اشتغال، پیشرفت صنعت و رونق اقتصاد ملی در سایه توسعه کشاورز

 به گزارش سرویس خبری بسیج علمی  از اردبیل؛ كشاورزي به عنوان كهن ترين فعاليت توليدي، مهمترين فعاليت اقتصادي همه كشورهاي جهان از ساليان گذشته تاكنون است، به طوري كه رشد و توسعه اقتصادي اين كشورها ارتباط بسيار تنگاتنگي با توسعه كلي بخش كشاورزي آنها دارد و به عبارتي ديگر توسعه كشاورزي در چارچوب توسعه ملي كشور مورد بحث قرار مي گيرد .

متأسفانه بسياري از كشورهاي كمتر توسعه يافته ، شناخت كافي از پتانسيل هاي جديد بخش كشاورزي ندارند و به منظور ايجاد رشد سريع اقتصادي بخش كشاورزي تا جايي كه امكان دارد تصميم به صنعتي شدن سريع دارند.  ضرورت صنعتي شدن بخش هاي اساسي و پايه در اين كشورها قابل توجيه است، اما اين مسأله كه صنعت پايه و اساسي نمي تواند بدون مبنا و پايه اي، ساخته و توسعه يابد، كمتر از سوي اين كشورها مورد توجه قرار مي گيرد .

در بخش كشاورزي تراكم جمعيت و سطح پايين توسعه يافتگي روستاها بر بهره وري اثر مي گذارد و باعث مي شود كارگران بخش كشاورزي به صورت بيكاران پنهان در آيند .درنتيجه توليد فصلي ، پايين بودن قدرت خريد ، واردات محصولات صنعتي وكم توجهي به فعاليت هاي بخش كشاورزي موجب گرديده تا از توانمندي هاي اين بخش به نحو مطلوب استفاده نشود.

قرار گرفتن بخش كشاورزي در محوريت برنامه هاي پنج ساله توسعه كشورمان به ويژه در برنامه هاي اول و دوم از اين ديدگاه قابل توجيه است .

به طور كلي از ديدگاه توسعه اقتصادي، نقش كشاورزي به دليل كمك آن به پيشبرد جريان رشد و توسعه نمايان تر است. بخش كشاورزي در جريان رشد و توسعه اقتصادي چند وظيفه مهم و اساسي بر عهده دارد كه از آن جمله مي توان به تامين غذا و امنيت غذايي براي جمعيت رو به رشد، تامين ارز خارجي براي وارد كردن كالاهاي سرمايه اي از راه افزايش صادرات، عرضه مواد خام مورد نياز صنعت و كمك به توسعه فعاليتهاي توليدي وابسته اشاره كرد. توسعه كشاورزي، افزايش توليدات كشاورزي و دامي، و شيلات و جنگلداري را به همراه خواهد داشت و افزايش توليد اقلام مذكور ضمن ايجاد اشتغال و كمك به رشد اقتصادي به امنيت غذايي و بهبود تغذيه در جهان سوم كمك مي كند.

تلفیق علم فارغ التحصیلان و تجربه کشاورزان زمینه ساز توسعه کشاورزی

بخش كشاورزي از يك سو برخي از نهاده هاي مورد استفاده خود مانند ماشين هاي كشاورزي، كودهاي شيميايي و سموم دفع آفات را از بخش صنعت تأمين مي كند و بدين ترتيب براي برخي از توليدات صنعتي تقاضا ايجاد مي كند و از سوي ديگر بسياري از مواد خام و مواد واسطه اي مورد نياز رشته هاي مختلف صنايع را تامين مي كند. براين اساس، توسعه اصولي بخش كشاورزي از طريق ارتباط هاي مذكور به تكميل زنجيره هاي توليد و رونق فعاليتهاي توليدي مرتبط با كشاورزي در اقتصاد ملي كمك شاياني خواهد كرد .

 فعاليتهاي مختلف بخش كشاورزي مي تواند بر روي محيط زيست آثار مثبت بر جاي گذارد، به طوري كه اگر از مصرف بي رويه كودها و سموم شيميايي اجتناب شود. فعاليتهاي زراعي، جنگلداري و مرتع داري مي توانند نقش بسيار مؤثري در بهبود وضع محيط زيست و كاهش آلودگي هاي ايجاد شده در آن ايفا كنند .

