آیا ما ملت باهوشی هستیم؟

به گزارش خبرگزاری بسیج از شاهرود، سالهاست که می‌شنویم ما ملت باهوشی هستیم، ما صاحب اندیشه‌های بالا هستیم، در دنیا کمتر کشوری مثل ما دارای هوش بالاست و و و ... هزاران مطلب از این دست که هر روز می‌شنویم و می‌خوانیم. اما آیا واقعا اینگونه است؟ واقعا ما ملتی بی نظیر در هوش هستیم و کسی به پایه ما نمی‌رسد؟
واقعیت این است که مساله قلو کردن در مسائل مختلف به یک کار روتین در داستان زندگی ما تبدیل شده است. در تولید علم، در اقتصاد، در پزشکی و ... و ... همه روزه شاهد اخباری هستیم که شاید این تصویر را به ذهن متبادر کند که واقعا ما ملتی هستیم که از نظر هوش و بهره هوشی در جایگاهی رفیع به سر می‌بریم که دیگر کشور‌ها از رسیدن به آن هم عاجزند!
اما تا چه حد اینگونه تصویرسازی‌های ذهنی می‌تواند درست باشد، واقعیت‌ها را بازگو کند و تصویری درست از جایگاه ما نشان دهد.
بدنیست به بخشی از آمار‌های منتشر شده در این زمینه توجه کنیم و بدون نگاه‌های خودبزرگ بینانه و خودخواهانه بیشتر این موضوع را بررسی کنیم.
هوش و ضریب هوشی یا همان IQ‌ی معروف (Intelligence Quotient) شاخصی است که تا حدودی به سوالات ما پاسخ می‌دهد و واقعیت‌هایی را برای ما نمایان می‌کند.
ضریب هوشی یک نسبت است که از تقسیم سن عقلی بر سن تقویمی ضربدر ۱۰۰ بدست می‌آید. اگر سن عقلی با سن تقویمی یکسان باشد، ضریب هوشی ۱۰۰ می‌شود، ولی در بعضی مواقع در بعضی افراد سن عقلی بیشتر می‌شود که این فرد هوشی بیشتر از سایر افراد دارد.
برای بدست آوردن سن عقلی راه‌های زیادی وجود دارد و معمولا کارشناسان از تست‌های خاصی استفاده می‌کنند. به گفته متخصصان کسانی که بهره هوشی شان بین ۸۵ تا ۱۱۴ است، هوششان در حد متوسط است که افراد باهوش متوسط ۷۰% جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.
اگر بهره هوشی بین ۱۱۵ تا ۱۲۹ باشد به آن‌ها افراد باهوش گفته می‌شود و اگر بین ۱۳۰ تا ۱۴۴ باشد تیزهوش و افرادی که ضریب هوشی بالاتر از ۱۴۵ دارند جزء افراد نابغه به حساب می‌آیند. درباره باهوش‌ترین فرد در تاریخ نظرات متفاوتی وجود دارد، ولی اکثر دانشمندان و کارشناسان، (لئوناردو داوینچی) را بزرگ نابغه جهان می‌دانند.
البته بالاترین ضریب هوشی که تا به امروز ثبت شده ۲۹۸ است که مربوط به یک نوجوان امریکایی است. ضریب هوشی (گالیله) نیز ۱۸۰ و ضریب هوشی (بیل گیتس) که موسس و بنیانگذار شرکت نرم افزاری مایکروسافت است را ۱۶۰ تخمین می‌زنند.
تا اینجا مفهوم اولیه و در حد فهمی از ضریب هوشی را دریافتید.
حال جالب است بدانید کشور ایران از لحاظ رتبه بندی ضریب هوشی در بین کشور‌های جهان، رتبه ۵۷ را دارد که این رتبه در کتاب (ضریب هوشی و ثروت ملل) نوشته پروفسور (ریچارد لین) که در سال ۲۰۰۲ منتشر شده است ثبت شده است.
اگر خود بزرگ‌بینی و غرور کاذب را کنار بگذاریم و نگاهی به نتایج مستند تحقیقات علمی در این زمینه داشته باشیم به آمار جالبی برمی خوریم که شاید خیلی با تصوراتی که سال‌ها در مورد ایرانیان در ذهن داشتیم همخوانی نداشته باشد.
