به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی، از جهات فرهنگی نیز بخش قابل‌توجهی از میراث و هویت فرهنگی کشور در گروی حضور جامعه عشایری می باشد، زیرا عشایر جامعه‌ای است که سنت‌ها و آداب و رسوم ملی و میهنی را پاس می‌دارد و از این جهت دارای ارزش‌های خاص سیاسی و اجتماعی و فرهنگی هستند.
به نظر می رسد یکی از طرح‌هایی که می تواند پوشش‌دهنده مشکلات عشایر باشد ، طرح ارتقای سطح سواد و دانش و مهارت جامعه عشایری است تا تغییر و تحول در زندگی عشایری ایجاد کرده و بتواند کمکی به ارتقاء شاخص‌های برخورداری باشد.
در حقیقت عشایر مصداق واقعی فرمایشات رهبر معظم انقلاب یعنی«اقتصاد مقاومتی- اقدام و عمل» در عرصه اقتصاد جامعه می‌باشند و سرانه هزینه و اعتباراتی که برای جامعه عشایری در نظر گرفته می‌شود، در مقایسه با جامعه شهری و روستایی به مراتب کمتر و سرانه تولیدات عشایر و منافعی که نسبت به میانگین شهروندان جامعه دارد، به مراتب بیشتر است.
بر همین اساس، حضور رسانه‌ها در مناطق عشایر برای جلوه دادن مسائل واقعی و مطرح کردن و رفع نیازهای جامعه عشایری بسیار می‌تواند ارزشمند باشد.
نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی در خصوص مشکلات جامعه عشایری می گوید: جامعه عشایری به لحاظ سختی شرایط زندگی و کار مظلوم‌تر از روستائیان هستند در حالی که بخش عمده گوشت و لبنیات کشور توسط عشایر تولید می‌شود.
بیت‌الله عبداللهی، با اشاره به اینکه به طور قطع پیگیر مشکلات قشر عشایر هستم، افزود: در کشور کمترین هزینه برای جامعه عشایری است و از اینکه بتوانم گرهی از مشکلات جامعه عشایری زحمتکش و بی توقع باز کنم افتخار می‌کنم.
وی واردات گوشت از دیگر کشورها را برای کشورمان عیب بزرگی دانست و اظهار کرد: عشایر غیر از تولید گوشت و لبنیات و کمک به حرکت چرخ‌های اقتصادی کشور زحمت دیگری برای نظام ندارند.
عبداللهی ادامه داد: جامعه عشایری به لحاظ سختی شرایط زندگی و کار مظلوم‌تر از روستائیان هستند به‌طوری که بخش عمده گوشت و لبنیات کشور توسط عشایر تولید می‌شود.
وی گفت: متأسفانه برخی‌ها درک درستی از اهمیت عشایر ندارند و از سختی‌های زندگی عشایر بی‌خبر هستند.
فرماندار اهر نیز جامعه عشایری را تلاشگران عرصه تولید و خودکفایی ذکر کرد و خدمت به این قشرخدوم و زحمتکش را یک وظیفه دانست.
زاهد محمودی افزود: شهرستان اهر از مناطق مهم عشایری استان می باشد که ضرورت دارد جهت تقویت زیرساخت های عشایری تلاش مضاعف شود و فرمانداری اهر نیز تمامی تلاش خود را بکار بسته تا در جهت تامین نیازهای عمومی آنان کارهای موثری را با همراهی دستگاه های ذیربط انجام دهد.
وی با اشاره به جاذبه های بکر مناطق عشایری، صنایع دستی و فرآورده های لبنی آن ها را از جاذبه های ویژه عشایری برای جذب گردشگران و استفاده از امکانات و محصولات طبیعی آن ها ذکر و اظهار امیدواری کرد این پتانسیل برای جذب گردشگران مورد توجه قرار گیرد.
رئیس اداره امور عشایر اهر نیز گفت: 45 درصد عشایر استان آذربایجان شرقی را عشایر شهرستان اهر تشکیل می دهد.
علیرضا حضوری افزود: امیدواریم با همکاری ادارات خدمات رسان در طول کوچ عشایر و همچنین مدت اقامت عشایر در ییلاقات تا حد توان در کنار عشایر این شهرستان و شهرستان های همجوار باشیم.
وی با بیان اینکه بیش از 81 هکتار از مراتع در دوره قشلاقی شهرستان اهر در اختیار عشایر قرار گرفته است، یادآوری کرد: در دوره ییلاقی میزان مراتعی که در اختیار قرار گرفته بیش از 132 هکتار بوده که در مجموع 213 هکتار از مراتع شهرستان اهر در اختیار عشایر است و در واقع بیشترین وابستگی عشایر از لحاظ درآمد به مراتع است.
رئیس اداره امور عشایر اهر با اشاره به اینکه جامعه عشایری مصداق بارز اقتصاد مقاومتی هستند، اظهار کرد: عشایر به منویات رهبر معظم انقلاب در خصوص شعار و تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی عینیت می‌بخشند و هر چادر عشایری که در کوه و دشت دیده می‌شود یک کارگاه فعال بوده که برای تمامی سنین پسر و دختر، زن و مرد اشتغال ایجاد می‌کند.