امنيت غذايي نقش مهمي در زندگي اقتصادي و اجتماعي يك جامعه ايفا مي كند كه همين موضوع بر اهميت و جايگاه كشاورزي و توليدكنندگان اين بخش در ساير كشورها و از جمله كشور عزيزمان تاكيد مي كند. به عبارت ديگر از قديم الايام به علت اقليم متنوع، بخش كشاورزي بخش پايه اي و اساسي در كشورمان بوده; چراكه علاوه بر توليد پاك، ضرورت تامين امنيت غذايي نيز در اين بخش وجود داشته است.

در واقع بخش كشاورزي از نظر ايجاد اشتغال و ارزش افزوده، جايگاه مهمي در اقتصاد جهاني و اقتصاد داخلي دارد.  يعني اين بخش هم از نظر تامين مواد غذايي لازم و هم از لحاظ اشتغال زايي در صنايع وابسته(تبديلي و تكميلي) مي تواند بسيار مهم بوده و در اقتصاد كشور تاثير زيادي داشته باشد. هم

اكنون هزاران فارغ التحصيل رشته هاي كشاورزي و مرتبط به آن جوياي كار در جامعه وجود دارند كه به دنبال كسب درآمد سرگردانند و اين در حالي است كه اكثر كشاورزان ايراني داراي اطلاعات تخصصي و علمي كمي هستند. لذا بايستي برنامه ريزان در اين حوزه بتوانند هرچه زودتر اين دانش بالقوه را به فعليت برسانند و از نتايج مثبت تخصصي كردن كشاورزي در ابعاد مختلف آن بهره برداري كنند.

ضرورت توجه به شيوه هاي نوين كشت

از آن جايي كه ايران از جمله كشورهايي است كه در مناطق خشك و نيمه خشك جهان قرار دارد، همواره با معضل كمبود آب مواجه بوده است و همچنين بحران خشكسالي در سال هاي اخير، كشور را بيشتر از گذشته با اين معضل درگير نموده است. بنابراين براي ادامه ي حيات، تامين آب از نيازهاي ضروري كشاورزي اين كشور بوده و براي سازگاري با محيط، استفاده ي بهينه از منابع آب و خاك امري

اجتناب ناپذير است.

افزايش جمعيت و به طبع آن تقاضا براي تهيه محصولات كشاورزي و همچنين فصلي بودن توليد محصولات سبب شده كه براي تامين نياز مردم راهكارهايي در نظر گرفته شود تا هم ميزان توليد افزايش يابد و هم امكان توليد محصولات در خارج از فصل ميسر باشد، از جمله اين راهكارها كشت محصولات (اعم از سبزي و ميوه)در گلخانه است، از اين طريق نه تنها توليد افزايش مي يابد، بلكه در هر فصلي مي توان نسبت به توليد اقدام نمود.

امروزه كشت گلخانه اي به دليل چرخه اقتصادي ،راندمان بالاي توليد، غلبه بر مشكلات اقليمي مورد توجه بسياري از توليدكنندگان اين عرصه قرار گرفته است. كشت گلخانه اي در بسياري از كشورهاي صنعتي در حال رشد مي باشد. كشت هاي گلخانه اي يكي از راهكارهاي استفاده بهينه از منابع طبيعي با توجه به رشد روز افزون جمعيت ، محدوديت منابع آب وخاك و عاملي اساسي در تامين امنيت غذايي است .

يكي از چالش هاي اساسي بخش كشاورزي محدود بودن دو عامل پايه اي توليد يعني آب و خاك مي باشد.  حذف اين دو عامل نقش انكارناپذيري در رشد توليدات بخش كشاورزي دارد. گسترش كشت هاي گلخانه اي فرصت هاي مناسبي را در اختيار عاملان و كارگزاران بخش كشاورزي قرار داده است. برخي الگوهاي كشت نوين نشان مي دهد بخش كشاورزي با بهره گيري از كشت هاي گلخانه اي افزايش 10   برابري عملكرد نسبت به كشت در فضاي باز و معمولي را ايجاد نموده است.

كشت در شرايط كنترل شده موجب كاهش آفات و بيماري ها و افزايش كيفيت محصولات توليدي گلخانه ها و همچنين بازار پسند شدن اين محصولات مي شود. توسعه كشت هاي گلخانه اي را مي توان در به دست آوردن بازارهاي صادراتي خارجي و همچنين رشد و توسعه بخش كشاورزي استان بسيار موثر دانست. پايداري و ثبات توليد در گرو ايجاد بازارهاي مصرف در داخل و خارج كشور است.

