به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،میزگرد «نقش تنشهای اجتماعی در تشدید اختلافات خانوادگی خانواده» با حضور دکتر مجید ابهری آسیبشناس و متخصص علوم رفتاری و دکتر امانالله قرائیمقدم جامعهشناس برگزار شد.
به گزارش فارس، در این میزگرد در خصوص تأثیر دگرگونیهای جامعه، نقش تنشهای اجتماعی و محیطی بر تشدید اختلافات خانوادگی بررسی شد.
تنشهای اجتماعی چه تأثیری بر خانواده دارد؟
ابهری: مقام معظم رهبری در سال 68 به تهدید فرهنگی، جنگ نرم، ناتوی فرهنگی و رخنه فرهنگی تأکید داشتند و به لزوم پیشبینی راههای مقابله و مهندسی فرهنگی اشاره کردند. به تعبیر ایشان تیر تهاجم فرهنگی به سوی خانواده است. اگر بتوانیم خانواده را اصلاح کنیم جامعه را اصلاح کرده و اگر خانواده را تخریب کنیم جامعه را ویران خواهیم کرد. متأسفانه در آن زمان کارشناسان عمق فاجعه را درک نکردند در نتیجه در حال حاضر شاهد وضعیت کنونی خانوادهها هستیم.
به طور کلی از نظر جامعهشناسی سه نوع خانواده داریم. گروه اول خانوادهای متعارف است که یک زندگی عادی دارد و زیاد به فکر رشد و هیجان نیست می توان اشاره کرد، فرزندان این خانواده قدرت رشد ندارند و جوانان سطح پایین جامعه را تشکیل میدهند.
گروه دوم خانواده متکامل است که به سمت رشد و تعالی حرکت میکند، کار فرهنگی و ارشادی انجام میدهد و افرادی همچون شهید حججی و دانشمندان را تربیت میکند.
اما گروه سوم خانوادهای متزلزل است که متوجه آسیبهای اجتماعی قرار میگیرد. در این خانواده والدین در جای خود نیستند و یا معتاد و بدهکارند، فرزندان این خانواده نیز در معرض خطرات اجتماعی هستند. با توجه به این تقسیم بندی بالا رفتن آمار طلاق، اعتیاد، تنوع مواد مخدر و ... خانوادههای ایرانی در حال تزلزل هستند
تاثیر عوامل محیطی بر تزلزل یافتن یک خانواده چیست؟
ابهری: دلایل مختلفی از جمله دلایل محیطی و فرهنگی عامل تزلزل خانوادهها است. از جمله دلایل محیطی عبارتند از بیکاری، اعتیاد، مشکلات اخلاقی، تنشهای فکری، مشکلات اجتماعی، کمبود نشاط در جامعه، گرانی مسکن، کمبود حقوقها که باعث ایجاد ایجاد فساد مالی و رشوه در جامعه میشود. اما مهمترین عامل محیطی که تأثیر زیادی در ایجاد اختلافات خانوادگی داشت فتنه 88 بود. فتنه سال 88 عامل ایجاد اختلافات و انشقاقات فرهنگی و اجتماعی در خانوادهها شد و اختلافات سیاسی را به خانواده کشاند. این عامل ادامه پیدا کرد و دشمن نیز با استفاده از ماهوارهها و فضای مجازی گسلهای اختلاف خانوادگی را فعال کرد.
تأثیر فضای مجازی بر تنشهای خانوادگی چیست؟
ابهری: آزادی فضای مجازی باعث ایجاد گسلهای فرهنگی در خانوادهها شده است، شبکههای اجتماعی بدون بسترسازی فرهنگی وارد جامعه شدند و خانوادهها را در معرض خطر قرار داده است.
با برگزاری همایش و سخنرانی نمیتوان خانوادهها را از معضلات اجتماعی نجات داد. بلکه نهادهای دولتی باید جوابگو باشند که برای خانوادهها چه کردند. از نظر برنامههای تلویزیونی و سرگرمی برای جوانان شرایط نامطلوبی داریم؛ چرا که برنامههای مناسب و شاد برای جوانان در تلویزیون وجود ندارد و در نتیجه جوانان به ماهواره روی آوردهاند.
در حال حاضر سن استفاده از موبایل به 8 سال رسیده است و نوجوانان میتوانند به راحتی با استفاده از فیلترشکن به تمام مطالب نامطلوب دست پیدا کنند. بازیهای رایانهای نیز بدون هیچ محدودیتی در جامعه وجود دارد که باعث ایجاد بلوغ زودرس و تنشهای جنسی برای جوانان و نوجوانان میشود. هر آنتن ماهواره در خانوادهها تیری برای از بین بردن فرهنگ خانواده ایرانی است.
