یافتن "پارتنر" در فضای مجازی هشدار جدی به خانواده‌ها و مسئولین است
به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج، این روزها همه ما از کودک 3 ساله تا پیرمرد 70 ساله به نوعی درگیر فضای مجازی هستیم که این موضوع سبب شده روابط بسیاری از مردم در این فضا شکل بگیرد؛ روابطی که گاه ممکن است باعث ایجاد روابط خارج از چارچوب یا از منجر به از هم پاشیده شدن روابط منطقی در خانواده‌ها شود.
از سویی انسان امروزی با پناه بردن به فضای مجازی به دنبال پر کردن خلا و تنهایی خود است ولی هر چه که می‌گذرد این عطش سیری ناپذیر پایان ندارد و روز به روز تنهاتر می‌شود.
به راستی پر کردن تنهایی به ویژه برای جوانان در فضای مجازی این روزها به چالش بزرگی تبدیل شده است که ضرورت توجه خانواده‌ها و مسئولین حوزه‌های مختلف اجتماعی را می‌طلبد.
شبکه‌های اجتماعی مجازی به لحاظ عمومیت یافتن در میان کاربران و با گستره وسیع جغرافیایی در درون مرزهای ملی، تبدیل شدن به یک ارتباط خصوصی و شخصی و فارغ بودن از هر نوع کنترل از سوی مراجع قدرت، به‌وسیله‌ای بی‌بدیل در عرصه ارتباطات تبدیل شده‌اند و زمینه‌های تاثیرگذاری خارج از کنترل دولت‌ها و نهادهای قدرت را در جوامع به‌وجود آورده‌اند.
همچنین افراد در مواجهه با این فضای دوم، بنیان‌های هویت خود را متزلزل می‌بینند و دچار تردید و اضطراب می‌شوند، یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که براساس یک تقسیم‌بندی نسلی، نسل سوم بیشترین کاربران فضای مجازی در ایران بوده و بیش از نسل‌های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه‌های اجتماعی مجازی قرار دارند.
فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده‌ای از جوانان به‌وجود آورده و این بحران هویت در زمینه‌های فردی ناهمگونی‌های هویتی را سبب شده و به نحوی تعادل اجتماعی را متأثر کرده است.
در این‌باره به تازگی شاهد برقراری نوعی جدید از روابط در فضای مجازی هستیم که گویا افراد با درج آگهی به دنبال شریک یا پارتنر برای انجام فعالیت‌های مختلف از جمله ورزشی، هنری، درسی و غیره هستند.
به عنوان مثال در یکی از این پیام‌ها آمده است: «برای کنکور روانشناسی، نیاز به یه همراه دارم که تو درس خوندن با جدیت کمک کنه» یا در پیام دیگری آمده است «سلام، به یک پارتنر و علاقه‌مند به عکاسی جهت تمرین و یادگیری عکاسی طبیعت، خیابانی، نجوم، پرتره و فشن در روزهای تعطیل نیازمندم، دوربین D3300 و لنز 18-105 و سه پایه حرفه‌ای موجود است، تماس پیامک و تلگرام»
یافتن پارتنر در فضای مجازی بیانگر واقعیتی تلخ اما هشداردهنده به جامعه و مدیران است
باید اذعان داشت این گونه روش‌های جدید برای استفاده از فضای مجازی علاوه بر این که باید از جهات گوناگون مورد بررسی قرار بگیرد بیانگر واقعیتی تلخ اما هشداردهنده به جامعه و مدیران است؛ واقعیتی که از خلاء جدی جوانان و عدم دسترسی به برآوردن خواسته‌های خود حکایت می‌کند جوانانی که پتانسیل قوی برای بالندگی و رشد جامعه به شمار می‌روند.
به اعتقاد کارشناسان دادن یافتن پارتنر در فضای مجازی در نسل جوان امروز می‌تواند به دلیل دسترسی از فضای جهانی تاثیر پذیرفته باشد اما، به نظر می‌رسد زمینه اجتماعی ما با الگوی جوامع دیگر متفاوت است و نمی‌توان به صرف شباهت ظاهری این دو را یکی در نظر گرفت.
اگر آگهی‌های دروغین و غیرواقعی را کنار بگذاریم و فرض کنیم کسانی که چنین آگهی‌هایی منتشر می‌کنند، واقعا به دنبال یافتن شخصی برای فعالیتی مشترک هستند که احتمالا به دوستی هم منجر شود، چند دلیل می‌تواند داشته باشد، اولین و عمده‌ترین آن در جامعه ما محدودیت روابط میان دو جنس مخالف است که حتی ممکن است از سوی خانواده‌ها پذیرفته نباشد.
این آگهی چه برای انتشاردهنده و چه برای مخاطب آن، فرصتی برای برقراری و شروع رابطه‌ای است که الزاما با فعالیت گفته شده مستقیما مرتبط نیست و صرفا جرقه‌ای اولیه، برای گذراندن وقت با کسی است که ممکن است بشود با او رابطه‌ای طولانی‌تر را ادامه داد.
سیدحسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری ایران در خصوص آسیب‌های فضای مجازی می‌گوید: استفاده از فضای مجازی و تکنولوژی برای جوانان در رده‌های سنی مختلف اجتناب ناپذیر است به طوری که در کشور خودمان استفاده از این تکنولوژی پیشرفت قابل توجهی داشته است.
به گفته رئیس انجمن مددکاری ایران؛ نکته‌ای مهم در استفاده از فضای مجازی این است که طریقه استفاده درست از آن آموزش داده شود و بدانیم که این امکان و فرصتی است که باید در جهت بالابردن اطلاعات، سرعت انتقال، ارزان بودن و غیره از آن استفاده کرد و تهدیدی محسوب نمی‌شود به شرطی که از این فضا درست استفاده کنیم.
مراقبت‌های لازم در فضای مجازی انجام نمی‌شود
این جامعه شناس با اشاره به اینکه مراقبت‌های لازم در این فضا انجام نمی‌شود، گفت: به همین دلیل مشکلاتی ایجاد شده است و چنانچه نتوانیم مدیریت درستی در این حوزه داشته باشیم، مشکلاتی برای جامعه، خانواده و افراد ایجاد خواهد شد.
از سویی تصور ایستادن در مقابل فضای مجازی نادرست است چرا که نمی‌توان از ورود نرم افزارهای جدید جلوگیری کرد و باید برخورد منطقی با این فضا داشته باشیم که متاسفانه تاکنون اینگونه نبوده است و طبیعی است که باید تابع پیامدهای منفی آن نیز باشیم.
اعتماد به افراد در فضای مجازی بدون توجه به مقررات، برای خانواده‌ها مشکل ساز خواهد شد و وابستگی به این فضا و افراد در این فضا، باعث می‌شود فرد کم‌کم زندگی خود را محدود به این فضا کند و رفته رفته ارتباط وی با دیگر اعضای خانواده کم می‌شود و بر همین اساس است که اطمینان اشتباه و روابط گسترده، امنیت فرد را به خطر می اندازد و آسیب‌های اجتماعی در کمین وی خواهد بود.
یکی از راهکارهای مقابله با آسیب‌های پدیده‌های نوظهور مثل فضای مجازی برنامه‌ریزی مناسب برای مقابله و پیشگیری است اما به نظر می‌رسد در مورد پیشگیری از آسیب‌های نوپدید و فضای مجازی برنامه‌ای جدی در کشور ارائه نشد.
تاوان انفعال خانواده‌ها و مسئولین در حوزه فضای مجازی جدی است
که به گفته رئیس انجمن مددکاری ایران مردم و مسئولین با این فضا کنار آمدند و آسیب‌های آن را پذیرفتند که مشکل انفعال در حوزه مجازی اصلا خوب نیست و در کشور برای پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی هیچ اقدام موثری انجام نشده و اگر به همین شکل پیش رویم در آینده یکی از ویژگی‌های آسیب‌های ایران، گسترش آسیب‌های اجتماعی ناشی از فضای مجازی خواهد بود، بنابراین اگر امروز اقدامی نکنیم فردا باید تاوان آن را پس دهیم.
از سوی دیگر برخی از آسیب شناسان اوضاع را وخیم دانسته و معتقدند استفاده زیاد از اینترنت و فضای مجازی یکی از عوامل خیانت زوجین به یکدیگر و فروپاشی خانواده‌ها است به طوریکه تغییر سبک زندگی تحت تاثیر شبکه‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های مجازی، دور شدن از ارزشهای دینی و اخلاقی باعث خیانت زنان و مردان به همسرانشان و شکل گیری روابط فرازناشویی می‌شود.
آشنایی های اینترنتی باعث ایجاد فاصله عاطفی بین زن و شوهر می‌شود که طولانی شدن آن سردی روابط زوجین را در پی داد و متاسفانه ضعف فرهنگ مراجعه به خانواده و تنوع طلبی برخی از مردان باعث شده بعضی از زنان خارج از چارچوبهای منطقی و خانواده به دنبال روابط فراخانوادگی باشند که این مسائل از جمله آسیب‌های فضای مجازی است.
جدایی عاطفی در روابط زناشویی بر اثر آشنایی‌های اینترنتی
علاوه بر زنان بسیاری از شوهران نیز به علت مسائل خانوادگی و درگیری‌های اجتماعی یا سرگرم بودن به مسائل خود، حساسیتی به روابط زناشویی نشان نمی‌دهند و این گونه است که شاهد ظهور زن و شوهرهای جدا از نظر زناشویی و مشترک در خانه و فرزند هستیم که این گونه مسائل زنگ خطری برای اخلاق خانواده خواهد بود.
کارشناسان کاهش میانگین صحبت در خانواده را زنگ خطری برای استحکام روابط زوجین دانسته و عنوان می‌کنند که در حال حاضر نسبت به گذشته اعضای خانواده و به خصوص زوجین وقت کمتری را برای صحبت، گفتمان و درد دل با یکدیگر می‌گذارند و این زمان به کمتر از۱۷ دقیقه در شبانه روز رسیده که بسیار کم است و باعث جدایی اعضای خانواده می شود.
