موقعيت فعلي
بناي توفيقي دربافت قديمي شهر در محله معروف به غريبيه بالا كه به محله خرابه رجي نيز مشهور بوده ، قرار دارد . اين بنا از شمال غرب نزديك به دروازه رشت و از جنوب نزديك به دروازه رشت و از جنوب نزديسك به دروازه قزوين مي باشد .
تاريخچه بنا
بناي توفبقي از جمله بناهاي اواخر دوران قاجار و اوايل پهلوي بوده كه اين امر با توجه به نوع معماري و تزيينات بكار رفته در آن بخوبي مشاهده مي باشد .
شماره ثبت اين اثر 2664 به تاريخ 25/12/78 مي باشد .
مشخصات بنا
بطور كلي بناي توفيقي از نقطه نظر سبك معماري و سياق تزئيني مصاديق الگوي متقارن معمول و رايج در اواخر قاجار و اوائل پهلوي ساخته شده اند مي باشد . اين تقارن در شيوه معماري داخلي و سبك تزئيني در نماي خارجي به نقطه اوج مي رسد لمبه كاري شده با طرحها و رنگهاي زيبا در نماي داخلي و سقف و همچنين بخشهاي آجر كاري شده در طرحها و موتيف هاي تزئيني متعدد ، از جمله شاخص هاي معماري و شيوه تزئيني اين اثر تاريخي مي باشد . اين بنا منزل مسكوني مرحوم علي اكبر خان توفيقي نخستين شهردار و رئيس بلديه شهر زنجان بوده است.
نوع بهره برداري و خصوصيات بارز بنا
در حال حاضر بنياد شهيد استان زنجان در نظر دارد از بناي مزبور به عنوان گنجينه آثار شهيدان استان استفاده و بهره برداري نمايد فلذا بدين منظور نيز اقداماتي اجرائي را در زمينه مرمت ، باز سازي و استحكام بخشي بنا انجام داده است .
عوامل تزئين شده ونوع آنها
اولين نكته اي كه در بدو ورود به منزل توفيقي نظر هر بيننده اي را به خود جلب مي نمايد ، حجم پيش آمده تالار طبقه اول با ستونهاي گرد آجري آن در قسمت ورودي ساختمان مي باشد ، در واقع پر كار ترين بخش نماي اين ساختمان از نظر كار نماسازي با آجر همين حجم بيرون زده تالار مي باشد آجر چيني رخبام در نماي جنوبي و همچنين آجر كاري ساده و مختصر دو طرفدر اصلي ، در جبهه جنوبي از جمله بخشهاي تزئيني بنا مي باشد ، از ديگر موارد تزئيني اين اثر مي توان بوجود تزئينات گچبري ، نگارها ، گچكاري ديوارهاي طبقه اول در محل تلاقي سقفهاي كاذب استفاده از لمبه با طرح ها و رنگهاي زيبا و بكار بردن آجر هاي تزئيني به شكلهاي قاب بندي در طرحهاي مختلف به سبك تزئين بي نظير آن اشاره نمود .
نحوه مالكيت بنا و مشخصات ثبت آن در رديف آثار تاريخي
با توجه به بررسي به عمل آمده مالكيت بنا در حال حاضر به نام بنياد شهيد انقلاب اسلامي استان زنجان مي باشد و همانطوريكه قبلاً ذكر شده اين بنياد در نظر دارد گنجينه آثار هداي استان را در اين بنا دائر نمايد.
در زمينه ثبت اين اثر در فهرست آثار تاريخي نيز تا بحال اقدامي صورت نپذيرفته است .
اقدامات انجام شده در مورد بنا ذكر مشخصات
بناي توفيقي تا چند سال اخير بصورت منزل شخصي فعال و قابل استفاده بوده تا اينكه بنياد شهيد استان زنجان طي طرحي مصوب در نظر دارد تا بناي مزبور را گنجينه آثار شهداي استان زنجان دائر نموده و مورد بهره برداري قرار دهد لذا در اين راستا اقدامات حفاظتي و مرمتي را به انجام رسانيده كه مشروح آن در صفحه بعد آمده است.
توضيح ضروري و اختصاصي بنا
نظر به اينكه بناي مزبور منزل اولين شهردار زنجان (اكبر توفيقي ) مي باشد و از آنجائيكه نامبرده فردي خير باني بناهاي عام المنفعه ديگر همچون رختوشويخانه ، كارگاه و غيره ... در سطح استان بوده كه تماماً يا در فهرست آثار ملي ثبت شده و يا در حال ثبت مي باشد لذا ضروري مي نمود تا منزل شخصي وي نيز در فهرست آثار تاريخي كشور به ثبت برسد .
