مخاطرات جدی تراریخته در کشاورزی و محیط زیست

به گزارش سرویس خبری بسیج علمی خبرگزار یسیج، از کهکیلویه و بویر احمد ؛ مسعود حاتمی منش دکتری آلودگی های محیط زیست در گفت و گو با "خبرگزاری علم و فناوری" اظهار کرد : امروزه با توجه به افزایش جمعیت نیاز به محصولات غذایی برای تامین نیازهای بشر افزایش یافته است ، لذا محققان با استفاده از زیست فناوری نوین و با دستکاری ژنتیکی محصولات سعی در افزایش تولید و کیفیت محصولات و در نتیجه کاهش تهدایت غذایی و بهبود امنیت غذایی دارند.

دکتر حاتمی منش افزود : اگر چه این محصولات مزایای بسیار فراوانی دارند و نقش مهمی در پیشبرد تولیدات گوناگون صنعت کشاورزی، افزایش میزان تولید محصول در واحد سطح، مبارزه با کم آبی، مبارزه با فقر، کاهش مصرف آب با ایجاد گونه های مقاوم به خشکی و کم آبی؛ مبارزه با آفات و حشرات، در پاره ای از مواقع کاهش مصرف سموم و همچنین برخی از تهدیدات محیط زیستی داشته اند ، به گونه ای که بیش از 20 سال است که محصولات دستکاری شده زنتیگی وارد بازار دنیا شده اند و در سال 2014 سطح زیر کشت این محصولات در جهان تقریبا 181 میلیون هکتار بوده است و در حال حاضر 28 کشور دنیا  از جمله آمریکا، برزیل، آرژانتین، هند و کناداد به کشت و کار این نوع محصولات می پردازند.

وی تصریح کرد : اما با این حال یافته های ضد و نقیض زیادی در خصوص مزایا و خطرات احتمالی یک نوع محصول کشاورزی GM  وجود دارد  و در واقع بهره گیری از این فناوری نوین برای تولید مواد غذایی، فرصتها و چالش های جدیدی را در بخش توسعه و سلامتی انسان فراهم آورده است .

نگران محصولات دستکاری شده هستیم

این فعال محیط زیست با بیان اینکه نگرانی های زیادی در مورد این تکنولوژی جدید و خطرات احتمالی آن برمحیط زیست و سلامت انسان ها مطرح شده است، تاکید کرد : به عنوان مثال این فناوری می تواند موجب تغییر در کیفیت غذایی محصولات، گردد ، لذا اصلی ترین نگرانی ایجاد شده در ارتباط با تولید و گسترش این محصولات  شناسایی خطرات احتمالی ناشی از مصرف محصولات دستکاری شده  بر سلامت انسان و محیط زیست است .

حاتمی منش یادآور شد : شواهد نشان می دهند که با این دستکاریها سمیت زدایی و حساسیت زایی برخی محصولات تغییر می یابد و این احتمال وجود دارد که به صورت تصادفی با فعال نمودن ژنی که ضمن داشتن ویژگی مطلوب سم تولید می کند، مقدار سموم طبیعی گیاه افزایش یابد که از طرفی این سموم و ترکیبات همراه آنها نظیر فلزات سنگین می توانند به زنجیره غذایی وارد شوند و در بدن موجودات تجمع یابند ، مصرف این موجودات توسط انسان سموم و سایر آلاینده ها را به بدن موجودات زنده منتقل می کند .

این استاد دانشگاه در ادامه اضافه کرد : از دیگر مشکلات احتمالی ناشی از دستکاری ژنتیکی می توان به انتقال افقی ژن ها، ایجاد علفهاي هرز مقاوم ، اثرات نامطلوب بر تنوع بیولوژیکی و تشکیل ویروسهاي جدید در محیط اشاره نمود ، استفاده از این گیاهان مهندسی شده جهت تولید مواد سمی مانند داروها و آفت کش ها، می تواند خطراتی براي موجودات غیر هدف به همراه داشته باشد که این اثرات می تواند بطور مستقیم، غیر مستقیم، کوتاه مدت یا دراز مدت باشد.

دکتر حاتمی منش بیان کرد : در مناطقی که این محصولات به صورت وسیع کشت می شوند، با تغییر در الگوي تولید مثل و تغذیه اي می توانند اثرات سوئی بر جمعیت گونه هاي مختلف موجودات زنده همچون حشرات داشته باشند ، این محصولات می تواند خطري براي ارقام بومی و تنوع زیستی به حساب می آیند و از مسیرهاي گوناگون موجب آلودگی محیط زیست می شوند .

اثرات سوء تراریخته در کشاورزی

وی افزود : اصولاً هدف از ارزیابی محصولات دستکاري شده ژنتیکی  GMO محاسبه و تخمین میزان خطرات احتمالی این محصولات بر سلامت انسان، دام، محیط زیست و تنوع زیستی است ، اثرات این محصولات بر روي موجودات زنده می تواند یا بطور مستقیم باشد یعنی مصرف این محصولات به شکل خوراك و غذا، ویا بطور غیر مستقیم باشد یعنی تاثیر این محصولات بر مکانسیم ها و چرخه هاي غیر زنده در یک اکوسیستم باشد ، همچنین این اثرات می تواند به صورت کوتاه مدت یا دراز مدت بر سلامت انسان و محیط زیست تاثیر گذار باشند زیرا در مناطقی که این محصولات به صورت وسیع کشت می شوند، می توانند اثرات سوئی بروي جمعیت ها و گونه هاي مختلف موجودات زنده همچون حشرات از طریق تغییر در الگوي تولید مثل و تغذیه اي آن ها داشته باشند ، همچنین مقاومت گونه ها به آفات سبب افزایش مصرف سموم، استفاده بیشتر از هرمون های محرک رشد که ممکن است بر روند جذب عناصر سنگین و دیگر آلاینده های خطرناک محیط زیستی تاثیر داشته باشد، گردد.

حاتمی منش اظهار داشت : سوالات و ابهاماتی اصلی مطرح شده در ارتباط با تولید و بکارگیری محصولات جدید دستکاری شده این است که تولید این محصولات چه تاثیری بر روند تجمع یا کاهش آلاینده های محیط زیستی نظیر سموم و فلزات سنگین در زنجیره غذایی خواهد داشت و آنچه مسلم است این است که خطر احتمالی آلودگی محیط‌زیست همواره مورد توجه و نگرانی دانشمندان و متخصصین حوزه های مختلف علوم زیستی، پزشکی، تغذیه و صنایع غذایی قرار دارد ، در این راستا با توجه به اهمیت بیولوژیکی و محیط زیستی فلزات سنگین، بررسی و سنجش آنها در محیط های مختلف بویژه در محصولات کشاورزی اصلاح شده و بسیار ضروری است.