10اردیبهشت روز رشادت سپاه ایران در برابر تجاوز پرتغالی ها
به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی، شاه عباس صفویدر این روز در سال ۱۶۲۱ میلادی توانست هرمز را از چنگ پرتقالی ها درآورد، تا همیشه به خاطر این اقدامش از او به نیکی یاد شود.
خلیج تا ابد فارس سومین خلیج بزرگ جهان
است که به خاطر موقعیت جغرافیایی خود در طول تاریخ همواره نامش بر سر زبان‌ها
بوده است و مردم تمام جهان آن را با نام خلیج فارس یا دریای پارس می شناسند.
قدیمی ترین اسناد موجود درباره خلیج فارس به کتاب های باقیمانده از
یونان باستان بر می گردد یونانی ها و مورخانشان در این کتاب ها با نام «پرسیکوس سینوس» که به
معنی «خلیج فارس» است از این آبراهه یاد می کنند و تکرار همین نام موجب می شود که بسیاری
از نقشه
های باقیمانده از اروپائیان قرن‌ها بعد نیز با همین نام از خلیج فارس یاد کنند.
بر اساس نوشته‌های مورخان یونانی مانند هرودت (۴۸۴ – ۴۲۵ ق.م) کتزیاس (۴۴۵ – ۳۸۰ ق.م)، گزنفون (۴۳۰ – ۳۵۲ ق.م) استرابن (۶۳ ق.م – ۲۴ م) که پیش از میلاد مسیح می‌زیسته‌اند؛ یونانیان نخستین ملتی هستند که به این دریا نام پرس و به سرزمین ایران پارسه، پرسای، پرس‌پولیس یعنی شهر یا مملکت پارسیان داده‌اند.
اما استعمار گر پیر پس از ملی شدن صنعت نفت و خلع ید از شرکت های انگلیسی و قطع روابط ایران و انگلیس ابتدا نماینده سیاسی انگلیسی مقیم بحرین از سال ۱۳۲۹ (۱۹۵۰ م.) عبارت ساحل عربی را برای منطقهٔ جغرافیایی بخش جنوبی خلیج فارس که متعلق به عرب‌های تحت‌الحمایه انگلیس بود مرسوم ساخت و سپس به مرور کلمه خلیج عربی را جایگزین آن ساخت و سپس این نام را به کل خلیج فارس تعمیم داد.اما هرگز موفق نشد .
این در حالی است که تا اوایل دهه ۱۹۶۰ درباره نام خلیج فارس هیچ گونه بحث و جدلی در میان نبوده است و در تمام منابع اروپایی و آسیایی و امریکایی، دانشنامه‌ها و نقشه های جغرافیایی این کشورها نام از خلیج فارس درتمام زبان ها به همین نام یاد شده است.
اصطلاح «خلیج ع رب ی» برای نخستین بار در دوره تحت قیمومت شیخ نشین‌های خلیج فارس توسط کارگزاران انگلیس و بطور ویژه از طرف یکی از نمایندگان سیاسی انگلیس مقیم در خلیج فارس به نام رودریک اوون در کتابی به نام حبابهای طلایی در خلیج ع رب ی در سال ۱۹۵۸ نوشت که «من در تمام کتب و نقشه‌های جغرافیایی نامی غیر از خلیج فارس ندیده بودم ولی در چند سال اقامت در سواحل خلیج فارس(بحرین) متوجه شدم که ساکنان ساحل عرب هستند پس باید این خلیج را ع رب ی بنامیم».
در سال‌های اخیر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و در صدر آن ها کشور عربستان به همراه اربابان غربی شان که از انقلاب اسلامی و اقتدار ایران زخم خورده اند تلاش فراوانی در تحریف نام خلیج فارس داشته‌اند تا از این تغییر نام اعتباری برای خود بیافرینند و این آبراه استراتژیک جهان را به نام خود درآورند؛ البته اعراب حاشیه خلیج فارس در پیمودن این مسیر تنها نبودند و گهگاه از سوی برخی موسسات بزرگ غربی از جمله نشنال جئوگرافی نیز همراهی می شدند، اما این همراهی ها در نهایت به عذر خواهی این گونه موسسات و جایگزینی نام اصیل خلیج فارس به جای نامهای جعلی دیگر می شد؛
خلیج فارس به لحاظ وضع طبیعی و موقعیت جغرافیایی، از دیر زمان حائز اهمیت بوده است. از یک طرف، این منطقه حلقه ارتباطی میان شرق و غرب بوده و از سوی دیگر، به دلیل داشتن تنگه هرمز که یکی از استراتژیک ترین تنگه های جهانی است، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است.
