به گزارش خبرگزاری بسیج، بیتومین، سیاه خفته ای که از دل رشته کوه های سر به فلک کشیده زاگرس استخراج می شود، گوهری گران بها و با ارزش است که اگر صنایع تبدیلی و کارخانه های وابسته آن در کشور و یا استان ایجاد شود می تواند از خروج ارز جلوگیری و علاوه بر اشتغال پایدار برای هزاران نفر، زمینه توسعه و اتکا به توان داخلی را نیز افرایش دهد تا محصولاتی کاملاً ایرانی از همین ماده معدنی تولید شود و زمینه صادرات به کشورهای مختلف را نیز فراهم کند.
بیتومین، ماده ای معدنی با 160 کاربرد صنعتی
محمد سلیمان بیگی عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام با بیان اینکه این ماده معدنی سیاه رنگ، با نام گیلسونایت در بازارهای تجاری شناخته شده است و اصطلاحاً به آن قیر طبیعی، قیر معدنی و یا بیتومین نیز گفته می شود، می گوید: 70 تا 80 درصد این ماده از کربن تشکیل شده و چند درصدی نیز نیتروژن و گوگرد در خود جای داده و ناخالصی های آن بصورت سلیکاتی، آهکی، گچ و رس است اما ماده خالص بیتومین یا قیر طبیعی که درصد خاکستر آن کمتر از 5 درصد است، یک ماده عمدتاً کربنی است.
محمد سلیمان بیگی ، با اشاره به اینکه بیتومین بیش از 160 نوع کاربرد صنعتی دارد و می توان آن را جزو مشتقات نفتی و نفت جامد نامید، گفت: در کشورهای آمریکا و کانادا از طریق کراکینگ، از این سنگ معدنی، بنزین و گازوئیل نیز تولید شده و همچنین در تولید پودر چاپگر رایانه، الکترودهای گرافیتی و زغالی، صنایع چسب و صنایع شیمیایی، صنایع رنگ، لاستیک سازی و در صنایع فولاد به جای دوده و کربن سیاه از آن نیز استفاده شده است.
وی همچنین می گوید: از این ماده در صنایع آسفالت و قیرهای پالایشگاهی و ایزوگام نیز استفاده شده است و پودر میکرونیزه آن در صنایع حفاری (گِل و سیمان حفاری) به عنوان روان کننده، سبک کننده و درزگیر استفاده می شود.
خام فروشی بیتومین در نبود صنایع تبدیلی/ واردات محصولات فرآوری شده از بیتومین به کشور با ارز چند برابری
سلیمان بیگی از روند واردات محصولات خارجی که از این ماده معدنی تولید می شود هم انتقاد کرد و گفت: یکی از ایرادهایی که وجود دارد این است که خود ما نیز به جای ایجاد کارخانه های تبدیلی این ماده معدنی، موادی را وارد می کنیم که از همین بیتومینی که در کشور است تولید می شود اما در کشور مجهول و مغفول مانده است. چرا به جای ایجاد کارخانه های تبدیلی و فرآوری بیتومین در کشور، باید این ماده معدنی به صورت خام به دیگر کشورها صادر و محصولات فرآوری شده از آن با ارز چندبرابری به کشور بازگردانده شود؟ چرا وارد کننده موادی هستیم که از همین بیتومین ما تولید شده اند؟
وی در ادامه با اشاره به اینکه شناخت ماده گران بهای بیتومین در کشور به حدود 21 سال پیش می رسد و تنها 14 سال است که صادرات این ماده معدنی آن هم به صورت خام انجام می شود، می گوید: در ایران قیر طبیعی یا بیتومین بیشتر برای ایزوگام مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیش از ۹۰ درصد آن به شکل خام صادر می‌شود و در سال‌های اخیر پودر این ماده معدنی بیشتر به کشورهای مالزی، هند، آلمان، اوکراین، ترکیه و چین صادر می شود و با فرآوری آن و استفاده در صنایع مختلف، با چند برابر قیمت وارد کشور می شود.
ایران سومین کشور غنی بیتومین جهان/ بزرگترین معدن بیتومین خاورمیانه در ایلام
نبی اله سماواتی کارشناس معدن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ایلام نیز ،می گوید: کشورهای آمریکا، کانادا، ونزولا، روسیه، استرالیا، عراق و ایران دارای منابع عظیم و عمده گیلسونایت یا قیر طبیعی در جهان هستند که ایران پس از آمریکا و کانادا دارای سومین ذخائر بیتومین در جهان می باشد به طوری که بیش از 15 درصد این ماده معدنی در جهان در ایران و عمدتاً در استان های غربی کشور به ویژه ایلام، جنوب کرمانشاه و شرق لرستان وجود دارد.
