جوامع محلی را هر چه زودتر دریابیم

برای همین بلافاصله پس از برداشت رتون و کشت دوباره برنج در نیمه آبان‌ماه اقدامات اولیه برای میزبانی از قوهای مهاجر مانند آبگیری چندباره تالاب برای پایین بردن احتمال وجود سموم کشاورزی در زمین‌های کشاورزی با همکاری اداره محیط زیست محمودآباد انجام شد و پس از آبگیری، خروجی‌های آب تالاب بسته شد تا سطح آب بالا آمده و حالت تالابی به‌خود بگیرد و شرایط برای زمستان‌گذرانی این پرندگان مهیا شود.

در ادامه با رایزنی و همکاری شهرداری سرخ‌رود، کانکس نگهبانی محیط‌بانی نیز در منطقه مستقر شد تا ضریب امنیت آن در بالاترین حد خود قرار بگیرد، در ابتدای استقرار کانکس نگهبانی خبری از رئیس اداره حفاظت محیط زیست محمودآباد سبب شادی علاقه‎مندان حوزه محیط زیست شد و آن خبر اضافه شدن چند مأمور محیط‌بان از ادارات سایر شهرستان‌ها و اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بود.

شادی دوستداران طبیعت از این جهت بود که مناطق دیگر تحت حفاظت اداره محیط زیست محمودآباد دیگر خالی از مأموران محیط‌بان نیست، این اداره تنها سه مأمور محیط‌بان دارد که معمولاً آنها نیز در فصل مهاجرت پرندگان منطقه به‌صورت 24 ساعته و شیفتی مشغول حفاظت از تالاب قو سرخ‌رود می‌شوند و بقیه مناطق تحت حفاظت تا حدودی رها می‎شود، اما این شادی طبیعت‎یاران به دو هفته هم نکشید زیرا دیگر یارای همکاری مأموران نبود!؟

دوباره کار حفاظت و حراست از تالاب به روال سال‌های گذشته بازگشت، در همین اوضاع، طی دو سه هفته در نیمه دی‎ماه حضور  قوها در تالاب  به بالای 10 هزار بال رسید و همه را شگفت‎زده کرد، این دومین باری بود که از سال 86 تاکنون، تعداد قوها به این جمعیت می‌رسید.

حضور جمع زیادی از قوها هم سبب شگفتی و خوشحالی و هم سبب  نگرانی و اضطراب شد؛ نگرانی از اینکه تالاب ظرفیت این حجم جمعیتی از لحاظ غذایی را نداشت و منجر به جابه‎جایی قوها می‌شد و در نهایت به‎دلیل نبود امنیت در سایر مناطق، خطر شکار شدن و از بین رفتن آنها را در پی داشت، چندین گزارش از شکار قوها در سایر مناطق مازندران مانند ایمن‌آباد بابل، خشکرودپی بابلسر و شکار شدن قو ها در جویبار و گلوگاه و ... بر این نگرانی‎ها افزود، لذا بر آن شدیم تا با  همکاری سایر دوستان در سازمان‎های مردم‌نهاد برای تأمین غذا برای خروج بیش از حد این پرندگان از منطقه حفاظت‎شده و امن ، دست یاری را به سمت مردمان خوب ایران‌زمین دراز کنیم.

همانند همیشه طولی نکشید که مردم به‌خوبی پاسخ این درخواست را دادند؛ در سال‌جاری با همت و یاری مردمان خوب مازندارن حدود 43 تن ذرت و گندم برای تغذیه قوهای مهاجر سرخ‌رود در تالاب پخش شد، از این مقدار حدود 2 هزار و 500 کیلوگرم را اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران اهدا کرده و بقیه آن را سازمان‎ها و شرکت‌های خصوصی ازجمله شرکت آسان پرداخت همچنین شهرداری سرخ‎رود، گروه‌های ورزشی و دوستداران محیط زیست نیز بخش دیگری از هزینه‎ها را متقبل شدند که از تمامی این دوستداران طبیعت سپاسگزاریم.

ناگفته نماند که اداره‌کل محیط زیست مازندران در مجموع در سال‎جاری حدود پنج تن ذرت برای تغذیه قوها اختصاص داده بود که نیمی از آن در تالاب سرخ‎رود و نیمی دیگر به دلیل تغذیه قوهای تالاب ازباران صرف شده است.

در بحث تلفات و صید و شکار این پرندگان نیز باید گفت که در ابتدای سال مهاجرت با ایمن‌سازی خطوط فشار قوی برق منطقه با نشانگرهای ویژه(برد بال) شاهد کاهش چشمگیری از تلفات قوها به‌دلیل برخورد با کابل‎های فشار قوی برق بوده‌ایم اما ضعف و ناتوانی بر اثر مهاجرت طولانی‎مدت و بیماری که بیشتر در قوهای نابالغ مشاهده می‎شود، سهم خود را در تلفات ایفا کردند و این نیز یکی از دغدغه‎های اصلی دوستداران محیط زیست است، چرا که مازندران با دارا بودن تنوع بی‌نظیر، گوناکون و فراوان در حوزه حیات وحش و پرندگان مهاجر از داشتن ساده‌ترین درمانگاه و متخصص در حوزه حیات وحش در بدنه محیط زیست محروم است.

