خودتحریمی عوامل تشدید فشار اقتصادی/ نه به کالاهای ایرانی چرا؟

به گزارش خبرگزاری بسیج از خراسان جنوبی، سیل ویرانگر کالاهای خارجی به داخل ایران مسئله ای است که تاریخی چندین و چند ساله پیدا کرده است و همچنان هم بیش از گذشته ادامه دارد.

کشورها و شرکت های مختلف دنیا با واردات ارزان کالای خود به داخل یک کشور سبب از بین رفتن تولید آن کشور در آن کالا شده و به مرور با از بین رفتن صنعت، شروع به صادرات کالا با هر قیمتی به کشور مبدا میکنند. این فرآیند را در دانش اقتصاد دامپینگ «dumping» می گویند.

 براساس آمار پایگاه اطلاع رسانی صنعت، در دهه گذشته چین در صدر گزارشات دامپینگ کالا به ایران بوده است.

بر طبق اظهارات مسئولان، با بررسی پرونده های موجود در کمیته ضد دامپینگ، عمده کالاهایی که ادعای دامپینگ در مورد آنها مطرح شده، از کشور چین وارد ایران شده است. کالاهایی که حتی روی نگرش مردم هم تاثیر گذاشته است.

 این سوال که استفاده از کالاهای خارجی چه آسیبی به تولید ملی و صنعت و اقتصاد داخلی ما میزند؟ شاید سوالی باشد که بسیاری از مصرف کنندگان اجناس خارجی در ذهن داشته باشند. آنها می پرسند چرا باید کالای ایرانی و بعضا کالای بی کیفیت ایرانی را  بخریم؟ برای پاسخ به این سوال باید به این پرسش پاسخ داد که چرا ایرانی نمی خریم؟

این گزارش به بررسی مهم ترین عوامل مؤثر بر عدم خرید کالای ایرانی پرداخته است. سه عامل مهم در این خصوص، رفتار نامناسب مصرف کنندگان، رفتار نامناسب تولیدکنندگان و رفتار غلط مسئولین اقتصادی برشمرده شده است.

• رفتار نامناسب مصرف کنندگان

 جواد عقیلی پور، مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری در  زمینه رفتار نامناسب مصرف کنندگان عوامل زیر را برشمرد:

1-    مصرف گرایی و مدگرایی

 به عقیده بسیاری از کارشناسان، تولید کنندگان کشور ما، مدت ها است که تحت فشار دوجانبه افزایش هزینه های تمام شده (ناشی از تورم دورقمی داخلی) و سیاست تثبیت نرخ ارز، قدرت رقابت خود را با کالاهای خارجی سال به سال ضعیف تر دیده و به حاشیه رانده می شوند. در شرایط فعلی اقتصاد کشور و به رغم تاکیدات فراوان هنوز بخش زیادی از مسئولان و همینطور مردم به اهمیت موضوع مصرف تولید داخلی پی نبرده اند و هنوز بسیاری ترجیح می دهند کالای خارجی مصرف کنند. حل شدن در فضای کاملا مصرف گرای نظام سرمایه داری، تجمل گرایی و مدگرایی کاذب و دلخوشی به برندهای جهانی، باعث شده است تا کالاهای با کیفیت ایرانی و قابل رقابت با این برندها از میدان به در شوند و دچار صدمات و زیان های اقتصادی و همچنین باعث از بین رفتن فرصتهای شغلی و سرمایه گذاری در کشور شود که دود این ضرر و زیان ها همچنان به چشم هم وطنان ما خواهد رفت. موضوع دیگری که متاسفانه در نقد فرهنگی مصرف خانوارهای ایرانی می توان به آن اشاره کرد، علاقه کاذب در اظهار «با کلاس بودن» است که بسیاری را برای خرید تولیدات خارجی ترغیب می کند.

