به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج قزوین، در دنیای پرشتاب فن آوری های نوین، فضای مجازی به عنوان یک فرصت یا تهدید، دست اندرکاران تربیت نسل کودک و نوجوان را با چالشی بزرگ مواجه ساخته است. استفاده گسترده از این فن آوری و امکان دسترسی آسان به منابع اطلاعاتی و متنوع باعث به وجود آمدن بسیاری از رفتارهای متفاوتی به ویژه در میان نوجوانان خواهد شد. فضای مجازی همچنان که امکاناتی را برای کاربران خود فراهم می کند، پیامدهای سوء هم دارد. داشتن نگاه انتقادی به این فضا باعث می شود در استفاده از امکانات و مقابله با آثار سوئی که دارد توانمندتر باشیم.
با توجه به شیوع بیماری کرونا در جهان، باب تازه ای تحت عنوان آموزش آنلاین، در حوزه آموزش در سراسر دنیا باز شد. آموزش از طریق فضای مجازی یک نیاز در جهت گسترش افزایش بهره وری در یادگیری است. ظهور فناوری های جدید همچون رایانه، اینترنت، شبکه های آموزشی جوامع بشری را با چالش های جدید در همه عرضه های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مواجه ساخته است. گزارشی که پیش روی شماست در خصوص فضای مجازی و تهدیدهای آسیب به قشر کودک و نوجوان را بیان می کند.
با توجه به فرصت ها و تهدیدهای موجود در خصوص استفاده از فضای مجازی برای طیف کودک و نوجوان، مرتضی امیری، مسئول سازمان فضای مجازی سپاه صاحب الامر(عج) استان قزوین در گفتگو با خبرنگار بسیج قزوین بیان کرد: طی دو دهه اخیر، فضای مجازی و کاربران اینترنت و شبکه های اجتماعی، رشد زیادی داشته و به ویژه طیف های مختلف سنی از کودکان و نوجوانان، وارد عرصه مجازی شده اند.
وی گفت: به ویژه در ایام کرونایی و وجود محدودیت های موجود در بحث برگزاری حضوری مدارس، حضور کودکان و نوجوانان را در فضای مجازی را دوچندان کرده است. این حضور پرشور در فضای مجازی، علاوه بر فرصت ها، تهدیدات و آسیب هایی را نیز به دنبال دارد. باتوجه به اینکه وقتی از قشر کودک و نوجوان سخن می گوییم، بی شک آسیب های فضای مجازی برای آنها دو چندان است. چرا که بستر تحصیل طیف کودک و نوجوان در فضای مجازی بوده و به طور ناخواسته و ناآگاهانه درگیر زورگویی های اینترنتی و بسیاری از آسیب های این فضا می شوند.
به گزارش بسیج/ زورگویی اینترنتی نوع رایج رفتار آزار و اذیت گونه است که به طور چشمگیری در شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها و تلفن‌های همراه اتفاق می‌افتد. آزار و اذیت و زورگویی اینترنتی می‌تواند شامل شایعه پراکنی درباره فردی یا فرستادن پیام‌ها، تصاویر و ویدیوهای زننده یا شرم‌آور باشد.
کودکان ممکن است بدانند چه کسی برای آنها مزاحمت اینترنتی ایجاد می‌کند و این ممکن است ادامه آزار و اذیت و زورگویی غیراینترنتی همسالان کودک باشد یا ممکن است توسط فردی با حساب کاربری ناشناس یا جعلی هدف قرار گرفته شوند. خیلی ساده می‌توان در اینترنت ناشناس بود.
آزار و اذیت و زورگویی اینترنتی، بخشی از آسیب های روانشناختی فضای مجازی است که می‌تواند در هر زمان و مکانی اتفاق بیفتد. کودک می‌تواند زمانی که در اتاقش تنهاست مورد آزار و اذیت و زورگویی قرار بگیرد. بنابراین احساس می‌کند هیچ راه فراری نیست.