از سویی فضای مجازی را نمی‌توان فقط از جنبه آسیب‌های آن بررسی کرد چرا که هر تکنولوژی در نوع خود فوایدی دارد که می‌تواند در جهت رسیدن به کمال و اهداف تعیین شده افراد و جامعه مؤثر باشد.
به گفته حجت الاسلام سید مهدی واعظ موسوی، کارشناس مباحث خانواده و سبک زندگی اسلامی همین فضایی که اکثر مردم از آن به بدی یاد می‌کنند بهترین فضا برای برقراری ارتباط است؛ البته اینکه این ارتباط را چگونه تعریف کنیم مهم است اما این فضا بسیار ارزشمند است چرا که همانقدر که تهدید کنند است می تواند مفید واقع شود.
این خود افراد هستند که امنیت‌شان را در فضای مجازی تعین می‌کنند
این کارشناس مباحث خانواده و سبک زندگی اسلامی با بیان این مطلب که که این خود افراد هستند که امنیت‌شان را در فضای مجازی تعین می‌کنند، می‌گوید: اگر نتوانید به درستی وقت و نوع استفاده را در این فضاها مدیریت کنید نباید بگوییم که این فضاها آسیب رسان هستند.
به گفته حجت الاسلام سید واعظ موسوی فضای مجازی آسیب رسان است اما نه برای افراد عاقل و بالغ برای بلکه برای افرادی که هیچ شناختی از فضاها و بسترهای مجازی نداشته باشند؛ اگر کسی می‌خواهد در این فضاهاباشد باید بتواند آن رامدیریت کند، درواقع هم خودش را هم این فضاها را.
شرایط برای شادی و تفریح جوانان در کشور مهیا نیست
همچنین باید اذعان داشت، با استفاده درست از فضاهای مجازی به راحتی می‌توانیم نه تنها یک عامل موثر در این فضاها باشیم، بلکه می‌توانیم تهدیدات دشمن را به فرصت تبدیل کنیم از سویی باید توجه کنیم که هرچه در کشوری محدودیت و محرومیت بیشتر باشد، آن کشور بیشتر تحت تاثیر فضای مجازی قرار می‌گیرد و در کشور ما چون شرایط برای شادی و تفریح جوانان به طور کامل مهیا نیست، این قشر به دنبال استفاده از این شبکه‌ها می‌روند.
انتقال ارتباط با افرادی که نمی‌شناسیم و جذب همراه و پارتنر از طریق فضاهای مجازی به صورت تصویری، کلامی، نوشتاری و غیره می‌تواند مخرب و مضر باشد که البته کسب اطلاعات از این طریق مفید است اما به دلیل محرومیت‌های درون جامعه، تبدیل به ضرر شده است.
آسیب‌های این فضا به گونه‌ای است که در حال حاضر در مهمانی، خانه، مترو و غیره زندگی و تعاملات بیمارگونه به خصوص در شهرهای بزرگ مشاهده می‌شود و همه مردم مثل یک ربات و مجسمه از کنار یکدیگر رد می‌شوند در حالیکه از آن سو به دنبال همراه برای گذران اوقات تفریحی یا کاری به درج آگهی در فضاهای مختلف این پدیده نوظهور منتظر پاسخ می‌مانند که معلوم نیست با ایجاد این گونه روابط چه آینده‌ای در انتظار صاحبانش خواهد بود.
به نظر می‌رسد باید برای جبران مشکلات و آسیب‌های ناشی از فضای مجازی، برنامه‌ریزی بلندمدتی با همکاری دستگاه‌های بین بخشی انجام شود که باید این برنامه‌ها کاملاً فرهنگی باشد و در درازمدت جواب می‌دهد؛ به طوری که برنامه‌هایی در جهت شاد کردن جوانان و تفریح آنها در تلویزیون‌های خودمان و یا در سطح شهر انجام دهیم تا دیگر آنها نخواهند به فضای مجازی و شبکه‌ها برای سرگرمی روی بیاورند.
همچنین در این سال‌ها به دلیل محافظه‌کاری، تاکنون نتوانسته‌ایم راهکارهای موثر و اقدامات اساسی برای جلوگیری از مشکلات جوانان در کشور ایجاد کنیم؛ به همین دلیل است که آنها به سمت جذابیت، سرگرمی، شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای می‌روند.
مسئولان باید به جای ندیدن آمارها و چشم‌پوشی از آنها، برای برنامه‌ریزی و ارائه اقدامات لازم و کاهش آسیب‌های ناشی از فضاهای مجازی و ماهواره‌ای، با ارائه آمار درست اقدامات لازم را انجام دهند. هر چند زمان زیادی را از دست داده‌ایم اما باز هم می توان برای آیندگان اقدامات و برنامه‌هایی را تدوین کرد.
