قطب گیاهان دارویی محروم از صنایع فراوری

به گزارش خبرگزاری بسیج از نیر به نقل ازنیریمیز، کاکوتی گیاهی کوهی از تیره نعنائیان و با آویشن هم خانواده است. به این گیاه آویشن برگ باریک نیز می‌گویند، نام‌های دیگر آن کاکوتو، پونه کوهی، علف کبک، اشتویا، پلنگ مشک و برخی نام‌های دیگر است. عطر گیاه کاکوتی بسیار نزیک به آویشن و کمی هم شبیه به پونه است.

قسمت‌های مورد استفاده این گیاه شامل قسمت‌های هوایی (برگ و گل) می‌باشد، اسانس این گیاه دارای پولگون، منتون، ایزومنتون، منتول، تانن، فالونوئیدها و ... است.

مطالعات نشان می دهد که عصاره­ی هیدروالکلی برگ کاکوتی (ZiziphoratenuiorL.) دارای اثر ضد تشنجی مناسبی بوده و به نظر می ­رسد مطالعات آینده برای جداسازی و تعیین مواد موثر و شناخت مکانیسم اثر آن ضروری باشد.

نتایج تحقیقات بر روی اثر ضدمیکروبی عصاره گیاه کاکوتی(ziziphora clinopodioides)بر باکتری‌های مولد فساد و بیماری زای مواد غذایی مثبت ارزیابی شده است، بنابراین می توان استفاده از آن را به عنوان یک ترکیب نگهدارنده و طعم دهنده طبیعی در فرآورده های غذایی پیشنهاد کرد.

یکی از بهترین روش های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیر کشاورزی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع روستایی است.از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی، مؤثر ترین راهکار برای کاهش حجم ضایعات کشاورزی به شمار می رود.

همچنین یکی از بهترین راهکارهای توسعه اشتغال در مناطق روستایی و جلوگیری از مهاجرت بی رویه، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، افزایش ارزش افزوده محصولات و توسعه اقتصادی، اجتماعی مناطق روستایی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی است.

عاملی که می تواند آسیب پذیری محصولات کشاورزی را کاهش دهد و ارزش افزوده آنها را زیاد کند و بهره وری از منابع را افزایش دهد، صنایع تبدیلی و تکمیلی است.

محصولات کشاورزی در کمترین زمان در معرض فساد قرار می گیرند و به همین دلیل، ما حتی اگر در تولید محصولات کشاورزی بهترین و با کیفیت ترین محصول را تولید کنیم باید با فرآوری، از ضایعات آن بکاهیم.

ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی دارای توجیه اقتصادی، فنی و مالی در قطب های عمده تولید محصولات کشاورزی با رویکرد صادرات و مشارکت هرچه بیشتر بهره‌برداران بخش درجهت بازگشت ارزش افزوده محصولات کشاورزی به آنها یکی از محورهای مهم است.

شهرستان نیر به دلیل اقلیم منحصر به فرد قابلیت پرورش گیاهان دارویی را دارا است و می تواند در این زمینه پیشرفت های قابل توجهی را از آن خود کند و با توجه بهافزایش اقبال عمومی به استفاده از گیاهان دارویی این موضوع فرصت بالقوه ای است که می تواند زمینه درآمدزایی قابل توجهی را برای این شهرستان موجب شود.

گیاه دارویی کاکوتی بسیار مورد علاقه مردم بوده و از خشک شده گیاه در مزه دار کردن دوغ استفاده می‌شود و به دلیل عطر و مزه مطبوعی که دارد به صورت تفننی در چای مورد استفاده قرار می گیرد.

گیاهان بومی شهرستان نیر نظیر کاکوتی باید به عنوان پایلوت نیمه صنعتی و یا صنعتی در صنایع تبدیلی برای عرضه به بازارهای منطقه ای و کشوری مطرح شود.

کاکوتی دارای طبیعتی گرم است و از دمکرده آن بعنوان مقوی معده استفاده می شود. این گیاه همچنین دارای خواصی چون ضدنفخ، خلط آور، درمان سرماخوردگی، رفع ناراحتیهای روده و تقویت کننده عمومی بدن است و در طب سنتی طبق گزارشات موجود در درمان اسهال از آن استفاده می شود.

