به گزارش سرویس بسیج پیشکسوتانخبرگزاری بسیج، به نقل از پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ راهپیمایی مقتدرانه مردم ایران در تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷، شگفتی سفرای خارجی را نیز واداشت و آنها را مجبور كرد به عظمت، نظم، و تأثیر آن اقرار كنند.
ویلیام سولیوان، آخرین سفیر امریکا در ایران درباره عظمت مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ می‌گوید: با نزدیکی ماه محرم، ناراحتیهای اتباع آمریکایی در ایران رو به افزایش نهاد. ماه محرم ماه عزاداری شیعیان است که در آن یاد شهیدان تاریخ شیعه را گرامی میدارند. مراسم عزاداری در دو روز تاسوعا و عاشورا به نقطه اوج خود میرسد. در اعتقاد شیعی افراد متدین با به راه انداختن دستههای زنجیرزنی و راهپیمایی یاد شهدای تاریخ شیعه را گرامی میدارند.
قبلا این مراسم ها اغلب به شورش انجامیده و عزاداران به مواجهه با پلیس پرداختهاند و تظاهرات بزرگی برای این دو روز پیش بینی شده بود. ما ترتیبی دادیم که مدارس آمریکایی قبل از این تاریخ تعطیلات کریسمس خود را آغاز کنند و برای خانوادههای آمریکایی امکان مسافرت و استفاده از تعطیلات طولانی کریسمس فراهم گردد. اعضای سفارت و مأموران رسمی آمریکا هم تسهیلاتی را برای مسافرت خانوادههای خود خواستند و ترتیبی داده شد که این خانوادهها برای تعطیلات کریسمس، که مقارن با روزهای تاسوعا و عاشورا بود، به چند شهر اروپایی بروند و تا زمانی که اوضاع ایران به حال عادی بازنگشته در این شهرها بمانند.
با توجه به اینکه وضع پیش رو را بهتر نمی دیدم به طور خصوصی به خانوادههایی که داوطلب مسافرت شده بودند توصیه کردم که احتمال عدم بازگشت به ایران را در این سفر در نظر بگیرند. این توصیه مرا بعضیها این طور توجیه کردند که من میخواهم بدین وسیله مانع رفتن آنها از ایران بشوم تا روحیه دولتمردان ایران بر اثر عزیمت دسته جمعی آمریکاییها متزلزل نشود. برای رفع این توهم ناگزیر واقعیت را با آنها در میان گذاشتم و این اظهارنظر بدبینانه برای بعضی از اعضای سفارت و خانوادههای آنها هم که به اظهارنظرهای رسمی و خوش بینانه واشینگتن عادت کرده بودند غیر منتظره بود...
عظمت تظاهرات بار دیگر قدرت مخالفان را نشان داد. تعداد شرکت کنندگان در این تظاهرات که از جنبه مذهبی خارج شده و شکل سیاسی به خود گرفته بود، از حداقل چهارصد هزار نفر (بر اساس تخمین اردشیر زاهدی که با هلیکوپتر بر فراز تهران گردش کرده بود ) تا دو میلیون نفر (بنابر تخمین بی بی سی لندن) برآورد میشد. طبق برآورد سفارت تعداد شرکت کنندگان در این تظاهرات در هر روز به حدود یک میلیون نفر بالغ میشد.
در مجموع علی رغم فرصت مغتنم عزاداری برای انقلابیون راهپیماییها و تظاهرات به آرامش گرایش داشت. نظم راهپیمایی در هر دو روز هم جالب توجه بود و از سازمان نیرومندی که آن را اداره می نمود، حکایت می‌کرد.[۱]
آنتونی پارسونز ، سفیر انگلیس در ایران نیز مشاهدات خود از روزهای تاسوعا و عاشورا این‌گونه بیان می‌كند: «راهپیمایی تاسوعا و عاشورا از نظر عظمت و انضباط و یكپارچگی نمونه و بی‌سابقه بود.
سفارت انگلیس كه در مركز تهران واقع شده مشرف بر خیابان فردوسی است كه‌یكی از راه‌های اصلی عبور راهپیمایان از جنوب شهر به طرف میدان شهیاد (آزادی) در پنج مایلی شهر می‌باشد. هر دو روز [تاسوعا و عاشورا] از ساعت ۹ صبح تا وقت ناهار من در پشت پنجره اتاق خود صفوف راهپیمایانی را كه از خیابان فردوسی می‌گذشتند، نظاره می‌كردم.
در مدت سه تا چهار ساعت عرض این خیابان و پیاده‌روها مملو از جمعیتی بود كه برای پیوستن به صفوف سایر راهپیمایان در حركت بودند و سیل جمعیت تا آنجایی كه چشم كار می‌كرد موج می‌زد. این خیابان فقط یكی از مسیرهای راهپیمایی بود و من ارقام یك میلیون تا یك میلیون و پانصد هزار نفر جمعیت را كه درباره تعداد شركت‌كنندگان در این راهپیمایی منتشر شد اغراق‌آمیز نمی‌دانم. [۲]
پی‌نوشت‌ها:
۱- ماموریت در ایران (خاطرات ویلیام سولیوان)؛ تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص ۲۲۳و۲۲۴
۲- غرور وسقوط (خاطرات آنتونی پارسونز) تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۶۸