فعال حوزه سواد رسانه و سواد دیجیتال یادآور شد: اتفاقات خاصی در فضای مجازی برای کودک و نوجوان پیش می آید که ممکن است والدین از آن بی خبر باشند. یکی از این اتفاقات، زورگویی های اینترنتی، سواستفاده از کودکان در فضای مجازی است که افراد سودجو با سواستفاده از سادگی، زودباوری و سن و سال کودکان، آنها را وارد شبکه های اجتماعی و انجمن های گفتگو در این فضا کرده و چون ارتباطات مستمرا وجود دارد یک محبت کاذب با کودک ایجاد کرده و با فراهم آوردن امکان قرار و دیدار در فضای واقعی، اتفاقات خطرناکی رقم می خورد.
امیری با اشاره به موضوع آسیب های فضای مجازی به کودک و نوجوان در فضای مجازی اظهار کرد: در آماری که مربوط به کشور می باشد، بخشی از این آسیب های فضای مجازی و زورگویی به این طیف به حدی بوده که منجربه آسیب رساندن جدی کودک و نوجوان به خود شده است. لذا آسیب های این حوزه را می توان به چند دسته تقسیم کرد.
این فعال فضای مجازی بیان کرد: آسیب های روانی که روح و روان مخاطب کودک و نوجوان را تحت تاثیر قرار می دهد. آسیب های جسمانی که به دلیل کم تحرکی و یکجانشینی کودک و نوجوان، سلامت جسمی آنها را تهدید می کند و آسیب هایی که فعالیت های درسی و روابط اجتماعی کودک و نوجوان را تهدید کرده و تحت الشعاع قرار می دهد.
وی افزود: لذا هم از بعد روانشناختی و هم از بعد اجتماعی و هم از بعد سلامت جسمانی می توان این آسیب ها را مورد بررسی قرار داد. با حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، آسیب های این قشر رشد چشمگیری داشته است. نگاه ما به فضای مجازی نگاه فرصت محور است و در این موضوع شکی نیست و نگاه منطقی به این فضا ایجاب می کند که در کنار احصا فرصت ها، آسیب های این فضا نیز احصا و بررسی شده و راهکارهای عملی مناسبی برای آن ارایه شود.
امیری اضافه کرد: این گونه نیست که ما صرفا به دنبال آسیب های فضای مجازی و حضور قشر کودک و نوجوان در این زمینه باشیم اما نمی توان به این فضا خوشبینانه نگریست به همین دلیل باید توأم باهم به فرصت ها و تهدیدات و آسیب های فضای مجازی پرداخت. کسی منکر مزایای متعدد اینترنت و شبکه های اجتماعی نیست. در حوزه های مختلف اجتماعی، اتفاقات خوشایند و مهمی نظیر پروژه های علمی، توسعه در صنعت پزشکی و اجرای عمل های جراحی از راه دور با استفاده از ربات ها، مباحث مالی، بانکی، دولت الکترونیک و بسیاری عناوین دیگر، در حال رخ دادن است و اینها فرصت هایی است که از قِبل آن افراد زیادی صاحب نام و نان می شوند.
آسیب های روانشناختی فضای مجازی بر کودک و نوجوان؛
به گزارش بسیج/از آسیب های اجتماعی نوپدید، آسیب فضای مجازی بر کودک نوجوان در زمان کنونی است. وابستگی به این فضا موجب اختلال در روابط خانوادگی و شکاف نسل ها و کمرنگ شدن ارزش ها می گردد. اتلاف وقت و گوشه گیری از اجتماع و افسردگی موجب ایجاد گسیختگی عاطفی نوجوان می شود. همچنین مداومت کاربران فضای مجازی تبعات زیانباری را برای قوای جسمی آنان به دنبال می آورد.
امیری با اشاره تاثیر فضای مجازی بر آسیب های روانشناختی کودک و نوجوان عنوان کرد: امروز به مرحله ای از استفاده فضای اینترنتی و شبکه اجتماعی رسیده ایم که کودک و نوجوان، زمان زیادی را در این فضا سپری می کند. این امر موجب ایجاد یک احساس تنهایی، انزوا و افسردگی در آنها می شود. هرچه ارتباط کودک و نوجوان با این فضا بیشتر شود، تعامل وی با خانواده، دوستان و همکلاسی ها کمتر می شود و احساس انزوا و تنهایی فرد افزایش می یابد. عنوان فضای مجازی از حیث اینکه کودک در فضای مجازی با دنیایی از سردرگمی و اطلاعات که بسیار زود هم کسل کننده می شود، مواجه است، یک هویت مصنوعی و غیر طبیعی دارد.