۲. پایین بودن کیفیت کالای ایرانی

 وی دومین عامل را پایین بودن کیفیت کالای ایرانی دانست و توضیح داد: کسانی که تولیدات خارجی را مصرف می کنند، می گویند تولید ملی نتوانسته به لحاظ قیمت و کیفیت نیازهایشان را برآورده کند. برخی این خریدها را اصلا عاقلانه نمیدانند. در پاسخ به این رویکرد باید گفت گرچه در ظاهر و در کوتاه مدت یقینا این امر مضر خواهد بود؛ اما آنچه در سال های اخیر مردم به آن دعوت شده اند، اهمیت دادن به استقلال اقتصادی کشور و توجه به آینده و نتایج بلندمدت این امر است. مردم ژاپن سال ها دروازه ی کشورشان را به ورود کالای خارجی بستند و از اجناس ژاپنی خریدند که اغلب موارد وصفی جز «بنجل» نمی توان بر آن نهاد؛ اما همین عزم ملی و خودخواهی جمعی این ملت، آنان را در علم و صنعت به نقطه ای رساند که دنیا برابر آن ناچار به تعظیم شود.

 ۳.  تبلیغات مجازی با کیفیت بودن کالای خارجی

 وی افزود: موضوع احساس کیفیت و خود کیفیت نیز موضوع بسیار مهمی است که بیشتر تحت تاثیر برندها است. برای این مهم و جایگزینی برندهای داخلی باید تولید ملی را به جایی برسانیم که برند شناخته شود، وقتی با نام و نشان تجاری خاصی یک کالا را می خرند، یعنی آن کالا، کیفیت و قیمت یکسانی در سراسر کشور دارد و مشتری می تواند از این لحاظ مطمئن باشد. باید قبول کنیم که خریدار ایرانی در شرایط فعلی بیشتر تحت تاثیر تبلیغات منفی است که در مورد کیفیت تولید داخل وجود دارد. بسیار هم دیده شده است که هنوز قضاوت ۲۰  سال پیش که در خانواده ها، کوچه و خیابان و تاکسی در مورد کالاهای داخلی وجود داشته روی او تاثیر می گذارد.

۴.  عدم آگاهی از تبعات خرید جنس خارجی

  بسیاری از مردم عزیز کشورمان اگر تبعات خریدن کالای خارجی را بدانند قطعا در فرهنگ اقتصادی خود تغییر ایجاد خواهند کرد. البته تقویت حس ملی گرایی و ایران دوستی و به قول مقام معظم رهبری تعصب ایرانی بر خرید کالای ایرانی نیز باید به عنوان یک مساله فرهنگی دنبال شود.

• رفتار نامناسب تولیدکنندگان

 اما در کنار مصرف کنندگان، نباید از نقش تولیدکنندگان در عدم خرید کالای ایرانی غافل ماند.

محمدحسین رخشانی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند در گروه حسابداری در گفتگوبا خبرنگار خبرگزاری بسیج در این خصوص به عوامل زیر اشاره کرد:

۱. عدم توجه به تولید با کیفیت

 عدم وجود کالای با کیفیت ایرانی و وجود کالای کیفت دار خارجی در موارد زیادی عامل نخریدن کالای ایرانی است. عدم توجه به وضعیت معیشتی کارگران، نبود دستگاه­های صنعتی جدید و باکیفیت از جمله مواردی است که عامل اصلی نخریدن کالای ایرانی بشمار می آید.

 ۲. عدم توجه به کالاهای اساسی مصرفی

 وی همچنین خاطر نشان کرد: نبود یک چشم رصد گر برای تحلیل بازار مصرف در ایران یکی از معضلات اساسی تولید کشور است. وجود کارخانجات متعدد در تولید یک کالا و نبودن هیچ ظرفیت تولیدی مناسب در بسیاری از کالاها از مشکلات اساسی تولید کشور است.

