استقلال کردستان عراق حق یا نقض قوانین
با توجه به وضعیت آشفته منطقه خاورمیانه و حضور گروه داعش و روابط تنش زای کشورهای منطقه موضوع استقلال کردستان عراق در این برهه زمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است در این راستا گفتگویی را با دکتر خیراله پروین عضو هیئت علمی دانشگاه تهران انجام دادیم:
با توجه به حق تعیین سرنوشت و قانون اساسی کشور عراق وضعیت حقوقی همه پرسی کردستان عراق به چه صورت است ؟
دکتر پروین: حق تعیین سرنوشت ملت ها یک قاعده آمره بین المللی ویک تعهد عام شمول هست و لذا همه کشورهای دنیا نسبت به این موضوع در قبال جامعه بین المللی تعهد دارند؛ حق تعیین سرنوشت جنبه های متفاوتی دارد که حائز اهمیت است جنبه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ، فرهنگی و سایر موراد حق تعین سرنوشت،این حق دارای دو بعد است داخلی و خارجی است ؛ بعد داخلی به این صورت است که همه شهروندان یک کشور از این حق برخوردارند یعنی حق دارند سرنوشت سیاسی خودشان را تعیین کنند سیستم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را تعیین کنند اما در چه محدوده ای ؟داخل مرزهای کشور نه خارج از کشور، مطابق این حقوق اقلیت ها مجاز به استفاده از حق تعیین سرنوشت هستند اما این به معنای جدایی طلبی و استقلال نیست و به برای رفع تبعیض است که دراداره سیاسی و شئونات حاکمیت مشارکت داشته باشند .اگر قرار باشد همه اقلیت های کشورهای جهان استقلال پیدا کنند دیگر ما کشورهای به معنای کنونی که از یک وحدتی برخوردار باشند نخواهیم داشت چرا که ۹۶ درصد کشورها از بیش از یک قومیت تشکیل شده اند و تنها ۴ درصد فقط از یک قومیت تشکیل شده اند و هیچ کدام از اسناد بین المللی اجازه استقلال و جدایی طلبی را به این اقلیت های که داخل یک کشور زندگی می کنند را نمی دهد فلذا این همه پرسی و استقلال طلبی که که کردستان عراق به دنبال آن هستند خلاف حقوق داخلی عراق ،خلاف حاکمیت و قانون اساسی عراق است ومبنای قانونی ندارد.
این همه پرسی در وضعیت مبارزه با تروریست داعش در منطقه چه تاثیری خواهد گذاشت؟
دکتر پروین: این کاملا و اضح است که امروز داعش به دنبال از هم گسستن و تفرقه کشورهای مانند سوریه و عراق هست، مردم و ملت را که یکپارچه هستند را از هم جدا کنند و مطمئنا در مبارزه با داعش تاثیر منفی خواهد گذاشت واین جرأت را به داعش خواهد داد که به عراق،عراقی که دیگر یکپارچه نیست ؛ عراقی که ضعیف است دوباره به فکر تعرض به حاکمیت این کشور بیفتد ، از طرف دیگر می توان گفت که زمینه های فکری متاسفانه در اهل تسنن کردستان عراق وجو د دارد و داعش می تواند از این مسئله استفاده کند و از این طریق برای سایر کشورها ایجاد مشکل کند.
