قیام 18 دی شهرری

زمینه های قیام 18 دی شهرری

در هفته سوم دی ماه 1357 حضرت حضرت امام خمینی (ره) فعالیت های خود را در نوفل لوشاتو گسترش بیشتری دادند. در این مقطع زمانی (16 تا 22 دی 57) ایشان 21 مصاحبه و یک سخنرانی ایراد و همچنین پنج پیام صادر کردند. امام در 16 دی در پیامی خطاب به ملت ایران از آنان خواستند به مبارزه خود با حکومت پهلوی ادامه دهند. حضرت امام خمینی (ره) همچنین روز دوشنبه 18 دی 57 را برای گرامی داشت شهدای مشهد، قزوین و کرمانشاه عزای عمومی اعلام کردند. در دی ماه 57 تظاهرات پراکنده ای در شهر ری صورت می گرفت که گاهی از صحن حضرت عبدالعظیم (ع) شروع می شد و گاهی هم به صحن ختم می شد. تا این که جلسه مشترک روحانیت مبارز شهرری با عده ای از انقلابیون تشکیل گردید و مقرر شد یک راهپیمایی با شکوه روز 18 دی ماه برگزار شود تا انعکاس آن در رسانه ها نیز موجب تقویت حرکت مردمی سایر شهرستان ها شود.

مردم شهرری صبح روز 18 دی ساعت 9 در صحن حضرت عبدالعظیم (ع) گرد هم آمدند و پس از مقداری شعار دادن به سمت مرکز شهر حرکت نمودند . پس از عبور از بازار و خیابان حرم در حالی که تمام اصناف، مغازه های خود را تعطیل کرده بودند و صفوف راهپیمایان هر لحظه فشرده تر و انبوه تر می شد، پس از رسیدن راهپیمایان به میدان مرکزی شهر از ادامه حرکت آن ها به سمت کلانتری توسط مامورین جلوگیری شد و مسیر حرکت به سمت خیابان 24 متری ادامه یافت . هنوز نیمی از راهپیمایان در خیابان 24 متری و نیمی دیگر در خیابان حرم بودند که تیراندازی عوامل رژیم شروع شد و عده ای از مردم زخمی و عده ای نیز شهید شدند. ساواک در گزارشی در این باره می نویسد: «برابر گزارش منطقه شهرری در ساعت 10 الی 13 تظاهرات شدید در منطقه وجود داشت که در این درگیری 13 نفر دستگیر ، 9 نفرزخمی و 3 نفر کشته شدند». پلیس تهران نیز گزارش داد که ساعت 12/15 مرم قصد پایین کشیدن مجسمه شاه در شهرری را داشتند .

یکی از مجروحین 18 دی شهرری درباره وقایع این روز می گوید :«با اعلام قبلی که فردا صبح در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) تظاهرات است، صبح روز 18 دی 1357 ، مردم دسته دسته در داخل صحن حرم تجمع کردند. آن روز میدان شهرری هم پر از افراد نظامی بود، مقابل بازار چند جیپ مملو از افراد نظامی ایستاده بودند. هنوز ساعت 10 نشده بود که آقای سبزعلی  پس از سخنرانی در مورد فرمان امام (ره) و ضرورت راهپیمایی، شروع به شعار دادن نمود و مردم هم با تکرار همان شعارها به دنبال ایشان به طرف میدان شهرری حرکت کردند. مضمون شعارها این بود که «سکوت هر مسلمان خیانت است به قرآن» ، «تا شاه کفن نشود، این وطن، وطن نشود» ، «خدا، قرآن، خمینی» و ... طولی نکشید که موج جمعیت از طرف حرم به سوی میدان شهرری به جریان افتاد. با این که انتهای جمعیت هنوز در حرم بود، سر جمعیت تظاهرات کنندگان به مقابل بازار رسید. خیابان حرم جای سوزن انداختن نبود و شهرری تا آن روز به این شدت و با این گستردگی تظاهرات و راهپیمایی به خود ندیده بود. بلندگو هم دیگر جوابگوی مردم به پاخواسته نبود. با این حال جمعیت مدام شعار می دادند. در میدان شهرری، فرمانده نیروهای نظامی دستور داد تا برای متفرق شدن نیروهای مبارز از گاز اشک آور استفاده کنند. ارتش به مردم حمله کرد و تیراندازی زمینی شروع شد. عده ای هم زخمی شدند.

در همین حال فرمانده نیروهای نظامی که احساس خطر می کند با بی سیم نیروهای گارد و ساواکی مستقر در آرامگاه رضاشاه را نیز فرا می خواند. آنها که رسیدند دستور تیراندازی داده شد. اولین شهید هم آقای سبزعلی بود. او که در میان جمعیت با بلندگو شعار می داد توسط عده ای از مامورین که به بالای پشت بام یکی از آپارتمان های بلوار مرداویج (کوچه شهید علیرضا سلمانی فعلی ) رفته بودند، مورد اصابت قرار گرفت و شهید شد. از پشت سر نیز نظامیان، جمعیت را به گلوله بستند. وسط خیابان پر از دمپایی و کفش بود. مردم هم از هر سو با شعار اله اکبر به کوچه های اطراف خیابان حرم پناهنده شدند و عده ای هم زخمی و به شهادت رسیدند.»

یکی دیگر از شرکت کنندگان و مجروحین روز 18 دی شهرری نیز در مورد این روز تاریخی می گوید:

رسولی ا, [07.01.19 11:06]

«ما روز 17 دی ماه طبق معمول فضای انقلابی آن روزها، در بهشت زهرا (س) مشغول راهپیمایی بودیم که در آن جا اعلام کردند: فردا صبح در شهرری تظاهرات برگزار می شود، بیایید شهرری. من هم صبح روز 18 دی به طرف صحن رفتم. از همان ابتدای صبح، ماموران، خیابان حرم، بازار و میدان شهرری را تحت نظر داشتند. من وقتی داخل صحن شدم، دیدم حاج قاسم سبزعلی سخنرانی می کند و پس از سخنرانی، جمعیت زیادی که در آن جا جمع شده بود، با دادن شعار به طرف خیابان و میدان حرکت کردند. ماموران نظامی هر دو طرف خیابان را محاصره کرده بودند. جمعیت تقریباً داخل خیابان حرم بود که تیراندازی شروع شد و حاج قاسم هم همان جا شهید شد. »

در این لحظه، من قصد داشتم درب مغازه ای که به حیاط بزرگی راه داشت را بازکنم تا شاید عده ای از افراد به آن جا پناه ببرند، که ناگهان تیرخوردم و افتادم. البته موفق شدم و مردمی که توانستند به آن حیاط بروند، مرا نیز با خود بردند و بعد از حدود یک ساعت از کوچه پس کوچه های شهرری مرا به بیمارستان فیروزآبادی رساندند.

قیام 18 دی شهرری منجر به شهادت چهار نفر از مبارزین با نام های: قاسم سبزعلی، عباس ملکی، اصغر طرق رودی و علی کوهی نژاد شد.

منبع:

کتاب انقلاب اسلامی در شهرری، تالیف حسین کاوشی

ستاد یادواره

شهدای 18 دی، پیشگامان انقلاب اسلامی شهرری – 1397