 ۳. عدم توجه به دانش بومی و پژوهش تولید

 وی در ادامه با اشاره به اینکه نبود توجه لازم به تولید با کیفیت داخلی مبنی بر استفاده از ظرفیت های بروز فناوری و تکنولوزی نیز از مصائب تولید داخل است، افزود: ناکارآمدی در واردات صحیح و مناسب تکنولوژی، عدم تمایل صنایع کوچک و متوسط به ارتقا فناوری، سرمایه گذاری سنگین برای ارتقا تکنولوزی و همچنین عدم وجود ارتباطی مستمر و منطقی میان تولید کننده و دانشگاه ها عوامل ناکارآمدی در این حوزه است.

 ۴. نبودن طراحی و بسته بندی مناسب

 رخشانی تأکید کرد: فقدان طراحی مناسب و هنرمندانه کالاهای ایرانی و بسته بندی زیبا و شکیل کالای ایرانی مزیت رقابتی آنها را از دیگر کالاهای خارجی به مراتب کمتر کرده است. در حالی که شرکت های طراحی گرافیکی و طراحی صنعتی متعددی در کشور با تجربه بین المللی در این حوزه وجود دارد باز صنعت و تولید کشور نتوانسته از ظرفیت های داخلی در این حوزه به خوبی استفاده کند.

 ۵. فقدان برندسازی و تبلیغات موثر شبکه ای

 عضو هیأت علمی گروه حسابداری بیان کرد: بسیاری از کالاهای ایرانی خوب و با کیفیت در حال تولید است که به خاطر عدم وجود تبلیغات موثر نتوانسته در سبد خانوار ایرانی قرار بگیرد. برخلاف برخی شرکت های خارجی که توانسته اند با برند سازیو تبلیغات شبکه ای کالاهای خود را در ایران بفروش برسانند. از این جمله می توان به برخی محصولات آرایشی بهداشتی اشاره کرد.

۶.  رفتار غلط در حوزه توزیع

 وی توضیح داد: یکی از بزرگترین مشکلات در خریدن کالای ایرانی توزیع نامناسب اقلام ایرانی است. شرکت های پخش فارغ از ثمرات بلند مدت فروش کالای ایرانی، صرفا برای سود بیشتر کالای خارجی توزیع می کنند یا مواجه مردم با کالای خارجی را در سبد بازاریابی خود بهتر و نمایان تر جلوه میدهند. قیمت نداشتن کالای خارجی این امکان را برای توزیع کننده ها هم فراهم کرده است که کالای خود را به هر قیمتی بفروشند. از همین روست که خرده فروشیها هم از فروش کالای خارجی استقبال بیشتری می کنند.

فروش کالاهای خارجی در فروشگاه های  زنجیره ای داخلی هم از معضلات اساسی توزیع کالای ایرانی است. در حالیکه باید بر اساس ضوابط فروشگاه های زنجیره ای در تمام فروشگاه های زنجیره ای فقط کالای ایرانی توزیع گردد.

• رفتار غلط مسئولین اقتصادی كشور

 در کنار دو عامل نامبرده، عامل دیگری نیز وجود دارد که به دلیل رفتار نادرست و عملکرد نادرست مسئولین اقتصادی کشور بروز می کند. ممکن است این عامل از دو عامل دیگر مهم تر و مؤثرتر نیز باشد. عوامل زیر در زمره عواملی است که توسط مسئولین باید انجام می شد ولی نشده  و باعث شده است که امروز شاهد مصرف و رشد چندانی در خرید کالای ایرانی نباشیم.

در این زمینه سهرابی، کارشناس ارشد مهندسی صنایع در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری بسیج عوامل زیر را بیان کرد:

۱. عدم پیگیری ممنوعیت واردات کالاهایی که مشابه تولید داخل دارند

  این ممنوعیت بارها و بارها از سوی رهبری مطرح شده است و شاهد ارسال بخشنامه های متعدد از سوی دولت در این حوزه بوده ایم. اما آنچه در عمل رخ داده است با استناد به لیست کالاهای وارد شده به کشور و حجم قابل توجه آن، دقیقا نقطه مقابل آن دستورات و بخشنامه ها بوده است. بارها و بارها شاهد تعطیلی کارخانجات داخلی بوده ایم که واردات بی رویه کالاهای مشابه یکی از اصلی ترین عوامل آن تعطیلی بوده است.

