ساخت C919 از آنجا اهمیت دارد که کشور چین، تا قبل از این اتفاق تنها یک بار دست به کپی هواپیمای موفق بوئینگ 707 و با نام Y-10 زده بود (که به دلیل کیفیت بسیار ضعیف و پس از ساخت دو فروند ، بی سر و صدا کنار گذاشته شد) و به دلیل رشد ترافیک هوایی در بین شهرهای این کشور و همچنین جا به جایی حجم بالایی از افراد در مسیرهای نزدیک و به صورت روزانه نیاز ساخت هواگردی ارزان قیمت ، بومی و با عملکرد مناسب احساس میشد که چاره ای جز ورود به عرصه ساخت هواپیماهای مسافربری را پیش روی این کشور قرار نمی داد ، البته چینی ها ید طولایی در کپی یا بهره برداری از انواع هواپیماهای نظامی از خانواده های مختلف دارند ولی کوماک C919 اولین تلاش جدی آنان در حوزه غیرنظامی با هدف فعالیت در حوزه های داخلی و بین المللی می باشد ، این اقدام در کنار استفاده از امتیاز خط تولید هواپیمای ایرباس 320 در خاک این کشور و همچنین خریدهای روزافزون ایرلاینها از شرکت های بزرگ غربی ، نشان از آن دارد که چین در حوزه هوانوردی غیرنظامی برنامه های بلند مدتی را پیش رو خود قرار داده است تا علاوه بر حفظ توان عملیاتی در حوزه داخلی ، نیم نگاهی را نیز به بازارهای بین المللی داشته باشد.

نخستین هواپیمای کوماک C919 تولیدی که هفته گذشته به صورت رسمی رونمایی شد

در این نوشتار قصد داریم تا مشخصات C919 را مورد بررسی قرار دهیم ، لازم به ذکر است که در حال حاضر اولین فروند از این هواپیما تولید شده و در مراحل آزمایشی اولیه قرار دارد.

طراحی و توسعه

به نظر می رسد که آغاز برنامه ها جهت ساخت و بهره برداری از هواپیمای کوماک C919 به سال 2008 میلادی باز می گردد که طرح های مطالعاتی برای بهره برداری از آن بر روی میز طراحان شرکت متبوع قرار گرفت که اندکی بعد و در اکتبر 2010 میلادی گواهینامه آغاز به کار خود را از مرکز گواهینامه های سازمان هواپیمایی کشوری چین دریافت نمود.

بر طبق برنامه ریزی های صورت گرفته نخستین فروند از هواپیما در سال 2015 میلادی از خط تولید خارج و سپس آزمایش های زمینی خود را در چند ماه پایانی منتهی به آن انجام داده و در سال 2016 نخستین پرواز را انجام خواهد داد ، پس از آن نیز در صورت دریافت تاییده های لازم ، می توان به تحویل در سالهای 2018 و 2019 به مشتریان مختلف امیدوار بود ، ضمن آنکه همکاری سایر نهادهای بین المللی هواپیما سازی از جمله ایرباس و بهره گیری از خط تولید تحت امتیاز آن در سایر کشورها نیز در چشم انداز میان مدت ، برنامه ریزی شده است.

در سال 2011 میلادی طی قراردادی بین کوماک وشرکت هواپیمایی ارزان قیمت رایان ایر ، برنامه ریزی جهت همکاری جهت ساخت و توسعه C919 امضاء شد ، بر طبق اعلام کوماک در نوامبر 2011 ، مراحل طراحی و فاز اولیه C919 به پایان رسید و اعلام شد که نخستین برش فلزی برای هواپیما در همین سال و شروع عملیات ساخت اولین فروند هم از سال 2012 خواهد بود.