آیا کشور عراق نتایج این همه پرسی را خواهد پذیرفت ؟ در صورت عدم پذیرش چه اقداماتی را در پیش خواهد گرفت؟
دکتر پروین: قانون اساسی عراق ساختار حکومتی عراق را فدرال اعلام کرده است و حق مردم عراق و اقلیت ها را در چهارچوب همین قانون اساسی می پذیرد و نه چیزی خلاف آن.لذا دولت عراق نتیجه همه پرسی را نخواهد پذیرفت، همه پرسی به استقلال و حاکمیت و اتحاد عراق لطمه می زند به زندگی و در کنار هم بودن مردم عراق آسیب می زند ،کشور عراق نتیجه همه پرسی را نخواهد پذیرفت . و اما در زمینه اقدامات عملی ،دولت عراق اولین کاری که می کند از طریق سازمان های بین المللی و سازمان ملل به اقلیم کردستان فشار بیاورد و آنها هم مانع این همه پرسی شوند و آنرا غیر قانونی اعلام کنند ،فشار های سیاسی و سایر فشارهایی که طبق منشور سازمان ملل متحد قانونی و به رسمیت شناخته شده است ،کشور عراق به هیچ وجه نباید این استقلال طلبی را به رسمیت بشناسد و ضمن اینکه ارتش عراق را آماده کند برای مقابله هر گونه استقلال طلبی . چون هرگونه دخل و تصرف در حاکمیت مربوط به تمام مردم عراق است نه بخشی از مردم .در مورد همه پرسی صرفا این نیست که رای گیری درکردستان عراق برگزار شود بلکه باید همه مردم عراق رای بدهند.به عنوان مثال این مانند همان خیانتی است که در زمان شاه در حق ایران مرتکب شدند و همه پرسی را صرفا در بحرین برگزار کردند و مردم ایران در این رابطه نظر ندادند. آیا اگر الان این همه پرسی انجام می شد مردم ایران راضی به استقلال بحرین می شدند ؟طبیعتا خیر بنابراین این نحوه همه پرسی نیز درست نیست. از سوی دیگر کشور عراق باید با همسایگان خود یک ارتباط قوی برای عدم پذیرش این همه پرسی برقرار کند.
علت مخالفت کشورهای ترکیه ،عراق آمریکا و ایران با استقلال اقلیم کردستان در گذشته چه بوده است؟
دکتر پروین: الان هم این کشورها صد در صد مخالف استقلال کردستان عراق هستند .آمریکا را از این کشورها جدا کنیم چون دلایلش بیشتر سیاسی است. ترکیه کاملا مخالف است چون بخش عظیمی از کردهای جهان در ترکیه هستند جمعیت سی میلیونی از کرد ها در ترکیه حضور دارند فلذا اگر این همه پرسی در عراق به استقلال منجر شود طبیعتا بعدش برای ترکیه دردسر ساز خواهد شد و به استقلال ترکیه لطمه می زند و این کشور مخالف این همه پرسی بوده و خواهدبود. از طرف دیگر در ایران ممکن است در آینده مشکلاتی را ایجاد کنند که البته اکثر کردهای جهان خود را ایرانی می دانند و با مردم ایران هم نژاد و اشتراک فرهنگی و زبانی دارندبخش عظیمی کردهای ایران با ایران اشتراک مذهب دارند. در مجموع کردها پیوند های ،نژاد های،ملی و فرهنگی مستحکمی با ایران دارند. موضع آمریکا هم بستگی به این دارد که حاکمیت مستقر در عراق چقدر با آمریکا هم خوانی دارد اگر حاکمیت در عراق و ترکیه همسو با آمریکا باشند آن وقت آمریکا با توجه به نارضایتی سران این کشورها و برای جلب رضایت طبیعتا مخالف این استقلال طلبی خواهد بود.
موضع ایران را در مورد این همه پرسی چگونه ارزیابی می کنید؟
دکتر پروین: ایران قطعا مخالف این همه پرسی است،ایران به دنبال حفظ تمامیت ارضی کشور عراق هست ایران به دنبال این هست که کشورعراق کشوری قوی باشد و نه ضعیف و چند پارچه، اگر اقلیم کردستان مستقل شود طبیعتا اهل سنت عراق هم به دنبال استقلال خواهند رفت و در این صورت چیزی از عراق باقی نمی ماند و مشکلات عدیده ای ایجاد خواهد شد که طبیعتا بخشی ازآن مشکلات به کشور ما سرایت خواهد کرد. لذا برای جلوگیری از این مشکلات و با توجه به اینکه خلاف موازین حقوق بین الملل هست ایران مخالف هه پرسی خواهد بود و آن را به رسمیت نخواهد شناخت.ظاهرا وزارت خارجه هم موضع مخالفت جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرده است.