۲. عدم استراتژی و برنامه مدون برای ارتقا و رقابت پذیر کردن صنایع داخلی

  یکی از مهمترین عوامل عقب ماندگی صنعت در برخی حوزه های مهم از جمله خودروسازی و برخی گروه های لوازم خانگی عدم برنامه ریزی دولتی مدون برای ارتقای صنعت و رقابت پذیر کردن آن با بخش خارجی بوده است. این استراتژی بعنوان مثال در کره جنوبی در بخش خودرو اجرایی شد. بدین ترتیب که یارانه هایی به این بخش تعلق گرفت و در مقابل یک بازه زمانی مشخص برای ارتقای صنعت تعیین شد که بعد از آن بازه زمانی سال به سال از میزان تعرفه کالاهای خارجی کاسته می شد تا صنعت داخلی ورود کالای خارجی با کیفیت را در کنار خود حس کرده و برای تقویت بخش تحقیق و توسعه خود احساس خطر نماید.

۳.  وجود نگاه برون زا در رشد و توسعه صنایع از سوی مسئولین

 آنچه متاسفانه در برخی از مسئولیت های حساس مدیریتی کشور وجود دارد نگاه برون زا و ما نمی توانیم در برخی مسئولین است. این نگاه شاید بتوان در جملاتی چون مدیر باید از خارج وارد شود» یا « ما فقط در آبگوشت بزباش توان رقابت با خارج را داریم» متبلور شده دید که در میان مدیریت های کلان کشوری دیده می شود. آنچه در مقابل این نگاه  وجود دارد این است که وقتی دانشمندی داریم که موجود زنده به فضا می فرستد، یا پیشرفته ترین سطح غنی سازی هسته ای را می تواند انجام بدهد، چرا در سایر حوزه ها و صنایع این توانایی وجود نداشته باشد.

۴.  سهم اندک پژوهش از بودجه عمومی

  قرار بود سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی در پایان برنامه پنجم توسعه به ۳ درصد افزایش یابد اما پس از پایان اجرای این برنامه این سهم تنها به حدود نیم درصد رسید. همچنین بر اساس برنامه های ابلاغی مقام معظم رهبری این رقم تا سال ۱۴۰۴ باید به ۴ درصد برسد. براساس آمارهای موجود کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی و سوئد بیش از ۳ درصد از تولید ناخالص خود را به پژوهش و تحقیقات اختصاص می دهند. آنچه از بودجه ۹۷ کشور نیز بر می آید این است که امیدی به افزایش این سهم نیست. در همین راستا قاضی زاده هاشمی نیز اعتراف می کند توجه به پژوهش در کشور در حد شعار باقی مانده است. از سوی دیگر میزان تخصیص این بودجه نیز خود مسئله دیگریست!

نتیجه گیری

 با توجه به اینکه در سال های اخیر، ایران در کانون توجه دشمنان قرار گرفته و هر روز تحریم جدیدی علیه ایرانی در نظر گرفته می گیرند، تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و مسئولین اقتصادی همه و همه باید دست به دست هم دهند تا موانع رشد کالای ایرانی را چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی برطرف کنند. سهم مسئولین در این خصوص بیش از سایرین می باشد. آنان در وهله نخست باید قوانین مناسب در این زمینه را وضع کرده و زمینه  و بستر را برای رشد محصولات و کالاهای ایرانی فراهم کنند. امید است که در آینده ای نزدیک بتوانیم در کشور شاهد رشد بسیار خوب در خرید کالای ایرانی باشیم.

انتهای پیام/