به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج، بهرام عین الهی، یکی از پزشکانی است که در دوران دفاع مقدس حضور مفیدی داشته و پس از آن به عنوان عضو بسیج جامعه پزشکی به خدمت‌رسانی پرداخته است؛ با وی به گفت‌وگو نشستیم تا راجع به دوران دفاع مقدس و نقش بسیج جامعه پزشکی در نطام سلامت کشور مطالبی را برایمان بیان کند.
سوال: بسیج جامعه پزشکی در زمان جنگ چگونه عمل کرد، اکنون چه نقشی در حوزه سلامت دارد و شکل گیری بسیج جامعه پزشکی چه کمکی به حوزه بهداشت و درمان کشور کرده است؟
دفاع مقدس کلا جنبه‌های ناشناخته‌ای دارد که یک جنبه آن پزشکی است؛ ما هیچ الگو و مشابهی در تمام حوادثی که در دنیا اتفاق افتاده مشابه دوران دفاع مقدس نداریم.
در حوزه مهندسی فعالیت‌هایی مانند احداث پل‌های معلق، سنگرهای بتنی و امثال این موارد انجام شده که تقریباً یک کار منحصر به فرد است.
خودباوری، ابتکار و فرصت دادن به جوانان، از اموری است که فقط در دفاع مقدس معنی پیدا می‌کند و در هیچ جای دنیا معنی ندارد و مانند لغت شهادت که منحصر به فرد است و هیچ جای دنیا چنین لغتی وجود ندارد، در مورد دفاع مقدس هم همینطور است.
در بحث پزشکی نیز در دنیا مشابهی وجود ندارد؛ در جنگ‌های وسیعی که در دنیا اتفاق افتاده در حوزه پزشکی هیچگاه نیروها و امکانات پزشکی در نزدیکترین فاصله به محل درگیری حضور نداشتند و در بیشتر جنگ‌ها عمدتاً بر امداد و انتقال تاکید دارند.
در جنگ ویتنام عمده تمرکز بر این بود که مجروحان را از صحنه حادثه خارج کنند و به یک مرکز مجهز در عقب برسانند، حتی کشور آمریکا با آن همه امکانات و وسایل عمدتا روی امداد و انتقال تمرکز داشته است.
به دلیل اعتقاداتی که داریم مبنی بر اینکه اگر فردی را نجات دهیم انگار دنیا را نجات داده‌ایم؛ همچنین اینکه هر فردی از نظر الهی ارزش دارد؛ ما بر روی موضوع پزشکی دفاع مقدس متمرکز بودیم و سعی کردیم تا امکانات در نزدیکترین فاصله به رزمندگان و در خط مقدم مستقر باشد.
تشکیلات ما به این ترتیب بود که در خط مقدم پست امداد و اورژانس صحرایی داشتیم که در فاصله بسیار کمی از خط مقدم قرار داشتند، بیمارستان صحرایی مجهز در فاصله پشت اورژانس بود که در واقع پست امداد و اورژانس‌ها در بیمارستان صحرایی متمرکز می‌شدند و در آنجا نیز همه امکانات جراحی و رسیدگی وجود داشت.
ما تمرکز خود را بر این موضوع گذاشتیم که نیروهای ما در اوج عملیات یعنی یک هفته اول پس از عملیات در منطقه حضور پیدا کنند و نیروهای معتقدی باشند که جانانه کار کنند بنابراین یک اصطلاحی به نام تیمهای اضطراری برای اولین بار در دنیا ایجاد شد.
تیم های اضطراری تیمهای پزشکی بودند که هر وقت در منطقه نیاز بود به فاصله کمتر از ۲۴ ساعت حضور پیدا می‌کردند سپس به محض اینکه نیاز برطرف میشد به محل اصلی خود بازمی‌گشتند.
نیروهای
ایثارگری گروه دیگری بودند که بسیاری از آنان نیز به شهادت رسیدند که در
منطقه آتش حضور پیدا می‌کردند و جانانه کار می کردند و این موضوع فرهنگ
جدیدی بود.
از نظر امکانات و تجهیزات پزشکی و بیمارستان سعی شده بود حد خوبی در محل وجود داشته باشد؛ مسئله درمان مجروحان شیمیایی نکته دیگری بود چرا که ما هیچ تجربه‌ای در درمان مجروحان شیمیایی در کشور، دانشگاه و جای دیگری نداشتیم.
