قدش به زحمت به باجه سیگار فروشی می رسد اما با ژستی بزرگسالانه سیگاری خارجی درخواست می کند نامی می برد و پول را پرداخت می کند و تمام.... . کسی چه می داند او چند سال دارد و سیگار قاچاقی که یواشکی دود می کند چه بر سر سلامت امروز و فردایش می آورد؟
آمارها ناامید کننده است
نبود نظارت بر ورود سیگارهای خارجی و توزیعش در تمام زوایای شهر و پخش توتون های معطر قاچاق در فروشگاههای تخصصی! قلیان و سیگار در خیابانها، بیش از فرهنگ سرا و کتابفروشی و مواد غذایی سالم و ارگانیک، زنگ خطری است که هیچ گوشی برای شنیدنش وجود ندارد.
آمارهای توزیع و مصرف توتون و سیگار، گویی اسرار مگویی هستند که هیچ مسئولی حاضر به بیان دقیق آن نیست و به راحتی از پاسخگویی شانه خالی می کنند.
بر اساس آمار منابع گوناگون بالغ بر ۱۲ تا ۱۵ میلیون نفر در ایران سیگاری هستند و کارشناسان از کاهش سن مصرف سيگار در ايران به مرز ۱۱ سالگی خبر می دهند. همچنین، برآورد شده سالانه حدود ۶۵ ميليارد نخ سيگار در كشور مصرف می شود كه اگر اين رقم را بر ۲۰ تقسيم كنيم، معادل سه ميليارد و ۲۵۰ ميليون پاكت سيگار می شود که۲۵ ميليارد نخ واردات رسمی، ۳۵ ميليارد نخ توليد داخل و ساير سيگارها قاچاق وارد می شود.
جالب است بدانیم کاغذی که در سیگارهای مصرفی در کشور سوزانده می شود، بیش از مقدار کاغذی است که برای ۴۵ میلیون دفتر شصت برگ لازم است.
در روز های پایانی سال گذشته مدیر عامل شرکت دخانیات طی یک کنفرانس خبری از سهم ۲۵ درصدی قاچاق در سیگار مصرفی کشور خبر داده و اعلام کرده بود: سالانه ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از گردش مالی سیگار در کشور نصیب قاچاقچیان می‌شود همچنین مصرف سرانه سیگار در ایران ۸۵۵ نخ است.
به گفته نجفیان مصرف سرانه سیگار در ایران حداقل ۶۵ میلیارد نخ عنوان می‌شود.
از
سوی دیگر طبق اعلام معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هفت
میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در کشور مصرف کننده مواد دخانی هستند.
همچنین آمار سال ۱۳۹۳ گمرک ایران نشان می دهد حدود ۳۰ هزار تن انواع توتون
و تنباکو به ارزش تقریبی ۱۸۰ میلیون دلار وارد کشور شده است.
توتون
در تولید سیگار و تنباکو در مصرف قلیان کاربرد دارد. در حال حاضر عمده
مصرف تنباکو در ایران مربوط به تنباکوی معسل می شود که بخش زیادی از آن
وارداتی است. شرکت دخانیات ایران نیز تنباکوی زرد طلایی را تنها برای داخل
تولید می کند.
در حال حاضر شرکت دخانیات ایران ۶ هزار هکتار اراضی تحت کشت توتون (با تولید حدود ۱۰هزار تن) در استان‌های گلستان، مازندران، گیلان، کردستان و آذربایجان غربی و ۱۱۰۰هکتار اراضی برای کشت تنباکو در استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، مرکزی و بوشهر را در اختیار دارد.
لزوم نظارت و قوانین قوی برای کنترل مصرف دخانیات
گزارش مطالعاتی مرکز تحقیقات، پیشگیری و کنترل دخانیات نشان می دهد ۲۳ درصد سیگاری ها حداقل یکبار در هفته قلیان مصرف می کنند و این رقم در غیرسیگاری ها ۲۵ درصد است و به این معنی است که حتی غیرسیگاری ها در حال مصرف بیشتر قلیان هستند و به سمت اعتیاد به آن پیش می روند.
تنباکوهای مصرفی معطر که همگی خارجی بوده و تحت نظر اداره کل دخانیات کشور هم توزیع نمی شوند، با انواع مواد شيميايی و اسانس ميوه ترکيب شده و به اسم توتون ميوه‌ای فروخته می شوند، اين مسئله بيماری زايی دود آن را چند برابر می کند. تحقيقات نشان داده است کشيدن قليان همانند سيگار می تواند اعتیاد آور باشد.
