به گزارش خبرگزاری بسیج، فرهیختگان درباره آمار اشتغالزایی گزارش داده است: چند روز است انتشار آمارهای عجیب و قابل تامل در حوزه اشتغال، کارشناسان اقتصادی را سردرگم کرده است. مرکز آمار اواخر هفته پیش در گزارشی کاملا رسمی ادعا کرد از ابتدای سال جاری تا پایان پاییز امسال نزدیک به یک میلیون شغل در کشور ایجاد شده است!
بر اساس چکیده نتایج آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۳۹۶ تعداد بیکاران در این فصل ۳٬۱۴۱٬۶۶۷ نفر و جمعیت فعال ۲۶٬۴۷۲٬۸۳۵ نفر بوده است. این گزارش نشان می‌دهد تعداد شاغلان در کل کشور در فصل پاییز امسال به ۲۳٬۳۳۱٬۱۶۸ نفر رسیده است.
بر اساس گزارش‌های قبلی مرکز آمار، در پایان سال گذشته تعداد شاغلان در کل کشور ۲۲٬۳۴۲٬۴۲۹ نفر بود. بنابراین افزایش تعداد شاغلان به ۲۳٬۳۳۱٬۱۶۸ نفر در پایان پاییز امسال به این معناست که در ۹ ماهه ۱۳۹۶ خالص اشتغالزایی کشور ۹۸6٬۷۳۹ نفر یعنی نزدیک به یک میلیون نفر بوده است. اما شواهد عینی و آماری نیز نشان می‌دهد با توجه به تعطیل شدن اغلب کارخانه‌های تولیدی این اشتغالزایی در کجای اقتصاد ایران و چه بخش‌هایی اتفاق افتاده است؟
عدد یک میلیون شغل بعید است
عبدالمجید آهنگری، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در واکنش به ایجاد یک میلیون شغل در 9 ماه به «فرهیختگان» گفت: «با توجه به اینکه مقداری از درآمد نفتی به دست دولت می‌رسد اشتغال نسبت به قبل بهتر شده است، ولی نسبت به این عدد تردید دارم. باید دید چگونه محاسبه شده است ولی با توجه به رکود حاکم به نظر نمی‌رسد این رقم محقق شده باشد.»
آهنگری تصریح کرد: «اگر هم اشتغالی ایجاد شده باشد از طریق بخش دولتی و پروژه‌های دولتی بوده و هنوز بخش خصوصی آنچنان که باید حرکتی نکرده است. اقتصاد ایران ظرفیت بالقوه اشتغالزایی را دارد ولی بخش خصوصی زمین‌گیر شده است و این ظرفیت بالفعل نشده است.»
شاید تعریف شغل عوض شده باشد!
قدرت‌ا... امام‌وردی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این باره به «فرهیختگان» گفت: «هرچند باید جزئیات را دید که طی چه محاسباتی این عدد به دست آمده است ولی به نظر نمی‌رسد عدد یک میلیون شغل در 9 ماه درست باشد. وضعیت رکودی به قدرت خود باقی است و در بعضی حوزه‌ها عمیق‌تر شده است. این آمار در واقعیت نمود ندارد. شاید تعریف شغل عوض شده باشد.»
امام‌وردی معتقد است: «اقتصاد ایران اقتصاد بزرگی است، لذا بالقوه امکان اشتغال بالایی دارد ولی این کار نیاز به سرمایه‌گذاری دارد و به صورت دستوری محقق نمی‌شود. با این رکودی که شاهدیم و ظرفیت‌ها روزبه‌روز در حال کوچک شدن هستند امکان‌پذیر نیست. بخش اشتغال بخش واقعی اقتصاد است و مثل متغیرهای پولی نیست که با عدد و ارقام گفته شود رشد کرده است.»
به ازای یک درصد 100 هزار شغل باید ایجاد شود!
از نظر شقاقی شهری، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی برای بررسی این آمار دو رویکرد را می‌توان در نظر گرفت. وی در گفتوگو با «فرهیختگان» گفت: «رویکرد اول این است که اشتغال را تابع سرمایه‌گذاری و تولید بدانیم. درست است که در سال 95 رشد اقتصاد 12.5 درصد بود، ولی رشد بدون نفت بیش از سه درصد اتفاق نیفتاد. به ازای هر یک درصد رشد اقتصادی حداکثر 100 هزار شغل ایجاد می‌شود، در نتیجه با این رشد امکان ایجاد یک میلیون شغل وجود ندارد. عدد رشد خالص سرمایه‌گذاری نیز پایین بود و نمی‌تواند این مقدار از اشتغال را ایجاد کند.»