وقتی اولین مرتبه دشمن از گازهای شیمیایی استفاده کرد هیچ کسی درمان آن را بلد نبود اما پزشکان جوان با مطالعاتی که انجام دادند، به خارج از کشور رفتند و کتابخانه‌ها و منابع را بررسی کردند، در نهایت با خودباوری که داشتند توانستند درمان مجروحان شیمیایی را به شکل پروتکل درمانی کاملا علمی دربیاورند و امروزه ما در دنیا در تمام رشته‌ها مرجع درمان جانبازان شیمیایی هستیم یعنی مقالاتی که همه به آن استمداد می‌کنند مقالات ما است که چگونه باید جانبازان شیمیایی را از ابتدا تاا نتها درمان کرد که به شکل کاملا علمی است.
در دوران دفاع مقدس بسیج جامعه پزشکی نداشتیم و در مراحل اولیه توانستیم با ایثارگری جامعه پزشکی و افراد بسیجی که به عنوان ستادهای درمانی به منطقه اعزام می‌شدند در قالب تیمهای اضطراری و داوطلب و در قالب تیمهای غیر اضطراری، با این فرهنگ که ما حتی یک نفر را نباید بگذاریم شهید شود، فعالیتها انجام میشد.
در دفاع مقدس رزمندگان با جان و دل کار می‌کردند تا بتوانند یک امدادگر را نجات دهند و امدادگر خود را به خطر می‌انداخت تا جانباز را از وسط صحنه آتش بیرون بکشید.
در عملیات بیت المقدس ما در ایستگاه حسینیه و خط مقدم حاضر بودیم تا کمکهای اولیه برای مجروح انجام شود؛ به این دلیل که فردی که دچار سانحه می‌شود لحظه‌های نخست که دچارخونریزی و شوک می‌شود بسیار مهم است و اگر به او رسیدگی نشود از بین می‌رود.
همچنین نقش تیمهای اضطراری ارتباطی به تیپ و لشکر نداشت؛ یعنی تیم اضطراری ما در غالب سازمان‌ها و تشکیلاتی که بهداری رزم درست کرده بود، شکل می‌گرفت و مانند پست اورژانس و امداد، بیمارستان صحرایی وابسته به تیپ و لشکر نبود بلکه به بهداری جنگ وابستگی داشت.
ما ستادی با نام ستاد امداد و درمان جنگ در غرب کشور، در شمال غرب کشور و در جنوب کشور داشتیم که در واقع با همکاری با قرارگاه‌های عملیاتی واحدهای درمانی تیمهای، اضطراری در این واحدهای درمانی مستقر می‌شدند.
سوال: نقش بسیج جامعه پزشکی در توسعه بهداری رزم، چگونه است؟
ما در آن زمان چیزی به نام بسیج جامعه پزشکی نداشتیم زیرا بسیج جامعه پزشکی در سال ۷۶ شکل گرفت و جنگ سال ۶۷ تمام شد اما این افراد بسیجیانی بودند که به عنوان ستادهای امداد و درمان کار می‌کردند و در آن زمان نیروی پزشکی به وفور نبود و ستادهای امداد و درمان از هلال احمر، بهداری و ارتش تشکیل میشد.
افرادی که در درون این سازمان‌ها بودند برای اینکه بتوانند به ماموریت‌های خود بیایند بایستی ابلاغ و حکم ماموریت می‌گرفتند و کارهای اداری را ستاد امداد و درمان انجام می‌داد اما عمدتا همه این افراد نیروهای داوطلب و بسیجی بودند که نام سازمان آن ستاد امداد و درمان بود.
سوال: هدف از تشکیل بسیج جامعه پزشکی در سطح کشور به عنوان یکی از اقشار بسیج چه بود؟
بعد از دفاع مقدس که هر کسی به کار خود بازگشت تا نیروهایی که در دفاع مقدس کار کرده بودند، سازماندهی شوند و تشکیلاتی به نام بسیج جامعه پزشکی ایجاد، تا از تجربیات آنها در زمان دفاع مقدس استفاده شود و یک سازمانی باشد که به عنوان حامی و مدافع انقلاب، اعضای آن در هر لحظه و در هر صحنه کار کنند.