وی با بیان اینکه بزرگترین معدن بیتومین خاورمیانه در استان ایلام و در شهرستان ایوان است، می افزاید: فعالیت رسمی معادن بیتومین استان از سال 1376 شروع شده است و تاکنون حدود 144 پروانه اکتشاف و استخراج بیتومین صادر شده است که از این تعداد، 25 مورد به گواهی کشف منجر شده و 17 معدن با پروانه بهره برداری در استان ایلام به وجود آمده است که 10 معدن از معادن بیتومین استان، به دلیل تمام شدن ذخائر بیتومین، نداشتن ماشین آلات و نبود راه دسترسی مناسب غیر فعال هستند.
تنها 7 معدن از 17 معدن بیتومین استان ایلام فعال است
معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ایلام با بیان اینکه استان ایلام در سطح کشور دومین استان از نظر تولید و وجود ذخائر معادن بیتومین شناخته شده است و شهرستان ایوان نیز بیشترین این ذخائر را به خود اختصاص داده، می گوید: در حال حاضر از 17 معدن بیتومین شناخته شده و دارای پروانه بهره برداری استان، تنها 7 معدن فعال هستند که سالانه از این معادن، 22 هزار تن ماده معدنی بیتومین یا قیر طبیعی استخراج می شود .
ولی باج با اشاره به اینکه شهرستان های ایوان، ایلام و ملکشاهی ذخائر بالایی از بیتومین دارند، افزود: کل ذخائر شناسایی شده بیتومین یا قیر طبیعی در استان ایلام، 465 هزار تن به صورت قطعی و 900 هزار تن به صورت احتمالی است که ارزش این معادن در استان بیش از یک هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است.
هرچند کارشناسان می گویند با ایجاد کارخانه های تبدیلی، می توان از خام فروشی آن جلوگیری کرد و ارزش افزوده این ماده گران بها را تا 100 برابر نیز افزایش داد، اما عملاً در استان و کشور کارخانه های تبدیلی برای فرآوری محصولات مختلف صنعتی از گیلسونایت وجود ندارد و تنها کاری که در سال های اخیر انجام شده این است که سنگ بیتومین در کارخانه های اولیه، پودر و بسته بندی و قسمتی برای کارخانه های ایزوگام کشور استفاده شود و مابقی آن بصورت خام، به خارج از کشور صادر شود تا با فرآوری در کارخانه های مختلف با چند برابر قیمت به داخل کشور بازگردد.
استخراج و بسته بندی سالانه 3 هزار تن بیتومین از معدن گیلانه زرنه
از مرکز استان ایلام که 35 کیلومتر خارج شویم به شهرستان ایوان می رسیم. شهر ایوان را پشت سر گذاشته تا به بخش زرنه برسیم. از رودخانه سیاهگل و جاده های خاکی و کوهستانی این منطقه که عبور کنیم به معدن بیتومین گیلانه زرنه می رسیم. اینجا یکی از سه معدن شهرستان ایوان است.
آقای طهماسبی 38 ساله که دو سالی است از طریق مزایده در این معدن کار استخراج بیتومین را انجام می دهد، می گوید: سال 96 این معدن را تحویل گرفتم و با سرمایه گذاری 20 میلیارد ریالی، سالیانه حدود دو تا سه هزار تن قیر معدنی از این معدن استخراج می کنیم.
45 کیلومتر آنطرف تر از معدن گیلانه زرنه، کارخانه پودر و بسته بندی قیر معدنی در گیلانغرب استان کرمانشاه است. طهماسبی معدن دار و مدیر این کارخانه می گوید: قیر معدنی استخراج شده از معدن گیلانه زرنه در شهرستان ایوان به اینجا می آید و با دستگاه های موجود پودر شده و پس از بسته بندی به 30 استان کشور و کارخانه های ایزوبام و ایزوگام ارسال می شود.
اشتغالزایی برای 50 متخصص و جوان جویای کار منطقه در معدن گیلانه زرنه
وی که توانسته دست چند جوان متخصص و جویای کار دیگر را نیز بگیرد و مشغول به کار کند، می افزاید: در معدن و کارخانه پودر و بسته بندی بیتومین، 50 نفر بصورت مستقیم و غیر مستقیم اشتغالزایی داشتیم و در کارخانه پودر و بسته بندی نیز 30 نفر بصورت مستقیم و غیر مستقیم مشغول به کار هستند.
عباس صیادی یکی از جوانان مشغول به کار در این معدن است. او می گوید: قبلاً بیکار بودم و برای پیدا کردن کار و خرج و مخارج خانواده مجبور بودم به شهرهای بزرگ بروم اما از وقتی که این معدن شروع به کار کرده، خدا را شاکرم که مشغول به کار شدم و خرج و مخارج زن و بچه ام را در شهر خودم تأمین می کنم.
در حال حاضر در شهرستان ایوان سه معدن فعال بیتومین وجود دارد که سالانه بیش از 15 هزار تن قیر طبیعی از معادن آن استخراج می شود اما نبود کارخانه های تبدیلی در استان باعث شده این گوهر با ارزش، تنها به صورت پودر شده صادر شود که با حمایت های بیشتر از معدن داران و ایجاد کارخانه های تبدیلی و وابسته به بیتومین می توان ارزآوری این محصول را در کشور به چند برابر افزایش داد