شقاقی شهری ادامه داد: «بهبود فضای کسب‌وکار، افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد، رشد سرمایه‌گذاری و... هیچ‌کدام به‌گونه‌ای نبوده‌اند که بتوان گفت یک میلیون شغل ایجاد شده است. به هر حال این یک میلیون از جایی باید ایجاد شده باشند. آمریکا با 18.5 تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی در بهترین حالت ماهی 150 هزار شغل ایجاد کرده است. یک میلیون عدد بالایی است و با این رویکرد امکان‌پذیر نیست.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی تصریح کرد: «رویکرد دوم این است که مرکز آمار، آمار اشتغال را با نظرسنجی از 60 هزار خانوار و تعمیم آن به همه کشور به دست می‌آورد. ممکن است بخشی از جامعه از کار دست کشیده‌اند و دوباره به محل کار بازگشته‌اند. عده‌ای نیز با درآمد حاصل از سود بانکی زندگی را می‌چرخانند و خود را شاغل به حساب می‌آورند.»
وی افزود: «ایجاد یک میلیون شغل یعنی حداقل هشت درصد رشد اقتصادی و بالای 12 درصد رشد سرمایه‌گذاری. تحقق این عدد یک دگرگونی عظیم در اقتصاد ایران است.» شقاقی تاکید کرد: «این آمار از منظر اول رد می‌شود و با رویکرد دوم ممکن است تایید شود. قصد ندارم مرکز آمار را زیرسوال ببرم ولی یک جای کار این آمار ایراد دارد.»
به نظر نمی‌رسد عدد درست باشد!
محمد نصراصفهانی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی درباره آمار اشتغال به «فرهیختگان» گفت: «بعضی کارشناسان می‌گویند هر یک درصد رشد حداکثر 100 هزار شغل ایجاد می‌کند، اگر این را قبول کنیم با توجه به وضعیت فعلی اقتصاد به نظر نمی‌رسد درست باشد، مگر اینکه از معیارهای خود عدول کرده باشند و یک ساعت کار را هم شاغل محسوب کنند.»
نصر اصفهانی تصریح کرد: «احتمالا روش مرکز آمار نمونه‌گیری و برآورد است. باید جزئیات آمارگیری را دانست تا قضاوت درستی کرد، ولی با توجه به بازار کار و نرخ رشد اقتصادی و سایر متغیرهای اقتصادی به نظر نمی‌رسد این رقم محقق شده باشد.»
مرکز آمار پاسخ دهد
بایزید مردوخی، مشاور وزیر کار در گفتوگو با «نود اقتصادی» درخصوص آمار ایجاد یک میلیون شغل اظهار کرد: «باید ببینم مرکز آمار این آمار را چگونه به دست آورده است. آیا این آمار بر اساس سرشماری انجام شده است؟»
وی افزود: «در مورد چگونگی ایجاد یک میلیون شغل در مدت 9 ماه باید مرکز آمار پاسخگو باشد. بهتر است من در مورد آمار قضاوت نکنم، چون آمار مساله قضاوتی نیست.» مشاور وزیر کار گفت: «باید ببینیم آمارگیری چگونه انجام گرفته است؟ چه جامعه آماری‌ای در نظر گرفته شده است؟ نمونه آماری چه بوده و کجا آمارگیری کرده‌اند؟ باید دید چطور به این عدد رسیده‌اند؟ اینها سوالاتی است که مرکز آمار باید پاسخ دهد.»
ایجاد یک میلیون شغل در 9 ماه باورکردنی نیست!
دکتر لطفعلی بخشی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز درخصوص افزایش آمار اشتغال در 9ماه گذشته اظهار کرد: «در کشور یک مرکز رسمی برای اعلام آمار داریم که اگر بخواهیم به این سازمان هم شبهه وارد کنیم کار سخت می‌شود. برای اینکه بخواهیم این مساله را راستی‌آزمایی کنیم باید از دو دیدگاه استفاده کرد.»
وی افزود: «اولین دیدگاه این است که به تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی چند نفر اضافه شده‌اند؟ در واقع کسی که در مکان‌های رسمی استخدام می‌شود بیمه برایش رد می‌شود. اگر تامین اجتماعی همین آمار را تایید کند یعنی مرکز آمار درست اعلام کرده است.»
وی گفت: «دومین دیدگاه این است که خیلی از کارفرماها شغل‌ها را به بیمه گزارش نمی‌دهند و برایشان حق بیمه هم نمی‌پردازند. اگر نصف این تعداد به آمار تامین اجتماعی اضافه شده باشد، می‌توان گفت نصف دیگر کسانی هستند که شغل ایجادشده برایشان در تامین اجتماعی ثبت نشده است.»
وی گفت: «باید این دو دیدگاه را راستی‌آزمایی کرد. باور کردن ادعای ایجاد یک میلیون شغل در 9 ماه اول امسال مشکل و بعید است در این شرایط اقتصادی به این تعداد شغل ایجاد شده باشد.»
خنده‌دار است!
آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو شورای رقابت نیز در واکنش به آمار جدید مرکز آمار درخصوص ایجاد یک میلیون شغل از اسفند 95 تا پایان آذر 96 اظهار کرد: «آمار ایجاد یک میلیون شغل در این مدت زمان کوتاه خنده‌دار است. در حال حاضر همه اطرافیان من بیکارند و این آمار غیرقابل باور است.» وی افزود: «رئیس مرکز آمار بگوید که این آمارها را از کجا آورده و این تعداد شغل در چه بخش‌هایی ایجاد شده است.»