اولین حرکت آنها در انتخابات نظام پزشکی بود و مجموعه بسیج را درست کردند در این باره نامه‌ای برای مقام معظم رهبری نوشتند و ایشان نیز از نامه استقبال کردند و پس از آن با سازماندهی که انجام شد ترکیب نظام پزشکی تغییر کرد و تیمی که به کار آمد عمدتا تیم بسیجی بودند.
سوال: با توجه به گذشت بیش از ۲۰ سال از تشکیل بسیج جامعه پزشکی، چقدر توانسته‌اید به اهداف منشور تاسیس آن برسید؟
بسیج جامعه پزشکی در حال حاضر مانند همه جای بسیج دارای نیروهای داوطلب، ایثارگر، معتقد به انقلاب و ولایت سازماندهی شده است و در هر صحنه‌ای که خطر احساس شود اعضا حضور پیدا می کنند به عنوان مثال در جریان فتنه عده‌ای دنبال آن بودند که تفرقه در نظام ایجاد کنند و مسئله فتنه را به وجود آوردند.
اعضایی بودند که در تمام بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و غیره آماده بودند و نگذاشتند کوچکترین خدشه‌ای در خدمات پزشکی ایجاد شود و در صحنه حاضر بودند.
در هر صحنه‌ای که بسیج جامعه پزشکی لازم باشد حضور پیدا می‌کنیم و هم اکنون در سطح سازماندهی بسیار موفق عمل شده است؛ در حال حاضر همه استانها شورای بسیج دارند و مجموعه بچه‌های بسیج را جمع آوری کرده‌اند.
جلسات منظمی برگزار می‌شود و هر لحظه که احساس شود می‌توانند کاری که لازم است را به ویژه در دانشگاهها انجام دهند، بسیج جامعه پزشکی بسیار فعال ظاهر شده است و تشکیلات دارد و ارتباط با بسیج دانشجویی وجود دارد.
سوال: بسیج جامعه پزشکی تاکنون چه کمکی به وزارت بهداشت کرده است؟
یکی از اقدامات مسئله فردی است، یعنی فرادی که در داخل نظام سلامت هستند را به این اعتقاد برسانید که خدمتی به مردم کنند و خدمت خود را به نحو احسن انجام دهند به شکلی که آموزش آنها خوب باشد و به مردم خوب آموزش دهند؛ دیگری بحث گروهی و مدیریتی است، اینکه شرایط مختلف حکومتی در کشور ممکن است نوسانات مختلفی داشته باشد که در بعضی اوقات ممکن است اعتقاد بر این باشد که نیروهای بسیجی بیشتر در مدیریت حضور داشته باشند که در آن موقع نیروهای بسیجی بهتر می‌توانند در دانشگاهها و نقاط مختلف عمل کنند، گاهی اوقات نیز ممکن است بخواهند از حالت مشورتی بسیج استفاده کنند که در حوزه‌های مختلف احتیاج به نظریات مشورتی بوده و بسیج نظرات خود را داده است.
سوال: در حال حاضر که چندین سال از دفاع مقدس و تشکیل بسیج جامعه پزشکی گذشته بهترین تجربه تان چه بوده است؟
در دفاع مقدس بزرگترین تجربه سازماندهی خدمات بود؛ بنده در دفاع مقدس در قسمت‌های مختلفی حضور داشتم، در سال ۶۳ فارغ التحصیل شدم و قبل از آن در تمام عملیاتها حضور داشتم که به عنوان انترن و یا دانشجوی سال آخر فعالیت کردم و کمبودهای شدیدی که بود را لمس کردم و در واقع لذت بخش ترین زمان زندگی‌ام مدتی بود که در دفاع مقدس حضور داشتم.
پیش از فارغ‌التحصیلی به عنوان فردی در مناطق حضور داشتم و پس از اینکه درسم تمام شد به عنوان مدیر در معاونت درمان بهداری کل سپاه دو سال مشغول به کار شدم سپس مسئول ستاد رسیدگی به مجروحان جنگ به عنوان قائم مقام وزارت بهداشت مشغول به کار بودم و تامین نیروهای انسانی پزشکی مناطق جنگی را برعهده داشتم بنابراین در مدت صحنه‌های بسیار زیادی بوده که نمیتوانم یک دانه از آنها را انتخاب کنم اما به نظر من بهترین تجربه ما درمان مجروحان شیمیایی بود.
