه در توانمندی و استحکام استنباط حکم تأثیر بسزایی دارد.
اینگونه است که از امتیازات درس مرحوم تبریزی باید به احاطه مثالزدنی ایشان بر همه ابواب فقه اشاره داد که در مواقع متعدد به این ارتباط اشاره و شاگردان را از آن مطلع میکرد.
همچنین رعایت این مسئله و نیز تطبیق مسائل اصول بر فروع فقهی و کاربردی کردن آن از امتیازات دیگر و ویژگیهای درس اصول فقه استاد بود و شاگرد در این درس، جایگاه استفاده از این قواعد و تطبیق آن بر فروع را در قالب نمونههای متعدد، تمرین و ممارست میکرد.
در عین حال، ویژگی مهم دیگر وی این بود که برای طلبهها وقت میگذاشت و ارتباط با طلاب را به جلسات درس محدود نمیکرد.
اینچنین بود که درس آیتالله میرزا جواد آقا تبریزی، از درسهای نمونه در حوزه علمیه قم محسوب میشد و این ویژگیها در کنار خلق و خوی مردمی و بسیجیوار او سبب شد تا تعداد بیشماری از طلاب به درس وی مجذوب شوند؛ نکتهای که در پیام تسلیت رهبر انقلاب در ارتحال آن عالم ربانی هم اشاره شده است:
«ایشان از مراجع معظم تقلید و از برجستهترین اساتید حوزه علمیه قم بودند و در طول دهها سال، جمع کثیری از فضلا و طلاب علوم دینی از افادات و تحقیقات علمی این فقیه و اصولی عالیقدر بهرهمند گشتند. تقوا و پارسایی این مرد بزرگ در کنار خلق و خوی مردمی و رعایت پدرانهای که با شاگردان و ارادتمندان خویش به کار میبرد، ایشان را در میان طلاب، جوانان و بسیجیان شخصیتی محبوب ساخته و حضور ایشان در عرصههای گوناگون حماسههای انقلاب کرامت مضاعفی در این وجود پربرکت پدید آورده بود.
مردم شریف قم هنوز سیمای با وقار ایشان را در تشییع پیکرهای مقدس شهیدان دوران دفاع مقدس فراموش نکردهاند.
درگذشت این عالم عامل و این شخصیت علمی برجسته برای حوزههای علمیه خسارتی بزرگ است.
اینجانب رحلت آن بزرگوار را به مراجع معظم تقلید و علمای اعلام و حوزههای علمیه و به عموم ملت ایران، به ویژه به شاگردان، ارادتمندان و مقلدان ایشان و نیز به بیت مکرم و آقازادگان محترمشان تسلیت عرض میکنم و از خداوند متعال میخواهم که برترین پاداش صالحان را به ایشان عطا فرماید.»
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها