حجت‌الاسلام والمسلمین تکیه‌ای:
ظرفیت ۴۰ ساله انقلاب در کشور ظهور و بروز پیدا نکرده است/باید هزینه کار‌های ارزشی پرداخته شود
رئیس نخستین دوره شورای اسلامی شهر قم گفت: طی این سال‌ها همیشه بخشی‌نگری صورت گرفته و مسوولان دست روی دست گذاشتند و نگران تبعات کار‌ها بودند و به جایی رسیدیم که ۴۰ سال از پیروزی انقلاب گذشته و در واقع نسبت به ۴۰ سال توفیقاتی نداشته‌ایم.
به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، بسیاری از مردم و مسوولان به عنوان رئیس ستاد اعتکاف استان قم اسم او را در این سال‌ها بسیار شنیده‌اند، اما بررسی سابقه حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا تکیه‌ای نشان می‌دهد که وی در جایگاه‌های مختلفی در استان قم و کشور مسوولیت‌های گوناگونی داشته است. از نمایندگی مردم در شورای اسلامی شهر و ریاست نخستین دوره مجالس محلی گرفته تا معاونت فرهنگی و مشاور تولیت مسجد مقدس جمکران. به واقع وی بیش از اینکه مسوول و مدیر در نهاد‌های مختلف کشوری و استانی باشد، در سنگر ترویج فرهنگ اعتکاف در سطح کشور فعالیت کرده است.
اگرچه بار فعالیت‌های حجت‌الاسلام تکیه‌ای در حوزه اعتکاف سنگین‌تر از بخش‌های دیگر است، اما این بار به سراغ وی رفتیم تا در مورد حوزه‌های مختلف مدیریت شهری، شورا‌های شهر و اصل جایگاه مجالس محلی نظر او را جویا شویم.
این روز‌ها بحث‌های زیادی بر سر حوزه اختیارات شورا‌های اسلامی شهر و روستا و همچنین وظایف شهرداری‌ها در کشور مطرح است. دولت‌های مختلفی هم تلاش کرده‌اند تا در حد توانشان دستی بر وظایف شهرداری‌ها و شورا‌ها بیندازند و اختیارات بیشتری برای خود داشته باشند، اما در این بین دولت یازدهم و دوازدهم در برنامه‌های توسعه‌ای کشور تغییرات زیادی را در حیطه اختیارات و وظایفه شورا‌های اسلامی شهر و روستا و شهرداری‌ها به مجلس پیشنهاد داده‌اند. همچنین مجلس این روز‌ها در حال بررسی گزینه‌های مختلفی ذیل طرح و قانون جامع مدیریت شهری است که می‌تواند شهرداری‌ها و شورا‌ها را تبدیل به دولتی محلی کرده یا حتی آن‌ها را از وظایفی که امروز دارند تنزل دهد.
اصل ۱۰۰ تا ۱۰۶ قانون اساسی موارد مرتبط با شورا‌های اسلامی شهر و روستا را تشریح کرده است. اصل یکصدم می‌گوید: برای پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت میگیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می‌کنند.
همچنین در اصل ۱۰۳ قانون اساسی بر الزام استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری که از طرف دولت تعیین می‌شوند به رعایت تصمیمات شورا‌ها در حوزه اختیارات آن‌ها تاکید می‌کند.
به نوعی از این اصول قانون اساسی بر‌می‌آید که جایگاه ویژه برای شورا‌ها و تصمیمات آن‌ها دیده شده است. اگرچه قریب به دو دهه پس از پیروزی انقلاب و تدوین قانون اساسی جایگاه شورا‌ها در کشور محقق شد، اما همچنان پس از نزدیک به دو دهه از عمر آن‌ها آنچنان که باید حیطه اختیارات و وظایف مجالس محلی محقق نشده است و به همین خاطر مسائلی در این خصوص را با حجت‌الاسلام تکیه‌ای که نخستین رئیس شورای اسلامی شهر قم بوده است در میان گذاشته‌ایم.
*جایگاه شورا در اسلام چگونه تعریف شده است؟ آیا در نظام اسلامی و قانون اساسی این جایگاه به درستی محقق شده است؟
شورا‌ها ریشه در معارف آسمانی ما دارند؛ هم قرآن کریم به این مساله پرداخته و هم اهل‌بیت بر آن تاکید داشته‌اند. شورا غیرقابل انکار است، اما جایگاه‌های آن‌ها هرکدام تعریف خاص خود را دارند. در هر موضوع یا هر جریان سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... شورا کاربرد خاصی دارد. شور یعنی خرد جمعی و حضرت علی (ع) این مساله را به عنوان مشارکت در عقل دیگران مطرح کرده‌اند و نمی‌توان آن را انکار کرد.
در قانون شهری، شورا‌ها به عنوان یک موهبت دیده شده که کار مردم به خود آن‌ها واگذار شود و غیر از مشارکت‌گیری از مردم و سپردن کار به خود آن‌ها، تعریفی از مردم‌سالاری دینی است. در این قالب دقت در نیازها، اولویت سنجی و... نیز تعریف شده است. شورا‌های شهر و روستا در قانون اساسی آمده بود و روزی باید عملی می‌شد، اما با اینکه عملی شده آنچنان که باید به آن توجه نشده است و به شکلی که توقع می‌رفت شورا به کارکرد‌های اصلی خود نرسیده است.
ما در همان دوره اول و ۶ ماهه ابتدایی توسط کارشناسان ۲۶ ایراد و خلأ در شورا را شناسایی کردیم و در بین مقامات بالادستی مطرح کردیم که برخی مورد توجه قرار گرفت و برخی نیز مورد غفلت واقع شد. در طول این سالیان نیز دوره‌های مختلف شورا این کار را ادامه داده‌اند و با این وجود می‌توان گفت: همچنان شورا‌ها در کشور دچار نقص قانونی هستند.
*چه تفاوتی بین فعالیت شورای شهر قم با دیگر شهر‌ها وجود دارد؟ رهبری قم را آبروی نظام می‌دانند؛ آیا این جایگاه برای قم در عمل محقق شده است؟
خطاب به مقامات اول کشور و مسوولان ارگان‌های اصلی و تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز می‌گویم قم جایگاهی متفاوت از همه شهر‌ها دارد و از شورای شهر آن نیز توقع دیگری وجود دارد. رهبری فرمودند: «خدمت به قم خدمت به یک شهر نیست بلکه خدمت به کشور و آبروی نظام است» پس قم کلان‌شهری است که باید با نگاه کشوری اداره شود. شورای شهر قم شورای شهر قم نیست و ناظر بر کشور است و اگر این نگاه باشد باید بیشتر به آن پرداخته شده و الگوسازی برای کشور در آن صورت گیرد و امروز شاهد این خلأ در شورای شهر هستیم.
خوشبختانه طی این سال‌ها افراد متفکر و ارزشی وارد شورای شهر قم شده‌اند و به همان دلیل که شورای شهر قم قابل دفاع است شهرداران ادوار نیز شهرداران برازنده و مثبتی بودند؛ اگرچه انتقاداتی وجود دارد، اما هیچ لکه‌ای در عملکرد آن‌ها نسبت به نظام وجود ندارد.
برای توجه به این جایگاه حضوراً در مجمع تشخیص مصلحت نظام ظرفیت‌ها را تشریح کردم و بر این اساس شاهدیم که قم در مجمع متفاوت دیده شده است. ائمه معصومین تاکید کرده‌اند که قم جایگاه بالایی در ارتقاء دین دارد و باید به نسبت این ظرفیت به این شهر نگاه شود.
*بحث‌های زیادی بر سر اختیارات و وظایف شورا‌ها مطرح است برخی تنها جایگاه نظارتی و برخی تصمیم‌گیری محلی برای شورا قائل هستند. نظر شما چیست و چه میزان از اختیارات قانونی امروز محقق شده است؟
همچنان شورا‌ها از اختیاراتی که می‌تواند تعریف بشود محروم هستند. قضاوتی نداریم که اختیارات باید در چه حدی باشد؛ هیچ کس نمی‌پسندد که اختیارات، بلندپروازانه و در تعارض با دستگاه‌های دیگر کشوری باشد، اما اینکه اختیارات محلی که قابل واگذاری است بررسی شده و به شورا‌ها واگذار شود قطعاً طی این سال‌ها اتفاق نیفتاده است.
با تجربه تلخ و شیرینی که ما از دوره اول داشتیم برداشت ما از عملکرد شورا‌ها غیر از این است که امروز شاهدیم. شورا‌ها نباید به عرض کوچه‌ها، خیابان‌ها یا فضای سبز کوچه‌ها بپردازند چراکه این کار شهرداران بوده و تعریف شده است؛ نیروهای متخصصی در شهرداری‌ها استخدام شده‌اند تا این اقدامات را انجام بدهند و شورا تنها باید در این مسائل در جایگاه نظارتی بالادستی وارد شود. شورا‌ها کدخدای شهر هستند وبه عنوان ریش‌سفید شهر باید چند کار انجام دهند. هنر شورا این است که معبر‌های مورد نیاز برای حرکت شهردار و شهرداری را باز کند که این اتفاق نیفتاده است و اگر این اتفاق بیفتد شورا پدر شهر می‌شود و بر این مبنا تدبیر، تعقل و بودجه ریزی با ظرفیت بهتری شکل خواهد گرفت.
*دست‌اندازی دولت و مجلس به اختیارات شورا‌ها و شهرداری‌ها را چگونه توجیه می‌کنید؟
نگرانی که دولت و مجلس در خصوص شورا‌ها دارند به دلیل عدم مطالعه کافی است و حیا نمی‌کنم که بگویم این افراد مطالعه ندارند. در کشور ما یکی از حلقه‌های مفقوده کار‌ها مطالعات است و اکثراً ارزشی برای آن قائل نیستند. هرکاری اگر با مطالعه و فکر باشد پخته شده و ارزشمند خواهد بود. اگر اندیشه باشد و مرزبندی صورت گیرد و مشخص شود هر حوزه‌ای چه حدی دارد قطعاً ضرر نمی‌کنند و کار‌ها پیش می‌رود.
طی این سال‌ها همیشه بخشی‌نگری صورت گرفته و مسوولان دست روی دست گذاشتند و نگران تبعات کار‌ها بودند و به جایی رسیدیم که ۴۰ سال از پیروزی انقلاب گذشته و چالش‌ها به گونه‌ای شده است که ما نمی‌توانیم بگوییم ظرفیت ۴۰ ساله را به عهده گرفته‌ایم. نسبت به ۴۰ سال توفیقاتی نداشته‌ایم؛ البته بخشی از این مساله به مسائل خارجی برمی‌گردد که وقت ما را گرفته و نگذاشته پیش‌روی کنیم، بخشی به مسائل جناح‌بندی‌های داخلی برمی‌گردد که برخی مشغول خود شده‌اند و بخشی هم شاید همین روزمرگی‌ها باشد که خودمان از آن استقبال کردیم که می‌توانستیم روزمرگی‌ها را از کار‌های اساسی جدا کنیم.
*بخش اعظمی از شرایطی که امروز در شهر قم شکل گرفته شامل پیشرفت یا هر معضلی، مربوط به تصمیمات شوراهاست. مناظر نازیبایی که در حوزه ساخت وساز و توسعه شهری در قم می‌بینیم چگونه باید توجیه شود؟
عمودی سازی اولویت دارد یا افقی سازی، عمودی سازی ضایعات خاص خود را دارد و تراکم‌های غیرقابل تحمل که موجب آسیب‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و حتی ناموسی می‌شود در افقی سازی نیست. برخی می‌گویند که افقی سازی به صرفه نیست و هزینه‌های زیادی دارد، اما باید توجه داشت که باید هزینه این بخش را بدهیم تا هزینه آسیب‌های جامعه بالا نرود و این کار نیازمند تحقیق، مطالعه و فکر و عمل صحیح در حوزه شهری است.
اگر چیزی ارزشی باشد و هزینه اضافی داشته باشد و چیزی ضد ارزشی باشد و هزینه کمتر داشته باشد کدام اولویت دارد؟ قطعاً باید به دنبال کار ارزشی باشیم و قاعدتاً باید هزینه‌های آن را نیز پرداخت کنیم.
بر همین اساس باید ساخت و ساز در شهری مثل قم به گونه‌ای الگوسازی شود که دین در خطر قرار نگیرد. امروز اگر قم و شورای شهر قم این منظر الگویی را در نظر نگیرد دین در چالش خواهد بود و مجمع تشخیص نیز بر این مبنا تاکید دارد که قم باید الگوی معماری اسلامی در کشور باشد.
امروز اگرچه شاهدیم اعضای شورا و شهرداران به این مساله توجه دارند، اما آن‌ها درگیر روزمرگی‌هایی هستند که به آن‌ها اجازه نمی‌دهد به طور جدی در حوزه الگوسازی ورود کنند.
*به نظر شما شرایط امروز شهر قم و تصمیمات مدیریت شهری با وجود تمام عقب‌ماندگی‌های انباشته‌ای که امروز این شهر دارد چگونه است؟
شهردار فعلی در این بخش موفق بوده و کار روزمره را به نیروهای زیرمجموعه خود واگذار کرده و شخصاً مباحث زیربنایی را دنبال می‌کند. این کار باید فرهنگ شود که در عین اینکه به روزمرگی‌ها می‌رسیم از دید افق دور و کار‌های زیربنایی غفلت نکنیم و خدا نیز همین دید را داشته است. خدا جهان را طوری برنامه‌ریزی کرده که همه چیز منضبط است. اگر افق دور را درست دیده بودیم امام زمان ظهور کرده بود و امروز امام زمان (عج) در غربت عدم فهم و عدم جامع‌نگری ما گرفتار هستند. خدا انسان را مأمور آبادانی زمین کرده است، اما ما مستمر سنگلاخ‌ها را ایجاد کرده یا برطرف نکرده‌ایم. البته اگر بنا باشد برگی سبز شود به همین ملت ایران، نظام اسلامی و ولایت فقیه است که جایگاه نیابت امام زمان (عج) را دارد. ما محکم معتقدیم که نظام اسلامی به نظام امام زمان (عج) متصل است با این حال دغدغه ما تأخیر است که امیدواریم هرچه سریع‌تر برطرف شود.
محمدرضا آقاباقری
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها
آخرین اخبار