هوش ایرانی‌ها چقدر است؟
حدود ده سال پیش ریچارد لین، روان شناس و استاد ۸۱ ساله دانشگاه اولستر بریتانیا نتایج تحقیقات خود را در این باره منتشر کرد. وی در مطالعات خود دو متغیر نژاد و هوش را مد نظر قرار داد و به این نتیجه رسید که باهوش‌ترین مردم جهان با ضریب هوشی ۱۰۵ و بالاتر، مردم کشور‌های شرق آسیا (چین، کره شمالی و جنوبی و ژاپن) هستند. پس از این کشور‌ها و در رده میانی کشور‌های اروپایی، روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز و مغولستان قرار می‌گیرند که متوسط ضریب هوشی آن‌ها ۹۰ تا صد است. پس از آن‌ها کشور‌های خاورمیانه و شمال آفریقا شامل هند، پاکستان، ایران و کشور‌های آسیای جنوبی و نیز مردم دو قاره آمریکای شمالی و جنوبی با ضریب هوشی ۸۵ تا ۹۰ قرار می‌گیرند. جایگاه بعدی نیز به کشور‌های آفریقایی می‌رسد که ضریب هوشی آن‌ها ۷۰ تا ۸۰ است و پس از آن مردم اقیانوسیه (از جمله استرالیا) و در نهایت کشور آفریقایی بوتسوانا، با داشتن کمترین میزان ضریب هوشی یعنی ضریب هوشی ۶۰ تا ۷۰ در آخرین رده قرار می‌گیرند.
در جدیدترین مطالعه انجام شده در این زمینه آمده است کشور سنگاپور با میانگین ۱۰۸ امتیاز در رتبه اول قرار دارد و در واقع از میانگین جهانی فاصله زیادی گرفته است.
پس از سنگاپور کشور کره جنوبی با ۱۰۶ امتیاز و ژاپن با ۱۰۵ امتیاز در رتبه‌های دوم و سوم جای گرفته اند.
اما رتبه چهارم به کشور غربی و اروپایی ایتالیا اختصاص دارد که توانست ۱۰۲ امتیاز را از آن خود کند.
پس از ایتالیا، کشور‌های ایسلند، مغولستان، سوییس، اتریش و چین قرار دارند و سطح آی کیو در این کشور‌ها سطح بسیار خوب است، چون نزدیک نمره ۱۰۰ قرار دارد.
اما در میان کشور‌های عربی عراق با ۸۷ امتیاز در رتبه اول جهان عرب و ۲۱ جهان جای دارد و پس از عراق نام کویت با ۸۶ امتیاز دیده می‌شود.
ترتیب کشور‌های عربی پس از عراق و کویت عبارتند از:، یمن با ۸۵ امتیاز در رتبه سوم، امارات، اردن، عربستان و مغرب با ۸۴ امتیاز در رتبه چهارم عرب و ۲۳ و ۲۴ جهان، الجزایر، بحرین، لیبی، عمان، سوریه و تونس با ۸۳ امتیاز در رتبه پنجم عربی و ۲۵ جهان قرار دارند.
با وجود شهرت فرهنگی کشور‌های مصر و لبنان در جهان عرب، لبنان در رتبه بندی جدید با کسب ۸۲ امتیاز و مصر با ۸۱ امتیاز رتبه‌های نزدیک به آخر در جهان عرب را به خود اختصاص داده اند، ولی شرایط این دو کشور در مقایسه با قطر با ۷۸ امتیاز و سودان با ۷۱ امتیاز که آخرین کشور عربی در این فهرست است اندکی مناسب‌تر است.
در این رتبه بندی ضریب هوشی شهروندان چندان به تمدن و اقتصاد کشور ارتباط ندارد، زیرا در فهرست مشخص شده مغولستان رتبه ششم جهان را دارد، اما آمریکا با ۹۸ امتیاز رتبه‌ای پایین‌تر از سطح بسیار خوب (با نمره ۱۰۰) را به خود اختصاص داد.
