کیماگری لابه لای پسماند

به گزارش خبرگزاری بسیج به نقل از  خبرگزاری علم و فناوری، دفن و ساماندهی پسماند یکی از مباحث جدی در ایران و جهان هست.

در حال حاضر عدم مدیریت پسماند در استان‌های شمالی به چالش جدی زیست محیطی برای این استان تبدیل شده است.

تلاش‌های به سامان نرسیده پسماند، ایجاد کوه‌های بزرگی از زباله‌ و تولید روزانه حجم انبوهی از شیرابه و نفوذ به سفره‌های زیر زمینی از مهمترین مشکلات دپو زباله در استان مازندران است.

زباله معضل استان‌های شمالی کشور

دپو سنتی زباله در استان‌های شمالی علاوه بر معضلات جدی زیست محیطی هزینه‌های جاری سنگینی روی دست شهرداری‌ها گذاشته است، در کنار هزینه‌های سنگین حمل و نقل نارضایتی‌های بومی و محلی از مهمترین دغدغه‌های این روزهای متولیان در استان‌های شمالی کشور است.

 تا چند سال گذشته مهمترین دغدغه در ساماندهی پسماند دفن مناسب زباله بوده است  اما همین دفن ناقص در استان انجام نشده و  کار به دپو کشیده شده، اما تجربیات دنیا نشان داده است که زباله طلای کثیف هست و می‌توان آن کسب درآمد کرد.

به صورت کلی پسماند باید به نحوی مدیریت شود که خطری برای انسان نداشته باشد، نیازهای جوامع امروز در بحث ساماندهی زباله گسترده‌تر شده، علاوه بر ایمن بودن بازده اقتصادی هم باید داشته باشد.

تجربه دنیا در ساماندهی پسماند

مدیریت پسماند در سال‌های اخیر مورد توجه بیشتر دولتمردان قرار گرفته است، اولین کشورهای که طرح‌های ساماندهی زباله سوز را اجرا کردند، آمریکا و ژاپن بوده‌اند.

ژاپن از جمله کشورهای توسعه یافته‌ای است که از سال 1930 پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در تحول روش‌های مدیریت پسماند شهری داشته است.

در حال حاضر بخش اعظم پسماندهای تولید شده در ژاپن از طریق خاکستر سازی، آب‌زدائی و آسیاب کردن  از بین می‌رود، حجم پسماندهای که در زمین مدون می‌شود، بسیار کم بوده و هر روز هم میزان پسماندها کاهش پیدا می‌کند.

حجم پسماندهای باقی مانده در کشور ژاپن پس از استفاده از روش‌های خاکسترسازی، آب زدائی، و آسیاب کردن به 7 درصد از کل پسماندها تقلیل می‌یابد و این حجم اندک هم مدفون می‌شود.

بخش زیادی از پسماندهای شهری و صنعتی در این کشور بازیافت شده و به دلیل ترویج فرهنگ جداسازی و از مبدا و بازیافت و توسعه صنایع بازیافتی نرخ بازیافت پسماندهای صنعتی در این کشور برابر با 45 درصد است.

افزایش تعداد نیروگاه زباله سوز 

در تحقیقاتی که برای بازار نیروگاه زباله سوز توسط یک مشاوره خصوصی آلمانی در زمینه محیط زیست انجام گرفت که در نتیجه آن این موسسه بر این باور است که بر خلاف مشکلات اقتصادی در اروپا، سرمایه گذاری جهانی در زمینه ساخت نیروگاه‌های زباله سوز افزایش می‌یابد، بر اساس گزارش تهیه شده از بازار جهانی تبدیل زباله به انرژی تا سال 2016 ظرفیت زباله سوزهای دنیا به حدود 70 میلیون تن می‌رسد، با توجه به کمبود فضا برای ساخت مناطق شهری و کمبود زمین برای دفن زباله‌ها تقاضا برای ساخت نیروگاه‌های زباله سوز افزایش یافته است.

روش‌های متعددی برای دفع مواد زائد بهداشتی درمانی در کشورهای اتحادیه اروپا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زباله سوز بدون بازیافت نیرو، زباله سوزی و تولید نیرو، تصفیه بیوگاز، دفن در زمین، استفاده مجدد، یازیافت و جلوگیری از تولید.

از سال 1993 تا سال 2010 روش زباله سوزی و بازیافت مورد توجه قرار گرفته و به تدریج زباله سوز جای دفن زباله و تولید را می‌گیرد.

روش‌های متفاوت برای ساماندهی پسماند

در حال حاضر دو تکنولوژی غالب در زمینه تولید انرژی از پسماند شهری در جهان زباله مورد توجه هست، زباله سوزی و تولید بیوگاز از دفنگاه‌های زباله، در بسیاری از زباله‌ها، روش زباله سوزی یکی از بهترین و یا ضروری ترین شیوه‌های مدیریت زباله به شمار می‌رود.