وزارت ورزش و جوانان باید برنامهای منسجم برای جوانان داشته باشد تا استفاده ماهواره را در خانوادهها کاهش دهد. مهمترین تأثیر تنشهای اجتماعی بر آمار طلاق است. تنشهای اجتماعی و دلایل فرهنگی، محیطی و شبکههای مجازی باعث ایجاد تنشهای خانوادگی و روابط فرادانشجویی شده است. به طوری که از هر سه ازدواج یک عدد به طلاق منجر میشود.
تجربه موفق کشورهای دیگر برای حفظ خانواده در مواجه با مدرنیته چگونه بوده است؟
قرائیمقدم: دگرگونیهای خاموشی در جامعه در حال اجراست که تأثیر زیادی بر نابودی خانوادهها دارد. جوامعی مانند ژاپن و کره جنوبی با استفاده از بسترسازی فرهنگی توانستند از این دگرگونیها جلوگیری کرده و فرهنگ خود را حفظ کنند، کشور ژاپن با شعار ژاپنی بمانیم اما از تمدن غرب عقب نمانیم توانست از این معضل عبور کند اما متأسفانه در ایران عدم وجود بسترسازی فرهنگی باعث ایجاد معضلات اجتماعی و آسیب به خانوادهها شده است. فرهنگ غربی توانست با فرهنگ آنگلوساکسون و با تئوری تعاملی خطی موج انتقال فرهنگ خود را به دیگر کشورها ایجاد کند. غرب با استفاده از وسایل ارسال پیام مانند رادیو، ماهواره و اکنون فضای مجازی خط انتقال تمدن خود را به دیگر کشورها ایجاد و در حال نابود کردن فرهنگ دیگر کشورها است.
فرهنگ غربی تغییرات را سرلوحه کار خود قرار داده و با تغییر سبک زندگی مردم، خواستهها، نوع فرهنگ سیاسی و تغییر روابط زناشویی در حال به برتری رساندن فرهنگ انگلیسی است.
تاثیرات مشکلات جامعه چگونه شکافهای خانوادگی را پررنگتر میکند؟
قرائیمقدم: بیگانگی با فرهنگ ملی از کودکستان آغاز میشود، زمانی که افراد باتجربه در دانشگاهها و مدارس کنار گذاشته شد و بیاحترامی به ناظم و معلم ایجاد شد این بیاحترامی وارد خانوادهها شد و تقدس جایگاه مادر، پدر و استاد فرو ریخت.
در شهرهایی مانند آذربایجان این تغییرات کمتر دیده میشود زیرا نظام اقتدار پدر و احترام خانواده وجود دارد و تحت تأثیر این نظام و دگرگونی قرار نگرفتند. در نظامی که برنامهریزان آموزشی و فرهنگی نتوانستند احترام استاد را حفظ کنند و تنش اجتماعی را ایجاد کردند باعث وارد شدن مشکلات اجتماعی و فرهنگی به داخل خانوادهها شده و از بین رفتن احترام در خانواده را ایجاد کردند.
اگر بسترسازی فرهنگی و تمهیدات لازم در تلویزیون و برای سخنرانان وجود داشت قطعاً تأثیر این عوامل بسیار کمتر میشد. تکنولوژی، ماهواره و موبایل نیز بیشترین تأثیر را در تنشهای خانوادگی دارند. متأسفانه به دلیل عدم وجود بسترسازی مناسب فرهنگی در ایران و عدم وجود تفریحات مناسب برای جوانان، رها کردن آموزش و پرورش و مطبوعات مشکلات و تزلزلهای خانوادگی ایجاد شده است. مهمترین دگرگونی اجتماعی نیز در فتنه سال 88 بود که انقلابی خاموش و طوفانی بود و باعث ایجاد تزلزل خانوادگی و از بین رفتن احترام و قداست در خانوادهها شد اما رهبری توانست آن را مدیریت و رفع کند.
عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر تنشهای خانوادگی چیست؟
قرائیمقدم: یکی از مهمترین آسیبهای اجتماعی که بر تنشهای خانوادگی تأثیرگذار است کم شدن اعتماد عمومی بین مردم و مسئولین است همین عامل باعث روی آوردن جوانان به ماهواره به جای استفاده از تلویزیون شده است. طلاق، اعتیاد، بیکاری، خیابانگردی جوانان، عدم وجود برنامههای جذاب در تلویزیون برای جوانان باعث کاهش شادی در جامعه و تنشهای اجتماعی شده و تأثیر نامطلوب بر خانوادهها گذاشته است. خانواده مانند یک سیاهچال فضایی است و همه مسایل را جذب و وارد جامعه میکند. تنشهای اجتماعی موجود در جامعه نیز جذب خانواده شده و متقابلاً به جامعه بازمیگردند و باعث تزلزل خانوادهها میشوند. در حال حاضر ناامیدی موجود در سطح جامعه به دلیل گرانی، مشکلات اقتصادی، ناامیدی مردم از وعدههای مسئولین باعث ایجاد تنشهای اجتماعی در خانوادهها شده است.