دکتر قاسمی متخصص گوش و حلق و بینی به مهر می گوید: مصرف کنندگان قلیان، به طور متوسط حدود ۵۰ تا ۲۰۰ پک می زنند و هر پک حاوی نیم لیتر دود بیماری زاست که بسته به میزان عمق دم در حرکت دادن آب قلیان اثرات متفاوتی دارد. حجم دودی که از طریق قلیان وارد بدن می شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.
به گفته این پزشک جراح و متخصص، مواد سمی حاصل از سوختن زغال به دود آن افزوده می شود که به همين دليل بيماری زایی دود حاصل از کشيدن قليان به‌مراتب از دود سيگار بيشتر می شود.
وی می گوید: هر پک قلیان ۴۰ برابر يک پک سيگار، ریه و مجاری تنفسی را آزرده و آلوده می کند. البته این دلیلی برای تایید سیگار نیست چرا که در دود سيگار نیز چهار هزار ترکيب شيميايی شناخته شده وجود دارد که ۵۰ مورد آن به شدت سمی و کشنده هستند.
به گفته دکتر قاسمی تمامی این ۵۰ ماده سمی هنگام کشيدن قليان نيز توليد شده و ترکيبات شيميايی سرطان‌زایی هم که از زغال متصاعد می شود، اثرات سوء بيشتری نسبت به سيگار دارند.
افسانه قره داغی کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی نیز به خبرنگار مهر می گوید: در سال‌های پیشتر، استفاده از قليان محدود به سنين بالا می شد، متاسفانه امروزه ضمن افزايش استفاده از قليان متأسفانه نوجوانان و جوانان به طرفداران اصلی آن تبديل شده‌اند.
وی معتقد است خانوادگی شدن مصرف قلیان اوج شکست فرهنگی مبارزه با مصرف مواد دخانی، از بين رفتن قباحت و زشتی مصرف دخانيات در نوجوانان و به تبع آن افزايش مصرف و عادت به نيکوتين را در پی خواهد داشت و پیش زمینه ای برای اعتیاد و مصرف مواد مخدر بوده و متاسفانه قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانيات سال‌هاست در پيچ و خم نظام اداری کشور سرگردان است.
بیکاری و فراوانی قلیان سرا ها مشوقی خطرناک هستند
همچنین آمار ۸.۵ میلیونی بیکاران، جوانان را به قلیان سرا ها و جمع های بی هدف و اعتیاد سوق می دهد و نبود نظارت بر نوع مصرف هزینه های سنگین بیمه ای و سلامت را بر دوش جامعه و دولت گذاشته مستقیما بار آن بر دوش مالیات دهندگان و شهروندان است.
پیمان ربیعی حقوق دان می گوید: چند سال پیش هیئت دولت آیین‌نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات را اصلاح کرد و به موجبش، قهوه‌خانه‌ها از اماکن عمومی یعنی مکان‌هایی که کشیدن هرگونه مواد دخانی در آن‌ها ممنوع است، خارج شدند.
به گفته وی علی رغم تاکید مستمر مسئولان وزارت بهداشت پیرامون نظارت بر قلیان سرا های بدون مجوز و بی شمار سراسر شهر و کشور ،اما قلیان به‌طور علنی همه جا هست در قهوه‌خانه‌ها یا اماکن عمومی تازه تاسیس، پارک، کنار خیابان، رستوران، سرکوه، حتی در برخی باشگاه های ورزشی!
موضوع شکايت جمعيت مبارزه با دخانيات ايران در سال ۹۱ و در جلسه هيئت عمومی ديوان عدالت اداری، مورد بررسی قرار گرفت که به موضوع با خارج شدن قهوه‌خانه‌ها از فهرست اماکن عمومی پرداخته بود که تا به امروز متاسفانه به دلیل پیچ و خم های قانونی و اجرايی راهکار مدون و مشخصی جهت برخورد با اين معضل اجتماعی تدوين نشده است.
متاسفانه علی رغم تماس های متعدد با اداره کل دخانیات استان البرز موفق به دریافت اطلاعات مصرف و توزیع دخانیات در شهر کرج و استان البرز نشدیم و دفتر مدیریت استان اعلام کرد به دلیل آن لاین بودن خرید استان باید اطلاعات لازم را از اداره کل دخانیات کشور مستقر در تهران تهیه کنیم که پس از تماس با آن اداره کل و دفتر سرپرست دخانیات کشور نیز پاسخ را منوط به درخواست کتبی و بررسی دانسته و افزودند چنان چه صلاح بدانند پاسخ خواهند داد.