با این وجود درحالی که کشت گیاهان دارویی و توسعه آن می‎تواند موجب ایجاد ارزش افزوده و اشتغال شود اما مشکلاتی هم‎چون عدم صنایع تبدیلی، مناسب نبودن بازار فروش و نبود سرمایه‎گذار موجب شده تا در حال حاضر زمینه مساعد و مناسبی برای گیاهان دارویی در شهرستان نیر فراهم نباشد.

گیاه دارویی کاکوتی به فور در شهرستان نیر یافت می شود و بیشتر مصرف سنتی دارد و علیرغم وجود پتانسیل قوی در شهرستان برای کشت و فراوری این گیاه اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است هر چند یکی از فرهنگیان شهرستان نسبت به شناسایی،جمع آوری و فروش گیاهان دارویی در شهرستان اقدام کرده ولی با توجه به ظرفیت های موجود عرصه برای فعالیت های بیشتر و فراروی و تهیه عرقیات گیاهان دارویی به خصوص کاکوتی مهیا می باشد.

لازم به ذکر است بنابر گفته معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل تسهیلات کم‌بهره به کاشت گیاهان دارویی داده می شود و متقاضیان می توانند با مراجعه به جهاد کشاورزی شهرستان و ارائه طرح توجیهی برای دریافت چنین تسهیلاتی اقدام کنند.

گياهان دارويی از ارزش و اهميت خاصی در تأمين بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پيشگيری از بيماريها برخوردار بوده و هستند.بيش از 60% مردم آلمان و بلژيك و 74% انگليسيها تمايل به استفاده از درمانهای طبيعی گياهی دارند. ضمن اينكه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بالغ بر 80% مردم جهان به ويژه در كشورهای در حال توسعه و نواحی فقير و دور افتاده عمده ترين نيازهای درمانی خود را از گياهان دارويی تأمين مي كنند.

گیاه کاکوتی که در خطه آذربایجان به کهلیک اوتی یا ککلیک اوتی (به معنای علف کبک) معروف است در مناطق کوهستانی و سنگی یافت می شود و در شهرستان نیر به وفور یافت می شود این گیاه به عنوان داروی گیاهی و همچنین ادویه مصرف می شود. از برگ های خشک شده و خرد شده کاکوتی برای طعم دادن به دوغ استفاده می شود. چوپان ها و کوهنوردان کاکوتی تازه را جمع آوری می کنند و چای آن را نوشیدنی گوارائی می دانند. در منطقه ما نیز در فصل پائیز و زمستان چای و دمنوش کهلیک اوتی مصرف زیادی دارد.

کهلیک اوتی طبیعتی گرم و خشک دارد و ضد باکتری و خلط آور سرما خوردگی و ضدعفونی کننده روده می باشد. اثرات کهلیک اوتی با گیاه آویشن خیلی شبیه هم است. کهلیک اوتی دارای نام علمی ziziphora tenuir از خانواده labiatae می باشد و thymus که نام علمی آویشن می باشد نیز از خانواده labiataeمی باشد. آویشن بیشتر در بیماری های تنفسی استفاده می گردد ولی کاکوتی اغلب در درمان اختلات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کاربرد دارد.

"کاکوتی (Thymus Vulgaris) یکی از گیاهان دارویی از تیره نعنائیان است.

این گیاه چند ساله است وبوته‌های آن پرپشت و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می‌باشد و در آذربایجان به آن کهلیک اُتی(Kəhlik oti) و یا ككلیك اوتی (Kəklik oti)(به معنای علف كبك) می‌گویند.

خواص درمانی: گرم و خشک ضد باکتری خلط آور ضد سرما خوردگی و ضد عفونی کننده روده.کاکوتی که در گویش محلی خراسان به آن آنخ گفته می‌شود دارای نام علمی ziziphora tenuir از خانواده Labiatae است. Thymus که نام علمی آویشن می‌باشد نیز از خانواده Labiatae است.

هر چند اثرات این دو گیاه بسیار شبیه همدیگر می‌باشند. آویشن بیشتر در بیماریهای تنفسی استفاده می شود ولی کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کار برد دارد.

