شهرستان دهلران که در جنوب استان ایلام قرار دارد از جمله شهرستان‌های استان ایلام است که دارای ویژگی‌هایی مخصوص به خود است که کمتر می‌توان آن را در جایی دیگر سراغ گرفت.
البته نباید از حق گذشت که دهلران پس از دوران جنگ تحمیلی پیشرفت‌های خوبی در زمینه‌های متعدد داشته است اما پرواضح است که می‌توان با بهره‌گیری از نیروی انسانی مستعد موجود در منطقه در کنار ظرفیت‌های خدادادی این شهرستان شاهد پیشرفت‌های بیشتر بود.
در این شهرستان جوانان مستعد و تحصیلکرده با مدارک دانشگاهی را به وفور در هرخانه‌ای می‌توان یافت اما نبود بازار کار سبب شده است که بسیاری از آن‌ها عطای دهلران را به لقایش ببخشند.
این شهرستان که یکی از منابع غنی نفت و گاز در غرب کشور است و با توجه به آمار اعلامی بیش از 90 درصد نفت و گاز غرب را در منابع زیرزمینی خود دارد هم‌چنان از قطار توسعه عقب مانده است.
تولید محصولات متعدد کشاورزی و دامی در این شهرستان که از آن به عنوان قطب کشاورزی و دامداری استان نیز یاد می‌شود نیز دلیلی برای شتاب گرفتن چرخ‌های توسعه این شهرستان نبوده است.
شهرستان دهلران که دارای 220 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است و سال‌های متمادی جنگ تحمیلی همیشه از اولین مناطق در تیررس دشمن بوده و بارها نیز به اشغال متجاوزان در آمده هنوز نتوانسته از موقعیت استراتژیک خود در جغرافیای سرزمینی بهره‌برداری کند.
طوایف ساکن شهرستان دهلران
طوایف کرد بزرگترین طایفه کرد طایفه مموس (ماموستا) می‌باشد و طوایف دیگر که به زبان کردی فیلی (پهلوی یاهمان پهله‌ای) تکلم دارند و به کوردعلی یا کورد زرین آباد معروفند شامل طوایف:دشتی و قیطولی، جایروند (رضا. شهلیارون، احمدجشنی. گرکی. گاکله. بالویی. عیسوند و…)، باپیروند، ممیوند (برامسی. گوران. هوری. کاوری و…)، دوستعلیوند، سادات سوراهم، ابراهیم قتال، سید فخرالدین و سید ناصردین ایل کاحیرده(کایدخورده) که به زبان لری تکلم می‌کنند شامل طوایف: رحمت‌الله-دوییت –اورهام – لته- بن ریزی – فرضالی – چراغ – سیرو – برایم –درگاه-رشن، ایل دیناروند که به زبان لری تکلم دارد و در روستاهای اطراف دهلران زندگی می‌کنند.
طوایف عرب ساکن شهرستان دهلران:
بنی لام، خرسان، چنانه، سرخه، چعب، مطارفه ، خسرج، دلفیه، سادات بخات، سادات علوی دال پری همه اینها به عربی تکلم می‌کنند.
زبان
در دهلران اکثریت ساکنین آن به زبان لری و اقلیت به زبانهای کردی و عربی تکلم می‌کنند.
دهلران پس از پيروزي انقلاب
ارتش عراق پس از پيروزي انقلاب با سازماندهي افراد ضد انقلاب و نفوذ دادن برخي عناصر حاشيه نشين مرز به منطقه ايلام و با توسل به اقدامات رعب آور، كوشيد حاكميت نظام جمهوري اسلامي ايران را در اين مناطق تضعيف كند.
اين تعرضات در شهريور 1359، افزايش يافت و در 31/6/1359 به هجوم سراسري سپاه سوم ارتش عراق به خاك دهلران انجاميد،دهلران از آغاز تا پايان جنگ بارها هدف تجاوز ارتش عراق قرار گرفت و هر بار آسيب بسياري ديد.شهر دهلران 4 مرتبه مورد اشغال عراق قرار گرفت.در حملات هوايي ارتش عراق،45 تن از ساكنان دهلران شهيد و 60 تن مجروح شدند.در مقابل،رزمندگان اسلام نيز با اجراي عمليات هاي متعدد، دشمن را سلب و مناطق تحت اشغال متجاوزين را آزاد كردند.
دهلران شاهد دلاوري ها و فداكاري هاي مردان بزرگ بسياري بود و هنوز بر تارك شهر دهلران نام و تصوير مردان آسماني چون شهيدعبدالصالح امينيان،شهيد هدايت صحرايي به چشم مي خورد.
لازم به ذکر است، در تاسوعاي 1381، پنج شهيد گمنام عمليات محرم در ورودي شرقي اين شهر به خاك سپرده شدند.
گردآورنده: نرگس محمودی
