به گزارش خبرگزاری بسیج مازندران، مازندران در تفکر عامه مردم کشور با باراش فراوان باران، جلگه‌های سرسبز و شالیزارهای غرق در آب شناخته‌شده، امری که در تضاد با این واقعیت امروز قرار دارد که این استان یکی از هشت استان کشور است که در مواجهه با بحران آب قرار دارد.
زمین‌های ترک‌خورده، خوشه‌های نحیف و کم‌بار، شالی‌های پوک شده از کم‌آبی و غم چهره شالی‌کاران، منع کشاورزان از نشا مجدد و کم‌آبی و قطعی آب شرب روستاهای مازندران در ایام تعطیلات شاهدی بر این مدعاست که مازندران به سمت تجربه بحران آب پیش رفته است.
اکنون حتی در سوادکوه، یکی از شهرستان‌های کوهستانی مازندران، که با نهرها و چشمه‌سارهای متعدد و فراوانی آب شناخته‌شده نیز این بحران لمس می‌شود؛ بحرانی که در هنگام افزایش جمعیت در ایام تعطیلات با قطع آب شرب روستاها و بازگشت به دوره آب‌رسانی با تانکر تجربه‌شده و شالی‌کاری در برخی مناطق آن نیازمند حفر چاه و کشاورزی با تنش کم‌آبی مواجه شده است.
هادی نیک‌اختر، رئیس امور منابع آب قائم‌شهر، سوادکوه، جویبار و سیمرغ در گفتگویی بابیان اینکه از سال ۹۴ زنگ خطر آب را به صدا درآوردیم اما بیشتر افراد بر این عقیده بودند که مازندران مملو از آب و سرسبز است، خاطرنشان کرد: اما امروز، مازندران جزء هشت استان درگیر در مسئله آب در کشور است.
شاهد کاهش آبدهی رودخانه‌ها و چشمه‌ها و افت سفره‌های زیرزمینی هستیم و این به معنای بحران است
وی ازجمله دلایل ایجاد این بحران را کاهش ۲۰ درصدی میزان بارندگی به نسبت سال گذشته برشمرد و ادامه داد: به‌طور متوسط کل دنیا یک درجه گرم‌تر شده اما ایران افزایش دودرجه‌ای را داشته و به همین ترتیب، شاهد کاهش آبدهی رودخانه‌ها و چشمه‌ها و افت سفره‌های زیرزمینی هستیم و این به معنای بحران است.
نیک‌اختر دو شاخص وجود بحران آب در جهان را سرانه کمتر از یک هزار ۷۰۰ مترمربع آب و مصرف ۴۰ درصد آب تجدید پذیر برشمرد و افزود: متأسفانه ما هردوی این شاخص‌ها راداریم، بعلاوه اینکه همگام با کشور مالدیو ازجمله پرمصرف‌ترین کشورها در حوزه آب هستیم.
وی در حیطه شهرستان سوادکوه مهم‌ترین دغدغه مصرف بهینه را مصرف آب شرب دانست و افزود: آب شرب اکثر روستاها از چشمه‌ها تأمین‌شده که با مصرف بی‌رویه و کاهش بارش و درنتیجه کاهش آب چشمه‌ها با مشکلاتی مواجه خواهیم شد.
نیک‌اختر بر شناسایی نقاط دارای چالش تأکید کرد و افزود: در این شهرستان، سطح حدود ۹۰ چشمه گلناب‌دره به ۴۰ درصد رسیده و این به معنای بحران است؛ آن‌هم در شهرستان سوادکوه که تصور فراوانی آب در آن وجود دارد و مشکلات آبی آن به نسبت سیمرغ و جویبار کمتر است.
وی با اشاره به مساحت ۷۰۰ هکتاری اراضی شالیزاری شهرستان سوادکوه، گفت: با توجه به این مساحت کم، امکان تأمین آب برای آن وجود دارد اما با از دست دادن سرچشمه آب منطقه خطیر کوه، شاهد ایجاد مشکلاتی برای اراضی شالیزاری، باغات سیاه ریشه، مرغداری‌ها و معادن در این منطقه هستیم.
این مسئول بابیان اینکه مسئله کم‌آبی تنها منحصر به یک‌نهاد نیست، بر پای‌کار آمدن همه نهادها و همکاری آن‌ها تأکید کرد و افزود: دیگر روزگار سازگاری محیط با ما به سر آمده و اکنون این ما هستیم که باید با محیط‌زیست سازگار شویم، چراکه ما با محیط‌زیست بدرفتار کرده و با دستان خویش بحران ایجاد کرده‌ایم.