بنا بر مطالعات انجام شده به ازای هر تن زباله دفن شده 3 و یک دهم تن آلاینده گاز گلخانه‌ای آزاد و منتشر می‌شود، به همین دلیل اتحادیه اروپا از سال 2010 دفن زباله را محدود کرده و سایر روش‌های موجود از جمله زباله سوزی را جایگزین کرده است.

در سراسر جهان حدود 250 میلیون تن پسماند شهری در بیش از 2150 تاسیسات موجود در 35 کشور سوزانده می‌شود.

بر اساس تحقیقات یک موسسه مشاور خصوصی آلمانی تا سال 2012 تعداد 2150 واحد زباله سوز احداث شده و تا سال 2016 تعداد 250 عدد به ظرفیت 70 هزار تن به این واحدها اضافه شده است.

تعداد نیروگاه‌های زباله سوز 

در حال حاضر دو هزار و 450 زباله سوز در سطح جهان وجود دارد که بر حسب تناژ ژاپن با آمار سالانه 40 میلیون تن زباله جایگاه نخست را داشته و بعد از آن اروپا، چین  و آمریکا قرار دارند.

ظرفیت تولید برق صنایع زباله سوزی از آمریکا دو هزار و 800 مگاوات است و در حدود 87 واحد زباله سوز و 13 کارخانه RDF در اروپا وجود دارد.

در کشورهای اروپائی کارخانجات زباله سوزی بیشتری برق تولید می‌کنند، برق تولید شده در رده‌ بندی انرژی نو قرار می‌گیرد، در سال2003 حدود 45 هزار گیگاوات ساعت انرژی الکتریکی از زباله سوزی پسماندها و 18 هزار گیگاوات ساعت انرژی الکتریکی از استخراج بیوگاز حاصل شده است.

بر اساس دستورالعمل اتحادیه اروپا دفن مواد قابل احتراق، فساد پذیر باید در طول یک دوره ده سال متوقف شود، با توجه به این حقیقت که بیشتر محل‌های دفن در کشورهای در حال توسعه فاقد تجیهزات برای محدود نمودن انتشار گاز متان به اتمسفر است و در نتیجه دفنگاه‌ها در مقایسه با تاسیسات تولید انرژی زباله سوز سهم بسیار بیشتری در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند.

مدیریت جامع پسماند در کشورهای در حال توسعه:

مدیریت پسماند شهری مساله‎‌ای فراگیر و عین حال مغفول در مدیریت محیط زیستی در کشورهای کم درآمد و یا با درآمد متوسط است.

باوجود مصرف بخش قابل توجهی از بودجه اداره شهر برای مدیریت پسماند در این کشورها، خدمات مدیریت پسماند آنها معمولان غیر قابل اعتماد، با پوشش ناکافی، در تعارض با سایر خدمات شهری و با اثر مخرب بر سلامت عمومی و محیط زیست است.

پیاده کردن یک سیستم جامع مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه، علاوه بر موانعی که در کشورهای توسعه یافته بر سر ایجاد چنین سیتمی وجود دارد، با مشکلات دیگری نیز روبه رو است، در کشورهای در حال توسعه کمبود زیرساخت‌های اساسی و محدویت‌ منابع می تواند رویکرد اتخاری را شدیدا تحت تاثیر قرار دهد بنابراین در چنین شرایطی سیتسم تا حد امکان ساده اما کارآمد باشد.

اقدامات انجام شده برای راه اندازی کارخانه زباله سوز در کشور

در کشور ما اقدامات مناسبی توسط شهردار سابق تهران در مدیریت پسماند انجام شده، ساخت نیروگاه زباله سوز و استحصال برق از آن از اقدامات ماندگار است که نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذشت، اما در کنار این موضوع طرح تفکیک زباله از مبدا هم تجربه بسیار خوب سایر کشورها است که می‌توانیم آن را در کشور پیاده سازی کنیم.

سرمایه گذاری در زمینه تولید انرژی از زباله اقدام اثرگذاری است که کشورهای متعدد دنیا آن را به خوبی تجربه کردند و موفقیت‌های زیادی هم نصیب آنها شده است.

آنچه کشور به آن احتیاج دارد

تجربه موفق تولید زباله از برق در تهران را می‌توان به فال نیک گرفت و با راه اندازی دو دستگاه دیگر در شمال کشور و برنامه ریزی برای احداث زباله سوز در استان گیلان را چراغ راه توسعه ایجاد دستگاه زباله سوز در کشور بدانیم و از این ظرفیتی که در حال حاضر بلای جان محیط زیست می‌شود را به تبدیل به ارزش افزوده کرده و از آن کسب درآمد کنیم، اقدامی که شهرداری‌های کشور به آن به شدت نیاز دارند.