آمریکا در رتبه بندی جدید با اسپانیا و فرانسه هم امتیاز است، اما انگلیس ۱۰۰ امتیاز را از آن خود کرده است و روسیه نیز ۹۷ امتیازی است.
جالب است بدانید ایران نیز بر خلاف برخی ادعا‌ها با کسب ۸۴ امتیاز در رتبه ۲۳ جهان است و ما مردمی در حد متوسط از نظر هوشی هستیم که نمی‌توانیم این واقعیت را کتمان کنیم و از آن دوری جوییم.
ضریب هوشی متوسط یعنی تلاش بیشتر:
با تمام این تفاسیر باز هم خیلی وقت‌ها می‌شنویم که ما ایرانی‌ها دارای هوش بالایی نسبت به سایر جهانیان هستیم، اما امکانات سخت افزاری و نرم افزاری کافی و پول و سرمایه در اختیار نداریم تا دست به کار‌های بزرگ بزنیم.
واقعا در رسیدن به تحول و پیشرفت نمی‌توان منکر امکانات و حمایت‌های مالی و سخت افزاری و نرم افزاری شد، اما این تمام مساله نیست که بخواهد بهانه‌ای باشد برای پیشرفت. سالهاست که نقشه جامع علمی کشور توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با همکاری مجلس شورای اسلامی، معاونت علمی ریاست جمهوری و سه وزارتخانه تعریف شده است، اما دریغ از عمل به همین سند در عرصه‌های مختلف.
اگر بخواهیم به طور مصداقی بحث کنیم سوالی را می‌توان مطرح کرد و آن اینست که با وجود تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری و دولت‌های مختلف در دستیابی به پیشرفت‌های علمی و کار و همت بیشتر چرا هوش برتر ما به دادمان نرسیده و نتوانسته ایم مثلا یک سوپرنرم افزار یا سوپرسخت افزار با برندی ایرانی به جهان معرفی کنیم؟
آیا مثلا نوشتن یک نرم افزار کاربردی مثل ویندوز یا اندروید یا آی او اس چقدر امکانات سخت افزاری و نرم افزاری می‌خواهد که در کشور ما موجود نیست؟
البته شاید عده‌ای در پاسخ بگویند که پژوهشگران خارجی از همه لحاظ دارای ساپورت‌های مادی و معنوی هستند، ولی ما در ایران این حمایت‌ها را نداریم که به زعم من اگر چه این حرف می‌تواند تا حدودی درست باشد، اما تمام قضیه برای نرسیدن به هدف‌های پیش رو نیست.
فقط به نمونه‌ای از بحث حیطه نرم افزار اشاره می‌کنم تا موضوع بیشتر روشن شود.
در زمانی شاهد مسدود کردن تلگرام در بستر شبکه‌های اجتماعی با مخاطب چهل میلیونی آن در ایران بودیم و بلافاصله با هزینه‌ای چند میلیاردی و اعطای تسهیلات فراوان به چند شبکه اجتماعی داخلی دیگر باعث بوجود آمدن نسخه‌هایی مشابه تلگرام شدیم، اما چرا موفق نبودیم؟ واقعا چرا باید پیام رسان سروش در ابتدای راه اندازی با تبلیغاتی بسیار وسیع، مخاطبانش از ۱۳ میلیون نفر به ۳ میلیون برسد؟ البته این مهم در مورد سایر شبکه‌های اجتماعی ایرانی نیز کمابیش مشابه بود. این همان نکته ضریب هوشی است که اصلا چرا ما در ابتدا نباید ابداع کننده این تفکر، یعنی شبکه‌های اجتماعی باشیم و به جای کشوری دیگر، ما معرفی کننده این شبکه‌ها باشیم. تا دیگران از ما تقلید کنند نه اینکه ما با کپی برداری غلط تجربه‌های ناکام گذشته خود را بار‌ها و بار‌ها تکرار نماییم.