مسئول سازمان فضای مجازی سپاه استان یادآور شد: این امر می تواند رشد شناختی کودک و نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به بروز علایمی همچون استرس و خستگی مفرط وی می شود. این آسیب ها امروز در طیف کودک و نوجوان رایج است و از بعد روانشناختی بسیاری از فضاهای واقعی را که در فضای مجازی به دنبال آن هستند، پیدا نکرده و همین امر بر معضل افسردگی این طیف از مخاطبین فضای مجازی می افزاید. فضای مجازی، نقش یک نوع محرک مصنوعی برای کودک را ایفا می کند و مانع فعالیت های روزمره کودک و نوجوان در فضای حقیقی می شود و موجب بیش فعالی و کم تحرکی در کودکان شده است.
دسته دوم آسیب های اجتماعی؛
به گزارش بسیج/یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی که جوامع امروزی به آن مبتلا شده اند، ضعف بنیان خانواده است. بالا رفتن سن ازدواج، افزایش آمار طلاق، سرد شدن ارتباطات عاطفی، نارضایتی از زندگی خانوادگی همگی از مشکلات عمیقی است که دامنگیر خانواده ها شده است. از نگاه صاحبنظران بخش از علل بروز این مشکلات، فضای مجازی است.
مشکلات اجتماعی فضای مجازی در طیف کودک و نوجوان از معضلاتی است که ریشه ای نیاز به بررسی دارد. ایجاد نارضایتی‌های خانوادگی، اختلال در شکل گیری هویت کودک و نوجوان، تعارض ارزش‌ها، انزوای اجتماعی از مهمترین معضلاتی است که فضای مجازی ایجاد کرده است.
ایجاد نارضایتی‌های خانوادگی
کارشناسان معتقدند استفاده از این فضا نه تنها باعث تغییر شکل روابط میان اعضای خانواده شده؛ بلکه سطح توقع از زندگی مشترک را نیز تغییر داده است. فرزندان به جای برقراری ارتباط با والدین، سرگرم ارتباطات مجازی و سرگرمی های این فضا شده و از ارتباطات واقعی و آموزش های مورد نیازشان دور شده اند.
اختلال در شکل گیری هویت کودک و نوجوان
هویت یک فرد از سه بعد شخصی، اجتماعی و فرهنگی تشکیل شده است. قرار گرفتن در محیط مناسب خانوادگی، اجتماعی و همسالان منجر به شکل گیری هویتی سالم در یک فرد خواهد شد.
کودکی و نوجوانی، سنینی هستند که در آن هویت اصلی فرد شکل می گیرد و متأسفانه اکنون اکثر نوجوانان بیشتر وقت خود را در فضای مجازی و در ارتباط با افراد ناشناس در این فضا می گذرانند. این فضا صحنه فرهنگی و اجتماعی است که فرد در آن می تواند خود را در نقش های متفاوت قرار دهد و این امر منجر به چند شخصیتی شدن او خواهد گردید.
فضای مجازی فضایی است که هویت شخصی و مشخصات فردی قابل پنهان کردن است و قرار گرفتن در نقش های گوناگون به ویژه در سنین نوجوانی منجر به شکل گیری هویت ناسالم و اختلالات شخصیتی آنان می گردد.