در مبحث صید و شکار نیز با فرهنگ‌سازی و تنویر افکار عمومی که در این چند ساله  انجام شده و نیز قرار گرفتن نام قوها در لیست پرندگان حمایت‌شده، شکار و صید آنها به‌شدت کاهش یافته است و اگر صید و شکاری نیز انجام می‎شود به‎دلیل غیر قانونی بودن مخفی می‎ماند، لذا آمار دقیقی نمی‌توان از آن ارائه کرد اما با توجه به گزارشات مردمی و کلامی و غیر موثق در خارج از منطقه امن که سال‎جاری نیز شاهد خروج پی در پی این پرندگان از منطقه امن به‎دلیل افزایش جمعیت مهاجرتی و کمبود غذا بوده‎ایم؛ مورد هدف افراد سودجو و بی‎فکر قرار گرفته است، اگر میزان مهاجرت قوها به منطقه با همین روال سیر صعودی داشته باشد بدون شک باید به فکر راهکاری برای امن کردن سایر مناطق مازندران باشیم.

و اما کلام آخر ...
فرصتی که شاید از دست برود و از آن غافل مانده‌ایم از دو جهت؛ نخست به این دلیل که در مازندران در فصل زمستان هیج مکانی را نمی‌توان یافت که چنین جذاب بوده و گردشگرانی با این حجم جمعیتی را به‌سمت خود بکشاند، فرصتی که می‌توان در ابعاد مختلف مانند آموزش‎های محیط زیستی، اشتغال، گردشگری پایدار و توریسم و ... بهره جست، اما بدون حتی سر سوزنی توجه، چند سالی است که ساده از آن می‌گذریم و از آن غافل مانده‎ایم.

نادیده گرفتن جوامع محلی نیز دومین غفلت است؛ آنها بدون هیچ چشمداشتی و حتی با دادن امکانات از جانب خود به عوامل اجرایی محیط زیست به‌صورت داوطلبانه کمک کرده و در کار حفاظت و حراست مشارکت می‌کنند، چنین مردمی لایق ستودن هستند، بدون شک اصلی‎ترین و مهم@ترین سهم در بحث حفاظت و حمایت از پرندگان و حیوانات را جوامع محلی دارند و بدون همیاری و حمایت آنها تأمین امنیت برای این پرندگان میسر نیست.

جالب است که بدانید حتی توجهی به ساده‌ترین درخواست این جوامع محلی که همانا حق عبور و مرور و مدیریت ترافیک در ایامی است که حجم بالایی از دوستداران محیط زیست و گردشگران وارد منطقه می‎شوند را ندارند، با اینکه چهار سال است که کمیته مدیریت تالاب سرخ‌رود در فرمانداری شهرستان محمودآباد شکل گرفته و مصوباتی را نیز در این زمینه داشته است اما راه به‎جایی نبرده‎ایم و در حوزه اجرایی و عملیاتی با نواقص و مشکلاتی پیش پا افتاده روبه‎رو هستیم که این امر سبب رنجش و دلخوری و سلب آسایش بومی‎ها در ایام تعطیل شده است و بی‎شک پایان خوشی ندارد.

هرگز نمی‎شود با وجود چنین اوامری به حفاظت پایدار، گردشگری پایدار و توسعه پایدار دست یافت، پس بهتر است جوامع محلی را هر چه زودتر دریابیم.

در پایان از تمامی مسؤولانی که در امر حفاظت و حراست سهیم هستند، تقاضا می‎شود تا در برطرف کردن نگرانی‎ها، دغدغه‎ها، پرسش‎ها و مشکلاتی که به آنها اشاره شد چاره‎اندیشی، برنامه‎ریزی و مدیریت لازم را لحاظ کنند،  انجمن زیست‎محیطی قوهای مهاجر و تمام سازمان‎های مردم‎نهاد مازندران در حوزه محیط زیست نیز با روی گشاده آماده هرگونه همکاری در چارچوب سازمانی خود هستیم.

همچنین از تمامی شهروندان منطقه وزراءمحله شهر سرخ‎رود به پاس شکیبایی و یاری آنها در حل مشکلات و مشارکت در امر حفاظت و حراست و حمایت از قوهای مهاجر و همچنین از یاران و همراهان و دوستدارانی که سهم به‌سزایی در تأمین قوت لایموت این پرندگان داشته‎اند تقدیر می‌کنم.