در واقع:خلیج فارس محور ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی است و از نظر استراتژیک، در منطقه خاورمیانه، به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین مرکز ارتباطی بین سه قاره است و بخشی از یک سیستم ارتباطی را که دو دریای مدیترانه و سرخ و دو اقیانوس هند و اطلس را به هم می پیوندد، تشکیل می دهد.
به همین جهت، این موقعیت از روزگاران پیشین مورد توجه قدرت های جهانی بوده است و تجار و بازرگانان، کالاها را از شرق و جنوب آسیا به خلیج فارس حمل می کردند و از آن جا به سواحل مدیترانه و اروپا و بالعکس می برند.(۴)در حقیقت تا قبل از کشف آمریکا، یعنی سال ۱۴۹۲ میلادی، کالاهایی چون مروارید، ابریشم، چینی، ادویه و…، از دو راه به غرب حمل می شد و آن دو راه مهم عبارت اند از:
1. راه زمینی معروف به جاده ابریشم
2.راه دریایی معروف به راه ادویه
دو راه حیاتی فوق، از خلیج فارس و سواحل شرقی مدیترانه می گذشته اند… . با کشف دماغه امید نیک، اهمیت خلیج فارس از نظر ارتباط کاسته نشد؛ زیرا به واسطه دوری مسیر دریایی، از دیرباز خلیج فارس یک چهار راه ارتباطی دریایی محسوب می شده است و از این رو، بنادر خلیج فارس لنگرگاه مناسبی برای کشتی ها بوده است.
در حقیقت، کشتی ها خلیج فارس را ایستگاه دریایی مناسبی برای دریافت خدمات دریایی و تبادل کالا می دانستند.(۵)اما نکته قابل توجه آن که بحث اهمیت استراتژیک خلیج فارس، بدون بررسی مسایل تنگه هرمز کامل نخواهد بود؛ زیرا این تنگه، به عنوان مدخل خلیج فارس، تأثیر ویژه ای بر حوادث منطقه دارد.
این تنگه، با طول حدود ۱۵۸ کیلومتر و عرض حداقل ۵۶ و حداکثر ۱۸۰ کیلومتر و عمق ۱۱۵ متر، یکی از استراتژیک ترین گذرگاه های جهان به شمار می آیدکه خلیج فارس را از راه دریای عمان (مکران) اقیانوس هند و خطوط کشتی رانی بین المللی دریای آزاد پیوند می دهد، این آبراه به علت موقعیت خاص استراتژیک، شاهرگ حیات اقتصادی جهان به حساب می آید.(۶)و به عنوان راه ورودی و خروجی خلیج فارس، از موقعیت ژئواستراتژیکی برخوردار است. از آن جا که روزانه حدود چهل درصد نفت مصرفی ج از این تنگه عبور می کند، احاطه و سلطه بر این گذرگاه، امکان عبور و مرور نفتکش ها را در منطقه فراهم می آورد.
این آبراه، نقش بسیار حساس و بی چون و چرایی در توازن اقتصاد، مالی و تجاری کلیه کشورهای صنعتی و کشورهای ساحلی منطقه ایفا می کند و هر رخدادی که سلامت و امنیت دریانوردی را در این ناحیه تهدید نماید، به همان نسبت منافع این کشورها را در معرض خطر قرار خواهد داد.(۷)هم چنین تنگه هرمز، راه ارتباطی ساحلی خلیج فارس به اقیانوس هند بوده و بنابراین، همواره به صورت منطقه ای عملیاتی در استراتژی های نظامی مورد توجه بوده است.
یوسف عزیزپور