امیری با اشاره به آسیب های اجتماعی فضای مجازی بر کودک و نوجوان افزود: در فضای جامعه ما اینترنت بدون سطح بندی در اختیار کودک قرار دارد و کودک بدون هیچ تلاش و دردسری به اینترنت دسترسی یافته و زمان زیادی را در این فضا بدون هیچ هدفی صرف می کند. ضمن اینکه کودک قابلیت تمیز دادن فضای خیالی و فضای واقعیت را ندارد و با توجه به این اعتیاد اینترنتی، قدرت تشخیص فضای خیالی و واقعی برای کودک و نوجوان از بین می رود. هر مطلبی که در این فضا منتشر می شود، در رأس دیدگان کودک و نوجوان قرار دارد و به راحتی بدون هیچ سطح بندی و فیلتر به تمام داده های این فضا دسترسی دارد.
مسئول سازمان فضای مجازی سپاه استان در ادامه خاطرنشان کرد: تماشای تصاویر و به ویژه ویدئوها حتی ویدئوهای خشونت آمیز که به وفور در فضای مجازی منتشر شده است برای کودک و نوجوان بسیار قابل دسترس است. محتوای صحنه های جنسی که پیامدهای خطرناکی برای طیف کودک و نوجوان به همراه دارد و افزایش رفتارهای پرخاشگرانه به دلیل تاثیر این تصاویر، افزایش یافته و حتی کودک و نوجوان نسبت به درد و رنج دیگران کاملا بی تفاوت و بی اعتناست. لذا در زندگی واقعی و مجازی هیچ تفکیکی قائل نیست.
آسیب های سلامت جسمانی برای کودکان
به گزارش بسیج/یکی دیگر از تاثیرات سو فضای مجازی بر کودک و نوجوان، اختلالات بینایی و شنوایی و به دنبال آن تغییر در فرایند رشد مطلوب اعضای بدن به جهت عدم تحرک است. اختلالات شخصیتی، بلوغ زودرس و آسیب های جنسی به دلیل ایجاد روابط آزاد میان نوجوانان دختر و پسر از دیگر آسیب های پرخطر فضای مجازی می باشد. لذا شناخت دقیق آسیب های فضای مجازی بر کودک و نوجوان از مسائل ضروری می باشد.
امیری با اشاره به آسیب های فضای مجازی بر سلامت جسمانی کودکان و نوجوان بیام کرد: در کنار آسیب های روانشناختی و اجتماعی برای مخاطب کودک و نوجوان در فضای مجازی، آسیب های جسمانی نیز وجود دارد. بخشی از چاقی و کم تحرکی که امروز در مدارس ما بین دانش اموزان رایج است نتیجه حضور این طیف در فضای مجازی است. ساعت فعالیت های فیزیکی به دلیل وابستگی بیش از حد به گوشی کمرنگ شده و این کم تحرکی که منشأ آن فضای مجازی است بر رشد جسمانی کودک نیز تاثیر می گذارد. ضمن اینکه با توجه به کم تحرکی و اضافه وزن، بیماری های دیگری همچون دیابت و فشارخون و غیره نیز دامنگیر کودک و نوجوان خواهد شد. لذا فضای مجازی، بستری برای ابتلا به بیماری های زمینه ای است.
وی اضافه کرد: بیماری های دیگری همچون سندروم مجرای مچ دست، آرتروز دست، گردن و خستگی چشم و آسیب های جدی به چشم به دلیل خیره شدن به صفحه گوشی، تبلت، کامپیوتر، سردردهای شایع، بسیاری بیماری های دیگر نیز می تواند به دلیل حضور بیش از حد در فضای مجازی ایجاد شود که به اذعان پزشکان، مراجعه کودکان و نوجوانان به دلیل افزایش این دسته از بیماری ها افزایش زیادی یافته است.
به گزارش بسیج/ این روزها که زمینه استفاده از فضای مجازی تقریبا برای تمام اقشار جامعه فراهم شده، لازم و ضروری است تا دستگاه های متولی امر فرهنگ، با حساسیت و دغدغه بیشتری وارد عرصه شوند. همچنان که یکی از دغدغه های بسیار مهم مقام معظم رهبری، نخبگان فرهنگی و آموزشی و پرورشی جامعه، محتواسازی غنی برای کودکان و نوجوانان در مقابله با هجمه های مجازی با توجه به ضرورت استفاده از این فضا برای کودکان و نوجوانان است.
سهیلا عظیمی
انتهای پیام/۱۰۱۰
