لزوم ایجاد باغات مدرن زیتون بر اساس اصول علمی در کشور

به گزارش  سرویس خبری بسیج علمی از گیلان؛ درخت زيتون با نام علمي Olea europaea L تنها گونه خوراكي متعلق به خانواده Oleaceae است و سابقه كاشت آن به ۳۵۰۰ سال قبل از ميلاد مسيح می رسد. مبدأ پیدایش این گونه گیاهی کشور سوريه بوده كه تدريجاً به كشورهاي اطراف درياي مديترانه انتقال يافته و در آن مناطق سازگاري پيدا كرده است.

۲۶ استان کشور زیر کشت زیتون

در ايران زيتون از زمان هاي دور وجود داشته و تاريخ ورود آن به نواحی شمالی كشور حدود ۹۰۰ سال قبل تخمين زده شده است. حدود ۱۰۲ هزار هكتار از اراضي كشورمان زير كشت این محصول قرار گرفته كه شامل كشت نهال و درخت بارور (۴۷ هزار هکتار باغات بارور) مي شود.

ميوه زيتون، ميوه ای هسته دار، به شکل بيضی يا مخروطی بوده که لايه میانی آن گوشتی، خوراکی و غنی از چربی است. عموماً از زيتون دو فرآورده اصلي روغن زيتون و زيتون كنسروي تهيه مي شود. روغن زیتون بسيار مطلوب و با ارزش بوده و محصول مهم اقتصادي در كشورهاي منطقه مديترانه محسوب می شود که داراي عطر و طعم مطلوب و خواص تغذيه اي بسيار عالي است. اين روغن به لحاظ كيفيت، از روغن زيتون با كيفيت بسيار بالا يعني روغن زيتون ممتاز تا روغن زيتون با كيفيت پايين يعني روغن تفاله دسته بندي مي شود.

بر اساس گزارش ارائه شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی، زیتون در ۲۶ استان کشور کشت شده و هرساله حدود ۱۰۲ هزار تن از این محصول تولید می شود که از این میزان حدود ۱۰ هزار تن روغن زیتون بعمل آمده و هنوز به 10 تا 15 هزار تن دیگر از طریق واردات نیازمندیم.

استان گیلان با برخورداری از سطح زیر کشتی حدود ۸۴۸۹ هکتار دارای تولید سالیانه ای برابر با ۱۳ هزار و ۷۹۱ تن است. حدود ۷۷ درصد باغات رودبار تحت کشت زیتون بوده و ۸۰ درصد اقتصاد مردم شهرستان از درآمد حاصل از فروش این محصول تامین می شود. از آنجایی که میوه زیتون و روغن حاصل از آن جزو محصولات راهبردی کشور، علی الخصوص این استان محسوب شده و از ارزش تغذیه ای و درآمدزایی بسیار بالایی نیز برخوردار است، لزوم توسعه کشت و فرآوری آن در سطح مناطق مستعد استان به جهت اشتغال زایی و تحقق الگوی اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی بیش از پیش محسوس است.

مزیت روغن زیتون بر سایر روغن های نباتی

ابراهیم آذرپور مسئول پژوهشکده گیاهان راهبردی استان گیلان در گفت و گو با خبرگزاری علم و فناوری در گیلاناستفاده از ارقام نوین، اصلاح شده، پرمحصول و مقاوم به آفاتی از قبیل مگس میوه زیتون را ضروری دانست و اذعان داشت: کاربرد و توسعه ارقام بومی و کم بازده در دنیای امروز امری غیر علمی است.

وی به لزوم ایجاد باغات مدرن بر اساس اصول علمی جهت برطرف کردن نیاز کشور به روغن های خوراکی و رشد تقاضای روز افزون در این زمینه اشاره کرد و افزود: روغن زیتون برخوردار از ٧۶ تا ٨۵ درصد اسيد چرب اشباع نشده بوده و امتياز آن بر ساير روغن های نباتی وجود درصد بالای اسيدهای چرب غير اشباع اولئيک و نیز برخورداری از اسید چرب غير اشباع لينولئيک است.