فکر می‌کنم یکی از شاخصه‌های ضریب هوشی بالا در کشور‌ها را می‌توان در برندسازی دانست. اگر نگاهی به برند‌های معروف جهان در صنعت الکترونیک مثل سونی، سامسونگ، بوش، توشیبا و ... و یا در صنعت خودرو مثل بنز، تویوتا، رنو، هیوندایی و ... ویا در مارک‌های ورزشی مثل نایک و آدیداس و حتی در صنعت نوشیدنی‌ها مثل کوکاکولا بیندازیم می‌بینیم که اکثرا از کشور‌های سردرآورده اند که در میان آمار‌ها مردمی با ضریب هوشی بالا دارند.
البته فقط تولیدات بالا یا مارک‌های تجاری که ذکر شد را نمی‌توان نشان از ضریب هوشی بالای مردم آن کشور‌ها دانست بلکه مثلا در پزشکی یا تولید دارو و یا ادوات کشاورزی و ده‌ها شاخصه دیگر هم برند‌هایی وجود دارد که، چون تخصصی‌تر است شاید خیلی به چشم مردم نیاید، اما نبود آن‌ها زندگی مردم جهان را به مخاطره اندازد.
حتی در مباحث فرهنگی و اجتماعی هم ضریب هوشی حرف اول را می‌زند و این را می‌توان در رعایت حق تقدم، احترام به حقوق شهروندی، میزان بزه، دزدی و فساد طبقاتی و ... در جوامع مختلف محک زد و متوجه شد که اتفاقا در جوامعی که از ضریب هوشی بالایی برخوردارند شاخصه‌های اجتماعی بالاتری را نیز یدک می‌کشد و دارای پرونده‌های بسیار کمتری در دادگاه‌های خود هستند. البته این مساله جدای از بحث صنعتی شدن در برخی کشور‌ها با شروع انقلاب صنعتی و ایجاد مشکلات آن است که آن نیز بحث خود را می‌طلبد.
با تمام این تفاسیر ایران بعنوان کشوری غنی از فرهنگ اگر چه در جایگاه متوسط ضریب هوشی قرار دارد، اما دارای پتانسیل‌های بسیاری است که می‌تواند خلاء ذکر شده را پرکند و در اکثر موارد تلاش و کوشش از ضریب هوشی مهمتر است؛ بنابراین نمی‌شود و نباید به بهانه‌های مختلف از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرد.
در این راه باید به دنبال خلق محصولی بود که جهانیان را محتاج کشور کند نه اینکه باری بر بار‌های کشور بیفزاید و این میسر نمیشود مگر اینکه از تقلید و مونتاژ دست برداریم و برند‌هایی جدید با پلت فرم ایران، اما قابل عرضه به جهان را معرفی کنیم.
از سوی دیگر هم‌اکنون مشخص شده است مهم‌ترین عامل برای بالاتربودن هوش یک ملت، میزان و نحوه و کیفیت آموزش، محیط مناسب، استاندارد‌های سلامت تن و روان و درنهایت تلاش و کوشش فرد است که می‌تواند به رشد مغزی بیشتر در فرد کمک کند.
انسان‌ها همه با هم برابرند و هیچ قومی و نژادی نمی‌تواند مدعی برتری نژادی و ملی بر اقوام دیگر باشد. آنچه افراد بشر را از نظر هوش متفاوت می‌کند علاوه بر آموزش و شرایط محیطی مناسب و سالم‌بودن، تلاش خود فرد است. حال اگر در هر قوم و ملتی یک گروه کوچک از جامعه به عنوان نابغه، قابل رده‌بندی باشند، به هیچ عنوان نمی‌توان با پررنگ‌کردن آن گروه کوچک، مدعی برتری نژادی و قومی و ملی آن ملت شد و آن را به رخ دیگران کشید و به تبلیغات بیهوده دست زد.
ایران با این کشور‌ها در یک ردیف سطح هوشی قرار دارد:
افغانستان، باهاماس، بلیز، کلمبیا، ایران، اردن، جزایرمارشال، میکرونزی، مراکش، نیجریه، پاکستان، پاناما، پاراگوئه، عربستان، جزایرسلیمان، اوگاندا، امارات، وانواتو، ونزوئلا
نویسنده: سید امیر رضا حسینی نژاد