کهنه قلعه مشکین شهر از آثار دوره ساسانی است و از استحکام خاصی برخوردار بوده و در جنگ‌ها و تهاجم دشمنان به‌عنوان پناهگاه از آن نگهداری و استفاده می‌شده است.
این بنا با وجود تلاش‌های نه چندان تاثیرگذار مسئولان استان در وضعیت اسفناک و متاثرکننده‌ای به حال خود رها شده که نیازمند به توجه اساسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور است.
سنگ نبشته‌ای به خط پهلوی ساسانی در جبهه شمالغربی این بنا در فاصله 150 متری در آبراهه خیاو قرار دارد.این قلعه با مساحتی در حدود 15 هزار متر مربع در قسمت ورودی مشکین شهر از طرف جاده اردبیل و بر روی تپه ای طبیعی با 50 متر ارتفاع واقع شده و از شش برجک با دیوار های ضخیم خشتی و حجره های کوچک آخور مانند تشکیل شده است.
پلان قلعه نامنظم است . راستای درازای آن شمال غرب –جنوب شرق ، است و در شمال به 230 متر و در جنوب به 250 متر می رسیده که در حال حاضر بیش از 109 متر از ضلع شمالی و بیش از 110 متر از ضلع جنوبی آن باقی نمانده است. پهنای قلعه در قسمت غربی 155 متر و در قسمت شرقی 199.5 متر است. در وسط دیوار ضلع شرقی و گوشه های دیوار ضلع شمالی آثار چهار برج مدور از زمان قاجار باقی مانده است. که از این برج ها فقط برج وسط دیوار ضلع شرقی قابل توجه است و دارای تزئینات خشتی لوزی است.
نارسه هرمزد که ازروی کتیبه مشکین شهر می توان حدس زد این قلعه به فرمان او ساخته شده (البته سمت او و نام قلعه به علت خرابی خوانده نمی‌شود) در سطرهای 9-21 این کتیبه با افتخار از شاهکار خود به وجد آمده و می‌گوید: شهریاران و بزرگان این اندرز بخوانند و جوانمردانه نظر خود را ابراز دارند که اگر آن قلعه مورد پسند آن‌ها قرار گیرد به او آفرین گویند در غیر این صورت قلعه بهتری بسازند.
قلعه کهنه تحت شماره 618 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
