به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج یکی از زیبایی های معنوی – اجتماعی ایام عزاداری امام حسین علیه السلام، رونق بیشتر جلسات دینی خانگی و محافل زنانه عزاداری اهل بیت علیهم السلام در سطح کشور است. این جلسات که ریشه در تاریخ تشیع دارد دارای کارکردها، ظرفیت هایی کم نظیرو گاهاً بی نظیری است که از دید کارشناسان مسائل اجتماعی، فرهنگی و روانشناسی دور مانده است.
پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس با توجه به شروع روزهای عزاداری شهادت امام حسین علیه السلام، نشست تخصصی بررسی تاریخچه، ظرفیت و برکات و آسیب های مجالس مذهبی خانگی را با حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار کرد. 
در ابتدای این نشست دکترشکراللهی مشاور و مبلغ فعال حوزه زنان دکترای مطالعات زنان به بازخوانی تاریخچه مجالس مذهبی خانگی – زنانه پرداخت و گفت: درباره تاریخچه جلسات مذهبی خانگی باید بگویم از نظر من این مجالس امر الهی هستند. یعنی از سنت ها و حکمت الهی است که مجالس مذهبی خانگی منعقد شوند
مجالس مذهبی خانگی، سنت و حکمت الهی در تبلیغ دین
وی ادامه داد: بررسی سیره انبیاء از خانواده حضرت زکریا(ع)، خانواده حضرت ابراهیم(ع) و عملکرد حضرت رسول(ص) و اهل بیت (ع) نشان می دهد« خداوند متعال برگزاری این مجالس را جز تعالیم انبیاء (ع) قرار داده است.» به این صورت که حلقه های معرفتی در بطن خانواده، بین اعضای خانواده و مهمانان خانه شکل می گرفت.
در سنت تبلیغی انبیاء (ع) یکی از مصادیق و مؤلفه ها "سفره داری" آنان بود. سفره داری انبیاء را می توان یکی از سیاست های تبلیغی آنان تعریف کرد. به این شکل که انبیاء در منزل خودشان، سفره می انداختند مهمان می پذیرفتند و قبل یا بعد از آنکه مهمان اطعام شود به اندازه ظرفیت وجودی اش دین خدا را به او عرضه می کردند. اتفاقی که با استناد به آیه ۲۱۴ سوره مبارکه "شعرا" خداوند در آغاز رسالت پیامبر اکرم(ص) به ایشان، امر کرد.
اگر تاریخچه مجالس خانگی را نگاه کنیم به زعم من « خواست خداوند اینگونه است که هر کسی خانه اش منبر خدا و مسجد و محل تبلیغ دین خدا شود». امام خمینی (ره) فرمودند: « عالم محضر خداست» تفسیری دیگری از این جمله یعنی؛ « خانه تو و امکاناتی که خدا در اختیار تو گذاشته است منبر و محل تبلیغ دین خدا شود و کسانی هم که اطراف تو هستند، جزء اولین دریافت کنندگان تربیت و آنچه فهمیدی و دوست داری به دیگران منتقل کنی، باشند.»
ظلم حکومت ها، شیعه را در تبلیغ دین ، مجبور و محدود به خانه کرد
این مبلغ فعال حوزه زنان با بیان اینکه اگر برگزاری مجالس خانگی را بطور مستقل در مکتب تشیع بررسی کنیم با ویژگی های خاصی رو به رو می شویم، بیان کرد: با بررسی روند تاریخ مذهب تشیع و وضعیت شیعه در طول تاریخ؛ متوجه می شویم چه بخواهیم و چه نخواهیم اجباری وجود داشته است که شیعه بخواهد هیأت و مجالس خانگی خود را پُر رنگ تر نسبت به آنچه حتی در سنت انبیاء بوده است، برگزار کند. این نکته از این جهت اهمیت ویژه ای پیدا می کند که خود ائمه علیهم السلام، علما و بزرگان شیعه؛ در هیچ برهه تاریخی آنقدر شرایط برای شان مهیا نبود که بطور رسمی بتوانند، تبلیغ علنی دین را در دستور کارشان قرار دهند.
متأسفانه به جز حضرت علی علیه السلام در آن چهار سال و اندی و حضرت امام حسن علیه اسلام در آن شش ماه حکومتی که تشکیل دادند، بقیه اهل بیت علیه السلام هیچ وقت منابر رسمی نداشتند! یعنی اینکه ائمه ما نتوانستند امام جمعه باشند یا خطبه های رسمی بخوانند ...این بزرگواران همیشه در یک نوعی از محدودیت، تحت فشار و ظلم حکام زمانه قرار داشتند و نمی تواستند تبلیغ علنی دین اسلام داشته باشند.
