عملیات‌هایی که در این مناطق انجام شده است به منظور حفاظت و باز پس گیری شهر مهران بوده است. موقعیت استراتژیک این منطقه به خاطر همسایگی مهران باعث درگیری آن در این عملیات‌ها بوده است و شهدای مفقود شده در این منطقه مربوط به همین عملیات‌ها است که شرح آن در ادامه می‌آید:
عملیات والفجر 3:
در هفتم مرداد 62 و طی عملیات والفجر3 قسمت اصلی شهر مهران و بخشی از اطراف و ارتفاعات مشرف بر شهر، از دست نیروهای عراقی آزاد شد و مدتی که عراقی‌ها در مهران بودند گاهاً توسط نیروهای خودی و گروه‌هایی که تازه تشکیل شده بودند نیروهایی مثل بسیج و تعدادی از نیروهای ارتش،مورد حمله قرار می‌گرفتند اما عراقی‌ها تقریباً شهر را حفظ کردند. عملیات والفجر3 با فرماندهی مشترک ارتش و سپاه طراحی شد که علاوه آزادی خود مهران، باعث تسلط رزمندگان اسلام بر جاده مهران –دهلران و مهران –ایلام و بخش‌های از ارتفاعات قلاویزان شد.
ارتش عراق پس از شکست در عملیات بیت المقدس و عقب نشینی سراسری خود، ارتفاعات مهم و سرکوب مرزی را در اختیار داشت و به این ترتیب چند شهر مرزی همچون مهران زیر دید و تیر دشمن بود. طرح تأمین مهران – به عنوان دومین عملیات محدود در شرایط جدید – در دستور کار قرار گرفت.
اهداف عملیات والفجر3 :
1- آزادسازی شهر مهران از زیر دید و تیر دشمن
2- ایجاد سهولت در برقراری ارتباط شهرهای دهلران – مهران و نیز ایلام – مهران.
3- تحمیل خطوط پدافند به دشمن و کشاندن او از ارتفاعات به دشت
این عملیاتدر منطقه دشت مهران انجام ش که آنجا دو رشته ارتفاعات وجود دارد: در شمال، ارتفاعات زالوآب و کانی سخت و نمه کلان بو واقع است که قسمت عمده آن در خاک ایران قرار دارد. در جنوب نیز ارتفاعات قلاویزان واقع است که مرز ایران و عراق را مشخص می سازد. بین دو ارتفاع یاد شده، دشت مهران و دشت ورمهراز و زرباطیه عراق قرار دارد. تنگه کناپنجم در امتداد جاده مهران – ایلام و در شمال شرقی مهران واقع است که به منزله گلوگاه ورود به دشت مهران – از طرف ایلام – محسوب می‌شود و ارتفاعات کله قندی بر این تنگه تسلط کامل دارد.
با توجه به مختصات جغرافیایی منطقه و اهمیت استراتژیک آن، عملیات به ترتیب در سه محور زالوآب و نمه کلان بو – دشت مهران – قلاویزان طراحی شد. رزمندگان می‌بایست پس از تأمین اهداف مورد نظر و در صورت مناسب بودن وضعیت پایگاه‌های دشمن، در شرق رودخانه کنجاپنجم مستقر شوند. در غیر این صورت، با احداث خاکریز در پشت رودخانه پدافند شود. فرماندهی عملیات را قرارگاه نجف اشرف برعهده داشت.
عملیات در ساعت 23 روز 7 مرداد ماه سال 1362 با رمز یا الله آغاز شد. در محور شمالی عملیات، ارتفاعات نمه کلان بو- به غیر از ارتفاع 270 معروف به کله قندی – تصرف و تأمین شد و ارتفاعات زالوآب به همراه ارتفاع 270 به محاصره درآمد. در محور میانی (دشت مهران)، رزمندگان خودی با پشت سر گذاردن جاده مهران – ایلام، از پاسگاه دوراجی تا فرخ آباد را تأمین کردند. در محور جنوبی، به رغم موفقیت‌های چشمگیر اولیه، از آن جا که فرصت لازم برای احداث خاکریز از یال قلاویزان به سمت فیروزآباد و از آن جا به فرخ آباد به دست نیامد، تصرف اهداف این محور در مرحله اول عملیات کامل نشد؛ لیکن در مرحله بعد این نقیصه مرتفع شد.