اولین فروند در خط تولید و مراحل پایانی مونتاژ

این روند با آغاز سال 2012 شکل دیگری را به خود گرفت و تلاش های جدی برای بهره برداری از اولین هواپیمای مسافربری چینی وارد فاز تازه ای شد ، در سال 2013 اولین صحبت ها در خصوص شرکت های حاضر در پروژه و تامین کننده سیستم های هواپیما به گوش رسید ، سپس در سال 2014 و به دلیل پاره ای مشکلات عملیاتی اعلام شد که ممکن است تاریخ بهره برداری از اولین فروند دچار تاخیر گردد اما عملا تغییر زمانی چندانی حاصل نشد ، نهایتا در سپتامبر سال میلادی جاری ، بدنه اولین کوماک C919 بدون پیشرانه از مراکز ساخت خارج و با نصب پیشرانه ها در ماه میلادی گذشته ، در روز دوم نوامبر (11 آبان 1394) رسما رونمایی شد.

بر طبق برنامه ریزی های شرکت کوماک نخست برنامه تولید 5 الی 10 فروند در سال مدنظر می باشد که با گذشت زمان و افزایش توان عملیاتی همچون بهره برداری از مراکز دیگر ساخت افزایش پیدا خواهد کرد، هنوز قیمت دقیقی برای C919 تعیین نشده (روزنامه وال استریت ژورنال قیمت حدودی 32 میلیون دلار را برای این هواپیما در نظر گرفت) ولی با توجه به رقبای خود در بین کشورهای غربی و شرقی ، هدف آن است که با حداقل هزینه یک شرکت هواپیمایی توانایی دست یابی به ناوگان باریک پیکر برد نزدیک را داشته باشد که در این مسیر شرکت کوماک توانسته فاصله قیمتی خود با رقبای غربی خود همانند ایرباس و بوئینگ به خوبی حفظ نماید اما همچنان از رقیب روسی خود ، ساخت شرکت سوخو گرانتر می باشد.

ویژگی های پروازی و مقایسه با رقبای موجود

کوماک C919 در رده پروازی خود با رقبای سرسختی رو به رو می باشد که در حال حاضر اقبال جهانی به برخی از آنان بسیار زیاد است ، این رقبا شامل هواپیمای ایرباس 320 ساخت کنسرسیوم اروپایی ، بوئینگ 737 ساخت ایالات متحده ، سوخو سوپر جت 100 روسی ، بمباردیر CS100/CS300 کانادایی و امبرائر E2 برزیل می باشد که می تواند عرصه رقابتی را برای این هواپیمای تازه ساخت چینی بسیار کوچک سازد ، در این بین ایرباس با معرفی هواپیمای جدید خود تحت عنوان A320 Neo مشتری های بسیاری را کسب کرده و هم اکنون نیز روند تحویل را انجام میدهد و از سوی دیگر بوئینگ نیز نمونه های به روز و جدید بوئینگ 737 سری 800 ، 900 را در سرتاسر جهان به فروش رسانده و برنامه جهت نسخه جدید MAX نیز دارد.

اما دو رقیب دیگر C919 ساخت کانادا و روسیه همچنان در مراحل اولیه عرضه جهانی قرار دارند و به دنبال مشتری هستند ، نکته جالب توجه آن است که هواپیمایی چینی در بخش های مختلفی مشابه رقیب کانادایی است و حتی شبهه هایی در خصوص کپی برداری چینی ها نیز وجود دارد که تا به امروز در حد همان فرضیه باقی مانده است.

مقایسه هواپیمای چینی با رقیب کانادایی در خصوص میزان حمل مسافر، طول هواپیما، عرض بال و حداکثر برد پروازی در کنار آرایش صندلی‌های هواپیما و نموداری از افزایش نیاز صنعت هواپیمایی چین به هواگردهای منطقه‌ای در طی ده سال

کوماک C919 همانند سوخو سوپر جت 100 (MC-21) ، تجمیع تکنولوژی های متفاوت از ایالات متحده ، اروپا و چین می باشد که در بخش های مختلف نمود پیدا کرده است ، هرچند همتای روسی خود در آینده نزدیک بنا بر جایگزینی قطعات خارجی با نمونه های روسی دارد ، اما با توجه به دیدگاه جهانی در خصوص ایمنی پایین تر هواپیماهای مسافربری ساخت شرق ، کنسریوم سازنده C919 تصمیم گرفته است که با دستیابی به حداکثر تکنولوژی در دسترس خود در سرتاسر جهان ، هم بعد امنیت را به بهترین شکل تامین کرده و از سوی دیگر در دید عموم خریداران نیز ، اطمینان خاطر را جهت انجام پروازهای ایمن بیان سازد.