حتی امام محمدباقر(ع) و امام صادق (ع) که هر کدام، بیشترین تعداد شاگرد را تربیت کرده اند به گواه تاریخ و زعم ما خانه شان را به عنوان نوعی دانشگاه و حوزه قرار داده بودند زیرا آنها هم به شدت تحت فشار، اذیت و آزار قرار داشتند!.« از این جهت شیعه مجبور به این شده است که دائما به خانه خودش محدود شده و در محله های محدودتری تبلیغ دین خدا را انجام دهد.» 
خطبه غدیریه، نمونه ای از بهره گیری شیعه از ظرفیت جلسات خانگی مذهبی در تبلیغ دین
این دکترای مطالعات زنان افزود: در واقع به نوعی شیعیان در داخل خانه ها کشیده شدند و در متن و دل خانواده، سینه به سینه و چهره به چهره، معارف علوی و نبوی را منتقل کردند. البته این سنت رسول خدا(ص) در خطبه غدیریه، پُر رنگ مطرح شد است. وقتی در حج الوداع، صحبت از ولایت امام علی علیه السلام شد- شما می خوانید که- در خطبه غدیریه پیامبر اسلام مطرح کردند خبر غدیر و ولایت امرالمؤمنین را هر پدر و مادری به فرزندش و هر کسی به دوستش منتقل کند و اینگونه از ظرفیت خانواده و مجالس خانوادگی برای احیا این واقعه مهم استفاده کردند.« به طور کلی می توان گفت که وقتی صحبت از معارف و ولایت ائمه معصومین علیهم السلام می شود، رسول خدا(ص) به علم الهی می دانستند که اوضاع طوری پیش خواهد رفت که این قضیه باید سینه به سینه و چهره به چهره مطرح شود از این رو مخصوصا بحث والد به ولد را در خطبه غدیریه مطرح کردند.»
جلسات مذهبی خانگی زنانه، رسانه و بازوی تبلیغی مکتب تشیع
این کارشناس حقوق زن در اسلام با اشاره به اینکه وقتی بحث تبلیغ در دین مطرح می شود این نکته نیز وجود دارد که شیعیان در طول تاریخ، رسانه و ابزار رسانه ای قویی نیز در دست نداشتند، خاطرنشان کرد: محدودیت های شدید و اینکه اجازه تبلیغ نداشتند باعث شد تا جامعه بخواهد از منظر زنانه و در ابعاد عاطفی و احساسی، امر مهم شور و شعور حسینی را همراه با اشک و مرثیه سُرایی از بطن خانواده ها و از کف جامعه به نسل های دیگر منتقل کند. با این نگاه می توان گفت: « زنان به نوعی رسانه ای را تعریف کردند تا با آن فرهنگ عاشورا را منتقل کنند، رسانه ای که دیگر حاکمان زمانه نمی توانستند آن را از آنها بگیرند و محدودش کنند. به این صورت جلسات خانگی را می توان تنها ابزار باقی مانده ای دانست که در دستان جامعه تشیع بوده است.»
شرایط حاکم فرهنگی، امنیتی و نوع نگاه اجتماعی به زنان، عمده دلیل تشکیل و تعمیق مجالس مذهبی زنانه
دکتر شکر اللهی افزود: علاوه بر اینها از منظر جامعه شناسی در خصوص رونق و اهمیت جلسات مذهبی خانگی و زنانه ۲ نکته مهم وجود دارد: یکی شرایط اجتماعی و فرهنگی حاکم بر زنان جامعه است. این را شما می دانید که در کل بستر تاریخ، فرهنگ مرد سالارانه ای بر جهان اسلام حاکم بوده است! در نظر داشته باشید گفتم بر جوامع اسلامی نه متن دین! از این رو در جوامع اسلامی زنان چه بخواهند و چه نخواهند محدودیت های وسیعی را برای حضور در اجتماع تجربه کرده اند. 
وی در ادامه با بیان اینکه از طرف دیگر شاهد وجود مشکلات آموزشی نیز در بحث زنان بوده ایم، افزود: شیعه با توجه به تعالیم اهل بیت علیهم السلام که آموزش معارف دین ، مسائل اعتقادات، عقاید، احکام و علم اخلاق.. را برای زن و مرد لازم می دانستند، خواستار آموزش این علوم به زنان بودند. اما با توجه به اینکه فضای فرهنگی حاکم بر جامعه برای حضور زنان در جهت آموزش این امور، خیلی مهیا نبود و شرایط اجتماعی ظرفیت این امر را نداشت، جلسات علمی و منبرها به خانه ها کشیده شد.