سال هاست كه اروپا كشت گلخانه اي را با توجيه اقتصادي و سودآوري فراوان انجام مي دهد. كشور ما با توجه به كمي بارندگي و زمين هاي حاصلخيز، خيل عظيم كارشناسان و فارغ التحصيلان بخش كشاورزي و از طرفي نزديكي به بازارهاي مصرف كشورهاي خليج فارس، مي تواند از ويژگي ارزاني خدمات (در كشور امارات از طريق ايجاد باران ساز و شيرين كردن آب دريا براي كشت گلخانه اي استفاده مي گردد) دانش فني مهندسين و توانمندي كشاورزان بهره برداري كرده و با ترويج اصول علمي و فني كشت گلخانه اي تغيير عمده اي در زندگي كشاورزان اين رشته به وجود آورد. از جمله محصولاتي كه توليد آنها در گلخانه ساده و بدون دردسر صورت مي گيرد مي توان به گوجه فرنگي، خيار، بادمجان، توت فرنگي، تربچه، فلفل و انواع مختلف سبزيجات داراي برگ اشاره نمود. و با توجه به نياز روزافزون بازار ، چه از نظر توليد گل و گياهان زينتي و چه از نظر سبزيجات و صيفي جات خارج از فصل اين روش توليد امروزه به يكي از سود آورترين بخشهاي كشاورزي تبديل شده است كه البته سرمايه گذاري اوليه فراواني را نيز طلب مي كند . با توجه به سرمايه گذاري زيادي كه در اين زمينه صورت مي گيرد فقدان مديريت صحيح در احداث گلخانه ، انتخاب مكان ، نوع گلخانه و پوشش آن باعث عدم بهره وري مناسب از سرمايه و امكانات خواهد شد.

هلند پیشرفته ترین کشور در کشت گلخانه ای

یکی از تاثیرات مهم فناوری در بخش کشاورزی، توسعه روشهای باغبانی و پرورش گیاه در گلخانه است. از چند سال قبل بخش پرورش گلخانه ای در تمام اروپا با مفاهیم فناوریهای جدیدی آشنا شده که می تواند تحولات عظیمی در این بخش ایجاد کند.

هلند به عنوان کشوری با پیشرفته ترین سیستم گلخانه ای در شرکتهای کوچک پرورش گیاه توانسته است با کمک فناوریهای نوین از 5 سال گذشته به رشد چشمگیری در توسعه گلخانه های خود دست یابد.

از سویی دیگر با افزایش قیمت و هزینه های تامین سوخت مورد نیاز گلخانه ها، تحقیقات مهمی در عرصه استفاده از سوختهای جدید و سیستمهای نوین گرمایشی انجام شده است.  در حقیقت صاحبان گلخانه های اروپا به ویژه هلند بر روی مفاهیمی فعالیت می کنند که می تواند تحولی عظیم در کشت گلخانه ای ایجاد کند.

توسعه تغییرات جدید، استفاده از محیطهای پرورش برخوردار از فناوریهای برتر، استفاده کاربردی از تکنیکهای جدید کاشت و بسیاری دیگر از فاکتورها علاوه براینکه موجب ارتقای کیفیت و کمیت محصولات و سود خالص حاصل از فروش آنها شود در بسیاری از هزینه های تولید نیز صرفه جویی کرده است.

از میان فناوریهایی که درحال حاضر برای توسعه گلخانه ها در دسترس قرار دارد می توان به روشهای ثبت و جمع آوری اطلاعات و کنترل فضاهای داخلی گلخانه ها با کمک دوربینهای مدار بسته اشاره کرد.

استفاده از گاز دی اکسید کربن برای حفظ تازگی و طراوت گلها و گیاهان

دی اکسید کربن تازگی و طراوت گلها و گیاهان را حفظ می کند و تولید گلخانه ها را افزایش می دهد. دی اکسید کرین یک عنصر بسیار مهم برای فتوسنتز گیاهان به شمار می رود. در حقیقت رشد گیاهان بدون حضور دی اکسید کربن تاحد قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

استفاده از این گاز در محیطهای پرورش گیاهان می تواند به رشد سریعتر، گلهای بزرگتر و شکوفایی بهتر گلها، بهبود رنگ و گلهای تولیدی با کیفیت تری منجر شود.