حضوری ادامه داد: بخش عمده‌ای از پروتئین گوشتی و لبنیات و پشم این شهرستان را جامعه عشایری تولید و عرضه می‌کند علاوه بر تولیدات دامی نقش بسزایی در صنایع‌دستی و مشاغل خانگی شهرستان از جمله تولید ورنی، قالی و قالیچه، فرش و سایر بافتنی‌های دستی ایفا می‌کنند.
وی گفت: سرانه هزینه و اعتباراتی که برای جامعه عشایری در نظر گرفته می‌شود در مقایسه با جامعه شهری و روستایی به‌مراتب کمتر و سرانه تولیدات عشایر و منافعی که نسبت به میانگین شهروندان جامعه دارند، به مراتب بیشتر است.
حضوری ادامه داد: اگر میزانی برای سرانه هر ایرانی را در نظر بگیریم جامعه عشایری از کمترین میزان سرانه بهره‌مند است در حالی که عشایر به دنبال مطالبه از نظر امکانات نیستند ولی از نظر تاثیرگذاری بسیار بیشتر از میانگین افراد جامعه است.
حضوری افزود: اداره امور عشایر اهر نیز به پشتیبانی اداره کل امور عشایر استان در سنوات گذشته با احداث یک سد بتنی در قشلاق مغار و با تجهیز کانال های بتنی آببر آن تعداد 27 خانوار در آن قشلاق و با احداث یک سد دیگر در چولقشلاقی و تجهیز پایاب آن با اجرای خط انتقال آب به طول 3000 متر بالغ بر 50 درصد عشایر از تعداد کل 879 خانوار آن قشلاق را نیز با تشکیل شرکت های تعاونی عشایری کشاورزی اسکان اختیاری داده است.
وی یادآوری کرد: امکان اسکان عشایر در شرایطی مقدور می باشد که امکان ایجاد امکانات زیر بنایی و شغل جایگزین با آموزش های لازم برای عشایر منطقه مقدور باشد.
استاد دانشکده مطالعات جهان در دانشگاه تهران نیز می گوید: مطالعات من نشان می‌دهد راه رستگاری و نجات این جامعه در یکجانشینی بوده است.
بهرام امیراحمدیان افزود: دولت پس از انقلاب گرچه در سازمان برنامه و بودجه سیستمی برای تبدیل کوچ‌نشینی به یکجانشینی طراحی کرد که در برنامه‌های دوم و سوم توسعه نیز دنبال و بودجه‌هایی بسیار برای آن صرف شد، اما کاری از پیش نبرد زیرا دو جریان متضاد در کنار هم قرار می‌گرفتند.
وی اظهار کرد: اما نگاه جامعه‌شناسانه و اقتصادی به شیوه بهره‌برداری عشایر از مراتع در گذشته سبب شد بسیاری از منابع طبیعی این سرزمین از میان برود زیرا در زمانی که عشایر سازمان اجتماعی خودشان را داشتند بهره‌برداری از مراتع به شکل بسیار سنتی انجام می‌شد و البته کاربردی بسیار خوب داشت.
استاد دانشکده مطالعات جهان در دانشگاه تهرانیادآوری کرد: عشایر در آن شیوه، تا پیش از بهار و سبز شدن مراتع و گل‌دادن گیاهان مرتعی، از آن‌ها بهره نمی‌گرفتند و بر اساس تقویم سنتی کوچ رفتار می‌کردند، اما چون اکنون جامعه بدون برنامه است آنچه در میان ایل پدید آمده مورد پذیرش نیست.
امیراحمدیان افزود: این مساله موجب شده است هر کدام از ایلات و عشایر بکوشند هرچه زودتر به مراتع برسند و از آن بهره‌برداری کنند و این شیوه نابودی بسیاری از مراتع کشور را در پی دارد.
اهر از شهرستان‌های عشایر خیز و عشایر پذیر استان است جمعیت عشایر شهرستان در فصل ییلاق به دلیل حضور عشایر میهمان از شهرستان مشکین‌شهر، پارس‌آباد مغان، کلیبر و خداآفرین حدود دو برابر می‌شود.
جمعیت دوره قشلاقی با یک هزار و 385 خانوار و هفت هزار و 494 نفر و جمعیت دوره ییلاقی 2 هزار و 771 خانوار با 14 هزار و 727 نفر است.
دام دوره قشلاقی 112 هزار راس و دام دوره ییلاقی 213 هزار راس، مراتع تحت اختیار عشایر شهرستان در دوره قشلاق 81 هزار و 103 هکتار و مراتع تحت اختیار عشایر شهرستان در دوره ییلاق 132 هزار و 326 هکتار و جمع کل مراتع تحت تعلیف عشایر در طول سال در شهرستان اهر 213 هزار و 429 هکتار است که عشایر بیشترین وابستگی به طبیعت را دارند.
گزارش از: رضا بالاگر