این دکترای مطالعات زنان از جمله دیگر محدودیت هایی که برای زنان وجود داشته است را غیرت ورزی هایی چون « منع خروج زنان از خانه ها» در نقطه مقابلش « منع حجاب» در برهه ای از تاریخ ایران دانست و بیان کرد: هتک حرمتی که برای تشیع در جامعه وجود داشته یک طرف و خطری که برای ناموس شیعه در جامعه بود از طرف دیگر مزید بر این علل شد. لذا خود شرایط امنیتی زنان، خارج از بحث تقید و باورهای دینی شان هم همیشه مطرح بوده است. این عدم امنیت اجتماعی برای حضور گسترده زنان در جامعه به گواه تاریخ ؛ یکی از مهم ترین دلایل شکل گیری و تقویت کلاس های تبلیغی و آموزشی معارف دینی در قالب جلسات مذهبی خانگی شد.
فرهنگ زیارت بزرگان دین و صله رحم، از دلایل رونق و تثبیت جلسات مذهبی خانگی
این کارشناس آموزش نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی، با اشاره به اینکه محوریت خانه های افراد خاص جامعه و بزرگان دین نیز در رونق مجالس خانگی حائز اهمیت است، گفت: این نکته را می توان «فرهنگ زیارت» نامید. اینکه شیعه به زیارت و احوال پرسی بزرگان دینی و معرفتی خود می رود و جویای احوال آنها می شود از سیره اولیاء و توصیه امامان ماست؛ این رفت و آمد ها منزل بزرگان را به جلسات خانگی بحث در امور دینی تبدیل می کرد.
این کارشناس حقوق زن در اسلامی، در ادامه « صله رحم» که ائمه اطهار علیهم السلام به آن توجه ویژه داشتند را نیز در رونق مجالس مذهبی زنان قابل توجه دانست و افزود: روایات متعددی از اهل بیت علیهم اسلام داریم که وقتی گروهی از خانواده یا دوستان در محفلی جمع می شوید یاد ما کنید و تعالیم و آموزه های ما را به یکدیگر بگویید؛ این توصیه های امامان شیعه اهمیت، تثبیت، تعمیق و رونق جلسات خانگی را به دنبال داشته است.
در تاریخ تشیع آمده است که امام صادق علیه السلام در مسیر می رفتند. گروهی از زنان را دیدند که صدای گریه و زجه از جمع شان بلند بود! آنها یادبودی برای امام حسین علیه السلام و مجلس عزای برگزار کرده بودند و امام صادق علیه السلام آنها را دعا کردند که این زنان با اشعار و نوحه و مدیحه سرایی هایی که دارند، دین خدا را نگه داشته اند. 
برگزاری مجالس بزرگداشت برای شهدا و بزرگان، یک فرهنگ و هویت اسلامی است
در ادامه این نشست خانم سلیمانی مقدم، استاد حوزه و دکترای فلسفه وحکمت متعالیه در پاسخ به این سؤال « دلیل این همه شبه افکنی در خصوص عزاداری ها، بزرگداشت و زیارت امام زادگان چیست؟» با اشاره به اینکه قبل از ورود اسلام به ایران، کشور ما یک جامعه دینی بوده است، گفت: منظور از جامعه دینی یعنی داشتن یک روش برای زندگی است و بعد از ورود اسلام به دلایل تاریخی، بزرگان و فرهیختگان جامعه ایرانی برای درک اسلام حقیقی به نزد حضرت علی علیه السلام رفتند و اسلامی که بر مبنای شیعه و شریعت حقیقی بوده است را آموختند. از این رو بخشی از بدنه جدا شده از اسلام حقیقی که باقی مانده خوارج و از وهابیت هستند، در برابر این ارزش ها ایستادگی و آن را نفی می کنند.
کم رنگ شدن مجالس دینی خانگی، حلقه مفقوده زندگی اجتماعی
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با بیان اینکه برگزاری مجالس بزرگداشت برای شهدا و بزرگان یک فرهنگ و هویت اسلامی است، گفت: بازگو کردن یک اتفاق، بیان دلایل وقوع آن، کاستی ها و کم کاری های صورت گرفته که منجر به یک اتفاق شده است و همینطور جویا شدن از احوالات خانواده آن فرد یا افراد، برطرف کردن مشکلات شان و همدلی و همراهی کردن با آنها از دلایل اهمیت برگزاری این مجالس است که از صدر اسلام دوره پیامبر اکرم(ص) برگزار می شد و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام متمرکز شد و اکنون با کم رنگ شدن این مجالس حلقه مفقوده زندگی اجتماعی محسوب می شود.
این مشاور و مبلغ نهاد رهبری در دانشگاه های کشور، برگزاری مجالس گروهی را از آداب اسلامی برشمرد و ادامه داد: از صدر اسلام این تجمعات در برگزاری آیین های مذهبی و به ویژه نسبت به بزرگداشت امامزادگان و شهدا وجود داشته است و ایجاد بقعه جهت زیارت این بزرگواران و برگزاری آیین های عزاداری در کنار قبور آنها قدمت دیرینه دارد.
پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس - رها آزادی
ادامه دارد..