امروزه استفاده از دی اکسید کربن مایع نسبت به منابع گازی بیش از گذشته مورد توجه پرورش دهندگان حرفه ای گل و گیاهان گلخانه ای قرار گرفته است. به همین منظور و با هدف توسعه بهینه از دی اکسید کربن در هلند یک شبکه لوله کشی برای توزیع این گاز راه اندازی شده است.

آمار نشان می دهد که با استفاده از این پروژه، انتشار دی اکسید کربن مشتق شده از بخش گلخانه ای هلند در حدود 170 هزار تن در سال کاهش یافته است. بنابراین با به کارگیری از این فناوری در سیستمهای گلخانه ای دنیا می توان به نتایج قابل ملاحظه ای در کاهش گازهای گلخانه ای جهانی دست یافت.

پتانسیل بالاتر سیستم پرورش گیاه خارج از خاک نسبت به متدهای سنتی

سیستم کشت گیاه بدون خاک (هیدورپونیک) یکی از روشهای پرورش گیاهان گلخانه ای است که نسبت به متدهای سنتی از پتانسیل بهره وری و راندمان بیشتری برخوردار است.

پرورش بدون خاک امکان آزاد شدن از خاک و استفاده از منابع آبی را به منظور دستیابی به کیفیت بیشتر گیاهان را فراهم می کند و با ارائه شرایط رشد مطلوب تر گیاهان با این روش گیاهانی تمیزتر و با سلامت و بهداشت بهتر و بدون تماس گیاه با آلودگیهای خاک تولید می شود و نیاز به درمان گیاهان با داروهای کشاورزی کاهش می یابد.

کشت متراکم گلخانه‌ای در اردبیل  توسعه می‌یابد

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اظهار می کند:  باتوجه به ارزش افزوده کشت متراکم گلخانه‌ای این طرح به جد در گلخانه‌های استان دنبال می‌شود که در همین رابطه مجتمع‌های نیمه‌کاره گلخانه‌ای استان نیز تا پایان سال مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.

عدیل سروی می گوید: با توجه به محدودیت منابع آبی و خاکی و براساس اولویت مسئولان و مدیران در سطح استان مبنی بر توسعه کشت متراکم گلخانه‌ای سازمان جهاد کشاورزی تمام تمهیدات لازم را از حدود یک سال گذشته به جد پیگیری و فراهم کرده است که در همین راستا 5 مجتمع گلخانه‌ای در نقاط مختلف استان که زیرساختهای‌ آنها فراهم شده تکمیل و مورد بهره‌برداری قرار خواهند گرفت.

وی با بیان اینکه سیاست‌های وزارتخانه جهاد کشاورزی بر توسعه کشت محصولات متراکم گلخانه‌ای است، می افزاید: اهمیتی که کشت گلخانه‌ای در تحقق اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال دارد از الویت‌های اساسی جهاد کشاورزی و مراکز استانی است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل تصریح می کند: اهمیت کشت متراکم گلخانه‌ای از سالهای گذشته در سطح استان اردبیل بنابر دستور وزارت کشاورزی بیشتر شده است چرا که مدیریت مصرف آب در سیستم گلخانه‌ای به مراتب کمتر از فضای باز و در مزارع می‌باشد و همچنین افزایش تولید در واحد سطح در گلخانه‌ها 12 برابر بیشتر از فضای باز و مزارع کشت است.

وی می گوید: هم‌اکنون 5 مجتمع گلخانه‌ای در نقاط مختلف استان وجود دارد که در سال‌های گذشته احداث زیر‌ساخت‌های لازم در تعدادی از آنها به صورت نیمه‌کاره انجام شده که به دلیل نبود اعتبار موردنیاز راکد مانده بود.

سروی  اظهار می کند:  با بهره‌برداری از مجتمع‌های گلخانه‌ای در سطح استان گام موثری در جهت افزایش میزان تولیدات گلخانه‌ای برداشته می‌شود و علاوه بر این موضوع زمینه اشتغال برای جوانان منطقه نیز فراهم می‌آید که انتظار می‌رود  تا با راه‌اندازی صد درصدی این مجتمع‌ها گام موثری در حوزه کشت متراکم گلخانه‌ای نیز برداشته شود.