ابراهیم قربان نژاد، رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی استان مازندران، گفت: با توجه به مشکلات کم‌آبی و ضرر و زیان ناشی از آن، برخی شالی‌کاران از کشت منع شدند، ارقام پر محصول به کشاورزان داده نشد و همچنین، برخی از آن‌ها از نشا مجدد منع شدند که اگر به تأمین آب از طریق رودخانه‌ها و آب‌بندان‌ها مطمئن باشند می‌توانند رتون زایی را انجام دهند.
وی ازجمله راهکارها برای کاهش آب مصرفی در اراضی شالیزاری را نایلون‌کشی مرزها، آبیاری تناوبی، سالم نگه‌داشتن خزانه‌ها و مدیریت آن، استفاده از کود سیلیس، شیار زمستانه و جلو کشیدن زمان نشا برشمرد و افزود: در این راستا امسال نشا نمادین در استان یک هفته زودتر انجام شد.
وی بابیان اینکه بخش اعظم آب مصرفی در هنگام آب تخت کردن است، کشت زودهنگام را استفاده مناسب از بارندگی و مصرف بهینه دانست.
قربان نژاد بابیان اینکه نایلون کشی مرزها اکنون در بسیاری از نقاط استان انجام می‌شود، عدم انجام آن در سوادکوه را وجود خرده‌مالکی و سطح درآمدی پایین کشاورز دانست و بر فرهنگ‌سازی در این زمینه تأکید کرد.
هرچند کشت جایگزین میزان سوددهی کمتری دارد اما به‌نسبت هزینه کرد و عدم محصول دهی شالی به خاطر کم‌آبی، ضرر و زیان کمتری دارد.
وی با تأکید بر آگاه‌سازی کشاورزان (شالی‌کاران) به وجود مشکل آب، به کشت جایگزین اشاره کرد و افزود: هرچند کشت جایگزین میزان سوددهی کمتری دارد اما به‌نسبت هزینه کرد و عدم محصول دهی شالی به خاطر کم‌آبی، ضرر و زیان کمتری دارد.
محمد اسماعیلی، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان سوادکوه در گفتگویی بابیان اینکه، عدم کشت برنج در مازندران پاک کردن صورت‌مسئله است، بر ایجاد راهکار تأکید کرد و افزود: کشت زودهنگام (زمستانه) و بتون کردن کانال‌ها ازجمله این راهکارها است که موجب کاهش مصرف آب خواهد شد.
وی با اشاره به پله‌ای بودن شالیزارها در شهرستان سوادکوه، بر میزان پرت زیاد آب در این نوع شالیزارها اشاره کرد و افزود: پوشاندن مرزها با پلاستیک می‌تواند راهکاری برای جلوگیری از پرت آب باشد که امسال به‌صورت پایلوت در یک شالیزار در حال انجام است تا کشاورزان با دیدن اثرات مثبت آن سال‌های آینده مبادرت به انجام آن کنند.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان سوادکوه بابیان اینکه در محدوده کسلیان هیچ رودخانه دائمی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: اگر با همین وضع پیش برویم در آینده نزدیک با مشکلات کم‌آبی مواجه خواهیم شد و ازاین‌رو نیازمند حفر چند حلقه چاه در این منطقه هستیم.
وی به آموزش کشاورزان در مواجه با خشک‌سالی اشاره کرد و افزود: در روستاها کلاس‌هایی برای آگاهی در این زمینه برگزارشده است.
شاید تنها یک دهه پیش بود که بسیاری از افراد از اثرات تغییر اقلیم بر زندگی‌شان باخبر نبودند اما امروز تغییر آب‌وهوا به همراه افزایش جمعیت جهان یکی از بحران‌های بزرگ جهان را در حوزه آب ایجاد کرده است. کاهش بارندگی‌ها، گرم شدن هوا و تبخیر بیشتر آب‌های سطحی و درنتیجه افزایش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی، همه و همه جهان را به سمت بحران آب برده است؛ بحرانی که کشور ایران را به دلیل اقلیم خشک آن بیشتر تهدید می‌کند اما تصور کم‌آبی و مسئله آب در مناطق پرباران کشور، همچون مازندران تا اکنون هم برای بسیاری تصورناپذیر است.
تصورناپذیری وجود مسئله آب در مازندران، موجب شنیده نشدن زنگ خطر آب‌شده است، به این معنا که هنوز در استان با شیوه‌های سنتی و بسیار آب‌بر کشت انجام‌شده و تلاش برای جایگزینی شیوه‌های مدرن کم است، آب شرب برای آبیاری باغچه‌ها و برخی باغات مصرف می‌شود و برخی معادن بالادست آب رودخانه‌ها را آلوده می‌کنند و در این میان برنامه‌ریزی اثربخش و تمهیدات لازم برای فرهنگ‌سازی مصرف بهینه نیز به چشم نمی‌خورد.
