استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 284 سوره بقره پرداخته است.
* آيه
لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما في أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْکُمْ بِهِ اللَّهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلي کُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ
* ترجمه
آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است، تنها از آنِ خداست. (بنابراین) اگر آنچه را در دل دارید آشكار سازید یا پنهان دارید، خداوند شما را طبق آن محاسبه مى كند. پس هر كه را بخواهد (و شایستگى داشته باشد) مى بخشد و هر كه را بخواهد (و مستحقّ باشد) مجازات مى كند و خداوند بر هر چیزى تواناست.
* نکته ها
علامه طباطبائى در تفسیر المیزان مى فرماید: حالات قلبى انسان دو نوع است: گاهى خطور است كه بدون اختیار چیزى به ذهن مى آید و انسان هیچگونه تصمیمى بر آن نمى گیرد كه آن خطور گناه نیست، چون به دست ما نیست. امّا آن حالات روحى كه سرچشمه ى اعمال بد انسان مى شود و در عمق روان ما پایگاه دارد، مورد مؤاخذه قرار مى گیرد.
ممكن است مراد آیه از كیفر حالات باطنى انسان، گناهانى باشد كه ذاتاً جنبه درونى دارد و عمل قلب است، مانند كفر و كتمان حقّ، نه مواردى كه مقدّمه گناه بیرونى است.
انسان، در برابر روحیّات، حالات و انگیزه هایش مسئول است و این مطلب مكرّر در قرآن آمده است. از آن جمله:
* «یؤاخذكم بماكسبت قلوبكم» [بقره، 225] خداوند شما را به آنچه دلهاى شما كسب نموده است مؤاخذه مى كند.
* «فانّه اثم قلبه» [بقره، 283] براستى كه كتمان كننده، دل او گناهكار است.
* «انّ السّمع و البصر و الفؤاد كلّ اولئك كان عنه مسئولاً» [اسراء، 36] همانا گوش و چشم و دل، هر كدام مورد سؤال هستند.
* «انّ الّذین یحبّون ان تشیع الفاحشة فى الّذین امنوا لهم عذابٌ ألیمٌ فى الدّنیا والأخرة» [نور، 19] علاقه قلبی به شیوع گناه و فساد در میان مؤمنان، سبب عذاب دنیا و آخرت است.
حضرت على علیه السلام مىفرمایند: مردم بر اساس افكار ونیّات خود مجازات مىشوند.
* پيام ها
1- خداوند، هم مالك مطلق است؛ «للّه ما فى السموات و ما فى الارض» و هم عالم مطلق؛ «ان تبدوا...اوتخفوه» و هم قادر مطلق. «واللّه على كلّ شىء قدیر»
2- از كوزه همان برون تراود كه در اوست. اعمال انسان ها نشانگر طرز تفكّر و اعتقادات درونى آنهاست. «تبدوا ما فى انفسكم»
3- مربّى باید مردم را میان بیم و امید نگه دارد. «یغفر، یعذّب»
حوزه نیوز
