به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، دکتر محمد تاتار، معاون پژوهش و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله شایعات مطرح شده در این مورد که زلزله غرب کشور در اثر انفجار ایجاد شده یا به پروژه هارپ ارتباط دارد را کاملا بی اساس دانست.
زمین لرزه یکشنبه شب «ازگله» کرمانشاه با بزرگای گشتاوری 3/7، یکی از بزرگترین زمین لرزه های رویداده در زون لرزه زمین ساختی زاگرس است که بر روی یکی از گسل های شناخته شده زاگرس با روند غالب این زون که شمال شرق-جنوب غرب است رخ داده است. سازوکار محاسبه شده برای این زمین لرزه که توسط مراکز جهانی چون مرکز زمین لرزه شناسی سازمان زمین شناسی آمریکا (USGS)، مرکز زلزله شناسی اروپا-مدیترانه (EMSC)، و مرکز لرزه شناسی کشوری (IRSC) محاسبه و گزارش شده است به خوبی بر واهی بودن ادعای انفجاری بودن رویداد فوق دلالت دارد. سازوکار محاسبه شده برای زمین لرزه ازگله کرمانشاه بر گسل فشاری با روند شمال غرب-جنوب شرق دلالت دارد (اشکال 1 و 2) که روند و سازوکار غالب گسل های شناخته شده زاگرس است.
مکانیرم امواج انفجار فاقد ساز و کار کانونی است
انفجارات بدلیل انتشار کروی موج P و ماهیت غیر برشی بودن چشمه ایجاد کننده امواج لرزه ای، فاقد سازوکار کانونی مشخصی هستند. علاوه بر این هیچ گونه انفجاری تاکنون قادر به ایجاد زمین لرزه ای به بزرگی 3/7 در مقیاس امواج گشتاوری نبوده است.
شکل 1- سازوکار کانونی ارائه شده برای زمین لرزه شامگاه یکشنبه 21/8/1396 ازگله کرمانشاه توسط مرکز زلزله شناسی سازمان زمین شناسی امریکا
(USGS)
https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us2000bmcg#moment-tensor
شکل 2- سازوکار کانونی ارائه شده برای زمین لرزه شامگاه یکشنبه 21/8/1396 ازگله کرمانشاه توسط مرکز زلزله شناسی اروپا-مدیترانه (EMSC)
https://www.emsc-csem.org/Images/EVID/62/629/629693/629693.MT.jpg
پیش لرزه و ۲۲۰ پس لرزه موید انفجاری نبودن زلزله اخیر
قدرت زلزله غرب معادل انفجار ۵ میلیون تن TNT
با اشاره به این موضوع که قدرت زمین لرزه ای با بزرگای ۷/۲ معادل انرژی حاصل از انفجار پنج مگاتن (5 میلیون تن) TNT است، وقوع پیش لرزه ای به بزرگای محلی 5/4 قبل از وقوع زمین لرزه اصلی، و بیش از 220 پس لرزه در کمتر از 36 ساعت پس از وقوع آن، در کنار عمق کانونی محاسبه شده نزدیک به 20 کیلومتر برای زمین لرزه ازگله کرمانشاه، هرگونه احتمال انفجاری بودن چنین رویدادی را منتفی می داند.
امواج S و P ثبت شده در ایستگاه های لرزه نگاری جهانی
برخی افراد فاقد صلاحیت و دانش ادعا داشته اند که این امواج نه S بودن و نه P! البته اشاره نشده است که چگونه و با چه ابزاری چنین تشخیصی داده اند؟ که تاتار در این باره بیان داشت : شکل موج حاصل از این زمین لرزه که به دلیل بزرگای زیاد آن در تمامی ایستگاه های لرزه نگاری جهانی ثبت شده است، بخوبی هر دو نوع موج P و S را نشان می دهد.
نمونه ای از شکل موج این زمین لرزه که توسط ایستگاه های مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باند پهن پژوهشگاه بین المللی زلزله ثبت شده است در شکل (3) آورده شده است.
شکل3- شکل موج زمین لرزه 21/8/96 ازگله کرمانشاه ثبت شده در ایستگاه های مرکز ملی شبکه لرزه گاری باند پهن پژوهشگاه.
وجود امواج P و S در امواج ثبت شده در ایستگاه های دورتر به راحتی قابل تشخیص است. دو ایستگاه ایلام (نگاشت سفید) و سنندج (نگاشت قرمز) بعنوان نزدیک ترین ایستگاه ها به کانون زمین لرزه دارای بیشترین دامنه هستند. جهت امکان تشخیص فازها، مقیاس نمایش نگاشت ها ی دریافتی چند ده برابر کوچکتر نمابش داده شده است.
در شکل موج زمین لرزه به خوبی امواج برشی (S) ناشی از این زمین لرزه در ایستگاه های دورتر قابل تشخیص است. در ایستگاه های نزدیک به دلیل فاصله کم میان موج P و S و دامنه زیاد موج P امکان تفکیک دو موج میسر نیست.
امواج برشی (S) عامل تخریب سازه ای گسترده و توزیع غیریکنواخت خرابی ها
تخریب سازه ای گسترده ای که در منطقه مشاهده می گردد، ناشی از عملکرد امواج برشی حاصل از این زمین لرزه است . توزیع غیر یکنواخت خرابی ها نیز متاثر از الگوی تشعشع امواج برشی (S) زمین لرزه فوق با سازوکار فشاری است.
برخی ادعاها رخداد زمین لرزه اخیر در منطقه کرمانشاه را بر روی چند گسل موازی می دانند که سخنی غیر علمی و غیر کارشناسی است. علی رغم مکانیابی دقیق زمین لرزه اصلی و بیش از 220 پس لرزه روی داده، و تعیین سازوکار کانونی رویداد اصلی، هنوز امکان نسبت دادن زمین لرزه ازگله کرمانشاه به یکی از گسل های شناخته شده منطقه با اطمینان بالا میسر نیست.
زلزله غرب کشور ۷ برابر شدید تر از زلزله بم
زمین لرزه اخیر در منطقه کانونی حدود 7 برابر شدید تر از زمین لرزه مخرب 5 دی ماه 1382 بم با بزرگای گشتاوری 5/6 بود (در حالی که ادعاهای غیر کارشناسی مبنی بر 30 برابری شدت زمین لرزه اخیر نسبت به زمین لرزه بم است). علت اصلی میزان تلفات سنگین زمین لرزه بم ناشی از نزدیکی زیاد کانون این زمین لرزه به شهر بم، کیفیت بسیار پائین ساخت و ساز در این شهر، و رخداد زمین لرزه در ساعات آغازین صبح، هنگامی که هنوز همه مردم در خواب بودند ارتباط دارد. اگرچه خوشبختانه تلفات انسانی ناشی از زمین لرزه اخیر، به مراتب کمتراز جان باختگان زمین لرزه بم است، اما به دلیل دارا بودن بزرگا و انرژی آزاد شده بیشتر، وسعت مناطق تخریب شده خیلی بیشتر برآورد می گردد.
ضروری است مردم عزیز ایران از انتشار هر پیامی بدون پشتوانه علمی جداً پرهیز کنند و با جلوگیری از اشاعه چنین اخبار بی اساس و واهی، موجبات نگرانی سایر هم وطنان عزیز، بویژه ساکنین مناطق زلزله زده را فراهم نکنند.
انتهای پیام/
تهیه گزارش: علیرضا مومنی/ خبرنگار علمی پژوهشی