چوپان ها و کوه نوردان تازه کاکوتی را جمع آوری می‌کنند و چای آن را گوارا ترین نوشیدنی می‌دانند. کاکوتی را از آن جهت به دوغ اضافه می‌کنند که اثرات سوء گوارشی آن نظیر دل درد و دل پیچه کاهش یابد.کاکوتی دارای گل های بنفش است"

گیاه کاکوتی مقوى معده و ضد عفونى کننده مجارى تنفسى است. مقوی معده بوده و از خانواده نعنا است که براى خوش طعم کردن ماست و دوغ به کار برده می‌شود.

این گیاه ضد عفونى کننده مجارى تنفسى است و خواص نعنا را داراست. گرم و خشک، ضد باکتری، خلط آور، ضد سرما خوردگی و ضد عفونی کننده روده است.
در گیاه درمانی ایران از کاکوتی به عنوان بادشکن، تقویت کننده معده، ضدعفونی کننده، ضد اسهال و استفراغ، تسکین دردهای عادت ماهانه و رفع حالت چنگ زدن معده استفاده می‌شود.

خواص کاکوتی (طبیعت و خواص درمانی)

طبیعت گیاه کاکوتی گرم و خشک است.

خواص کاکوتی بسیار شبیه به خواص آویشن است، با این تفاوت که آویشن بیشتر در بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شود ولی کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کاربرد دارد.

خواص دارویی این گیاه به‌طور خلاصه عبارتند از:

کاکوتی صفرا بر است اگر صبح و عصر به جای چای میل شود.
گیاه کاکوتی بادشکن، خلط آور و قاعده آور است.
کاکوتی تقویت کننده نیروی جنسی مردان است.
یکی از خواص کاکوتی تقویت افرادی است که بدن ضعیفی دارند، این افراد بایستی از حمام کاکوتی استفاده کنند. به این صورت که 100 گرم کاکوتی را در 3 لیتر آب جوشانده، در وان ریخته و داخل وان بنشینید.
کاکوتی به صورت جوشانده یا دم کرده برای درمان تب مالت استفاده می‌شود.
از دیگر خواص کاکوتی تقویت معده است، چنانچه یک ساعت بعد از غذا دم کرده آن میل شود.
برای جلوگیری از خونریزی بینی از دم کرده کاکوتی استفاده شود و پنبه‎ای را آغشته به کاکوتی در بینی بگذارید.
گیاه کاکوتی ضد باکتری، ضد سرماخوردگی و ضد عفونی کننده روده است.
کاکوتی باعث جذب غذا می‌شود و تاثیر منفی بر روی آهن غذا ندارد.
در پاکستان از گیاه کاکوتی برای درمان بیماری تیفوئید استفاده می‌شود.
کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه و ضداسپاسم نیز کار برد دارد.
جوشانده کاکوتی در رفع رماتیسم و نرمی استخوان مفید است و غرغره جوشانده آن ورم لوزه را برطرف می‌کند.
در تابستان يك نوشيدنی خوب جهت خنك شدن بدن است.

مضرات کاکوتی (عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف)

مصرف کاکوتی در دوران بارداری بر جذب آهن بدن تاثیر دارد.

به طور کلی مصرف گیاه کاکوتی نباید به صورت مداوم و زیاد باشد و بهتر است پس از هر 6 روز مصرف مداوم، یک روز و پس از هر 3 هفته مصرف، یک هفته از مصرف آن خودداری شود.

گیاه کاکوتی در نواحی کوهستانی ایران (به ویژه کردستان) به عنوان ادویه در غذا، کاربرد وسیعی دارد و در پخت غذاهای ایتالیایی جایگزین بهتری نسبت به آویشن است.

از برگ‌های خرد شده کاکوتی به عنوان طعم دهنده دوغ می‌توان استفاده کرد.

چوپانان و کوهنوردان گیاه کاکوتی را جمع‌آوری و با این گیاه تازه چای درست می‌کنند.
در منطقه در فصل بهار مردم محلی این گیاه را جمع آوری و به چای اضافه می‌کنند، همچنین استفاده از خشک شده این گیاه به صورت پودر در این منطقه مرسوم بوده و از خواص کاکوتی برای درمان ناباروری در این منطقه استفاده می‌شود.
برای درست کردن چای کاکوتی: سه نوبت در روز، در هر نوبت 1 قاشق چایخوری (2 تا 3 گرم) از پودر گیاه را در 1 فنجان آب جوش بریزید، پس از مدت 10 دقیقه آن را صاف و بعد از غذا میل کنید.