خسارت های جبران ناپذیر فضای مجازی در نوجوانی/ قوانین نظارتی اجرا شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از خراسان جنوبی، نگرانی برای استفاده نادرست از فضای مجازی از ابتدای به وجود آمدن آن همواره وجود داشته و همیشه کارشناسان و دولت ها سعی داشته اند در این زمینه کاری کنند.

برای بزرگسالان و سنین بالاتر این نگرانی کمتر است به دلیل اینکه به هوشیاری و آگاهی لازم و تشخیص سره از ناسره رسیده اند؛ اما کودک و نوجوان با مشاهده استفاده سایر اعضای خانواده از فضای مجازی روز به روز به استفاده بیشتر از آن ترغیب و تشویق می شوند و چه بسا در برخی از امور (همچون امور درسی) مجبور به استفاده از آن می شوند.

در واقع باید گفت استفاده از فضای مجازی اجتناب ناپذیر است و آنچه مهم است اینکه باید برای آگاهی بخشی بیشتر و بهتر و جلوگیری از رواج انحرافات اخلاقی، باید قوانین نظارتی کارشناسی شده ای مطابق با شرایط و ویژگی های سنی کودک و نوجوان وارد میدان شوند.

در کشور ایران ساز و کار چندان دقیقی برای صیانت از کودکان و نوجوانان اجرا نشده است. هر چند طرح هایی با این هدف آغاز شده اند، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی نیز در مردادماه 96 تدوین شده است.

در این زمینه با دکتر تکتم طباطبایی، عضو هیأت علمی دانشگاه بیرجند در گروه روانشناسی تربیتی گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می خوانید؟

• نظر شما در خصوص سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی چیست؟

پیش نویس طرح مطالعاتی توسعه خدمات در فضای مجازی کامل و جامع است. امید است با اجرای این سند بسیاری از دغدغه های والدین در استفاده ناصحیح فرزندان از فضای مجازی کاسته شود.

ایجاد تغییر در خصوص استفاده از فضای مجازی و بیماری‌های مرتبط با آن نیازمند مطالبه است که رسانه‌ها در شکل‌گیری این مطالبه نقش به‌خصوصی می‌توانند ایفا کنند. همچنین خانواده‌ها و مدارس نیز باید مطالبه‌گری کنند تا قوانین مرتبط با کودکان و استفاه از فضای مجازی وضع شده و مشکلات حل شود.

• ملزومات تدوین سندی جامع چیست؟

برای تدوین سند بهتر است مراحل شناختی کودکان نیز مد نظر قرار گیرد. مراحل رشد کودک، شامل 4 مرحله است. مرحله حسی حرکتی که مربوط به بدو تولد تا 2 سالگی است و قاعدتاً کودک در این مرحله ارتباطی با فضای مجازی ندارد. مرحله دوم، مرحله پیش عملیاتی که مربوط به 2 تا 7 سالگی است، کودک آرام آرام با فضای مجازی و ابزارهای استفاده از آن مانند تبلت، گوشی موبایل و لپ تاپ آشنا می شود. مرحله سوم، مرحله عملیات عینی که مربوط به 7 تا 11 سالگی است، کودک به صورت فعال وارد فضای مجازی می شود و بهتر است در این مرحله برای کودکان قوانین نظارتی کارشناسی شده ای در نظر گرفته شود. با توجه به اینکه در این مرحله از رشد، کودک نسبت به موضوعاتی واکنش نشان می دهد که می تواند آنها را لمس کند و عینیت داشته باشد، کارشناسان کودک باید قوانینی را برای عکس العمل مناسب کودک در مواجه با فضای مجازی تصویب کنند.

• در نظر گرفتن چه نکاتی در نوجوانان برای مصون ماندن از آسیب های فضای مجازی لازم است؟

مرحله عملیات صوری یا انتزاعی از سن 11 سالگی به بعد بروز می کند. این مرحله، بالاترین کیفیت شناختی نزد نوجوانان است. در این مرحله نوجوان توانایی تفکر انتزاعی، استدلال قیاسی را می‌یابد. می‌تواند مفهوم احتمالات را دریابد. همچنین می‌تواند پیرامون سئوالات گوناگون که حتی عینیت ندارد به تفکر بپردازد. همهٔ نوجوانان در زمانی واحد و به میزان یکسان به مرحلهٔ عملیات صوری نمی‌رسند و برخی، ممکن است اصلاً به مرحلهٔ تفکر عملیاتی صوری نرسند.

برای نوجوانان ویژگی های کاملاً متفاوتی باید در استفاده از فضای مجازی در نظر گرفته شود؛ چرا که نوجوان دیگر یک کودک نیست و قدرت استدلال منطقی را داراست و هنگامی که با مطالب و دنیای مجازی برخورد می کند، در صورتی که به وی آگاهی لازم در خصوص این فضا و ویژگی هی ان داده نشود، می تواند خسارات جبران ناپذیری را برای آنان به بار آورد. لذا دست اندرکاران این سند، به منظور تدوین و تصویب قوانین نظارتی برای والدین، باید این نکات را مد نظر قرار دهند.

• وظیفه خانواده ها برای مراقبت از فرزندان چیست؟

در راستای حل مشکلات حوزه فضای مجازی و کودکان، خانواده‌ها خود باید اطلاعات را افزایش داده و رفتار صحیح را انجام دهند و در عین حال از مسئولان مربوط مطالبه‌گری کنند تا مشکلات را شناخته و قوانین مرتبط وضع کنند و از مسئولان بخواهند در قبال ارائه تکنولوژی به جامعه، ابزار استفاده صحیح را در اختیار افراد به ‌خصوص کودکان قرار دهند و مطالبه‌ها باید به حدی باشد که اقدامات سریع‌تر آغاز شود.