آذرپور با بیان اینکه مصرف رژيم های غذايی حاوی چربی های اشباع شده به طور قابل توجهی با افزایش کلسترول خون و وقوع بيماری های قلبی مرتبط است، اظهار داشت: ابتلا به تصلب شرائين در رژيم غذايی غنی از روغن زيتون به عنوان منبع اصلی چربی، بسیار کاهش می یابد.

رژيم غذايی سرشار از روغن زيتون منجر به استحکام غشاءهای سلولی توسط افزايش پايداری غشاءها به تغييرات القائی راديکال های آزاد می شود و تغييرات اکسيداسيونی ايجاد شده بر اثر مصرف چربی های سرخ شده را خنثی می کند. همچنین، بر دستگاه ايمنی بدن تاثیر محافظتی داشته و پلی فنول ها و آنتی اکسيدان های مفيد در روغن زيتون، لخته شدن خون در افراد دارای کلسترول بالا را کاهش می دهد.

روغن زیتون در طب سنتی برای درمان آفتاب زدگی و سرما زدگی؛ جلوگيری از تعریق زیاد در حمام؛ رفع شوره و ريزش مو و سياه شدن موی سفيد سر، مژه و ابرو؛ به عنوان ضماد در رفع سوختگی بدن؛ کاهش درد ناشی از مار گزيدگی و گزش حشرات؛ رفع سردرد، سرگيجه و زخم دهان و  همچنین تقويت لثه و دندان ها استفاده می شود.

لزوم نوسازی باغات زیتون گیلان

ارزش سالانه تجارت جهانی زیتون ۲۴ میلیارد یورو بوده و میزان سود دهی اقتصادی پرورش و تجارت زیتون در حالی رو به افزایش است که کشورهای مختلفی از قبیل ژاپن به این عرصه وارد شده یا در حال ورود هستند.

آذرپور با اشاره به اینکه بازار داخلی جوابگوی افزایش تولید و توسعه باغات است، اذعان داشت: همگام با افزایش سطح زیر کشت زیتون در کشور باید به فکر سیاست گذاری های اصولی و محدود ساختن واردات بی رویه زیتون شد.

وی ادامه داد: در سال ‌های اخیر باغداران رودباری با مشکل خسارت ناشی از آفت مگس زیتون مواجه شده اند که با همکاری بین سپاه قدس گیلان و سازمان جهاد کشاورزی استان اقدامات موثری در زمینه مبارزه با آفت و عملیات آفت ‌زدایی پس از برداشت صورت گرفته است.

باغات زیتون گیلان نیازمند نوسازی هستند زیرا سهم عمده ای از درختان زیتون حاضر ارقام بومی و مسن بوده که از نظر اقتصادی عملکرد قابل قبولی از خود نشان نمی دهند. ارقام بومی در برابر آفات و بیماری های گیاهی از مقاومت پایین تری برخوردارند و همه ساله میزان چشمگیری از عملکرد به این علت کاهش می یابد.

با توجه به سهم قابل توجه زیتون در رونق اقتصاد بخش کشاورزی گیلان، ضرورت جذب سرمایه گذاری ها در حوزه توسعه صنایع فرآوری و پس از برداشت این محصول بیش از پیش حس می شود. لذا، لازم است رویکرد سنتی موجود در فرآوری و بسته بندی زیتون دگرگون و به صنعتی مجهز به فناوری های مدرن مبدل شود تا با کسب استانداردهای لازم عرضه آن در بازارهای جهانی به آسانی میسر گردد.

با توجه به درصد بالای فارغ التحصیلان و دانشجویان رشته کشاورزی در استان چنانچه برخی از پژوهش های دانشگاهی به سمت حل مشکلات و نیازهای اساسی صنعت کشت و پرورش و فراوری زیتون متمرکز شود با خودکفایی در این بخش بی نیاز از واردات خواهیم شد. یکی از شاخص های تعیین شده در چشم انداز کشاورزي ایران، خودکفایی کشور از نظر تولید روغن های خوراکی است. زیتون از مهمترین گیاهان روغنی و برخوردار از سازگاری بالا با شرایط مختلف اقلیمی و خاکی بوده که با برنامه ریزی اصولی برای آن قادر به تامین بخش قابل چشمگیری از نیازهای کشور خواهد بود.