به این ترتیب، تنها محوری که تصرف اهداف موجود در آن ناتمام مانده بود، محور شمالی بود. نیروهای دشمن که در ارتفاعات زالوآب و کله قندی در محاصره بودند، 11 شبانه روز مقاومت کردند، دشمن تلاش فراوانی می‌کرد تا به هر نحو ممکن این ارتفاعات – به ویژه کله قندی – را از محاصره خارج کند. مضافاً به این که می‌کوشید خط پدافندی نیروهای ایران را در دوراجی شکسته و سپس با جناح چپ خود الحاق کند.
اگرچه نیروهای خودی با مقاومت بسیار تلاش دشمن را در دوراجی و نمه کلان بو خنثی کردند، لیکن نیروهای عراقی همچنان در ارتفاعات زالوآب و کله قندی مستقر بودند. نهایتاً در سحرگاه 18 مرداد ماه سال 1362 فرمانده لشکر 27 (حاج همت) با یک گردان وارد عمل شد و مقاوت نیروهای عراقی مستقر در ارتفاع مذکور را در هم شکست.
عملیات کربلای یک:
مهران که در نوار مرزی بین دو کشور جزو جبهه میانی به حساب می آمد، نه تنها در آن زمان - که از دیرباز و حتی قبل از شروع جنگ - صحنه مناقشات مرزی و درگیری های پراکنده بود. با توجه به اینکه بیشتر نیروهای ایران در فاو درگیر بودند، عراق در یک حرکت حساب شده با کمترین مقاومت از سوی نیروهای خودی دروازه های مهران را گشود و روستاهای اطراف آن را به تصرف خود درآورد. به منظور آزادسازی شهر مهران مقدمات کار، از جمله شناسایی و جمع آوری اطلاعات از دشمن، آغاز و عملیات کربلای یک بر اساس 3 مرحله طراحی شد.
در ساعت 22 و 30 مورخ 9 تیرماه 1365 عملیات آزادسازی مهران با عنوان «کربلای1» و با رمز «یا ابوالفضل العباس(ع) ادرکنی» آغاز شد. 24 ساعت پیش از شروع عملیات، دو گردان از رزمندگان ایرانی جهت دور زدن و غافلگیر کردن دشمن از سمت قلعه آویزان حرکت کرده بودند. همزمان با حرکت این نیروها، طوفان نسبتا شدیدی همراه با گرد و غبار سطح منطقه عملیات و عقبه‌های خودی را پوشاند و این وضعیت درست در زمانی بود که یگان‌های خودی آماده می‌شدند تا عملیات خود را آغاز کنند.
عملیات موفق کربلای 1 پایانی بر استراتژی دفاع متحرک عراق و نیز نقطه شروع امیدوار کننده ای برای نیروهای خودی بود. منفعل کردن سیاست تهاجمی عراق، هدفی عمده بود که نیروهای خودی بخوبی توانستند در این عملیات به آن دست یابند و ضمن آن به همه اهداف نظامی پیش بینی شده نیز برسند. ده روز جنگ و مقاومت در مهران منجر به آزادسازی 175 کیلومتر مربع از خاک خودی و عراق شد و 8 روستا و ارتفاعات قلعه آویزان و دو پاسگاه مرزی به دست رزمندگان اسلام افتاد. همچنین عقبه‌های دشمن از جمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر نیروهای خودی قرار گرفت و در مجموع 220 کیلومتر مربع از زمین های تحت اشغال دشمن آزاد شد.
در این عملیات 110 دستگاه تانک و نفربر، صدها دستگاه خودرو، چند انبار بزرگ مهمات و مقدار زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین دشمن منهدم گردید و در کنار این شمار از خسارات، ده ها تیپ از یگان‌های ارتش عراق از میان رفت و بیش از 10400 تن از قوای دشمن کشته و زخمی شده یا به اسارت نیروهای خودی درآمدند. در این عملیات غرورآفرین، شهید "رضا دستواره" ،جانشین فرمانده لشکر محمد رسول الله(ص) به شهادت رسید.