اگر بخواهیم به صورت جز جز به بخش های مختلف کوماک C919 اشاره کنیم باید گفت که این هواپیما از دو دستگاه پیشرانه توربوفن آمریکایی/فرانسوی CFM LEAP 1C با قدرت 25000 تا 30000 پوند تراست استفاده می نماید که یکی از مدرن ترین موتورهای رده متوسط جهان محسوب شده و بر روی نمونه های غربی همانند بوئینگ 737 مکس نیز نصب می گردد.

البته شرکت چینی موتور داخلی Comac CJ-1000A را نیز برای استفاده پیشنهاد می دهد که همچنان در مراحل آزمایشی خود قرار دارد ، سقف پروازی C919 با موتور مدل CFM ، تا 40000 پا (حدودا 13 کیلومتر) و قابلیت دستیابی به سرعت متوسط 840 کیلومتر در ساعت است که البته نرخ حداکثر سرعت نیز تا حدود 900 کیلومتر نیز می رسد.

موتور CFM LEAP و پرت اند ویتنی 1000 که از کلاسی مشابه و پیشرفته ترین نمونه های فعلی در جهان می باشند، به همراه هواپیماهایی که از آنها استفاده کرده یا در آینده ممکن است به عنوان کاندید پیشرانه برای آنان در نظر گرفته شود

کوماک C919 در سه مدل متفاوت C919-Mixed ، C919-All ECO و C919-High Density معرفی شده است که به ترتیب 154 ، 168 و 174 نفر را حمل می کند و در نمونه 154 نفره ، می توان دو کلاس مسافری متفاوت اقتصادی و اکانومی را در هواپیما در نظر گرفت ، هرچند کوماک ساخت نمونه های صرفا تجاری و حتی VIP را نیز بر روی کاغذ اعلام داشته است.

از نظر مشخصات ظاهری این هواپیما دارای طول 38.6 متر و عرض بال 34 متر بوده و ارتفاعی در حدود 12 متر از سطح زمین دارد که به وسیله دو کرو پروازی کنترل شده و در نمونه های مختلف بردی معادل 4000 تا 5500 کیلومتر را بنا بر تعداد مسافر و میزان حمل بار و سوخت دارا است ، همچنین عرض کابین مسافری نیز برابر با 3.9 متر و ارتفاع 4.1 متر می باشد.

مقایسه کوماک C919 ، Airbus320 و Boeing 737-800 در خصوص پارامترهای طول و ارتفاع هواپیما ، عرض بال و ماکزیمم رنج پروازی

بخش های بال ، نقاط اتصال به بدنه ، پایلون ها ، پنل بال ، شهپر ها و فلپ کوماک C919 در مجموعه Xi'an ، بخش اصلی بدنه در مجموعه Hongdu ، مخروط دماغه در شرکت Chengdu و بخش انتهای یا دم در شرکت Shenyang ساخته میشود که نهایتا در شهر شانگهای چین ، دفتر اصلی طراحی این هواپیما مونتاژ می شود.

جنس بدنه هواپیما همانند دیگر سازه های فعلی هوایی از جنس آلیاژهای آلومینیوم بوده و در بخش اتصال بال به بدنه نیز از فایبر کامپوزیت کربن استفاده شده است.

در بخش تجهیزات اویونیکی ، کنترلی و هدایتی ، ناوبری ، اکترونیک ، ارابه های فرود ، چرخ و ترمز نیز مجموعه از شرکت های آمریکایی و اروپایی نقش دارند که از جمله آنان می توان به شرکتهای آمریکایی جهت ساخت واحد راه انداز کمکی (APU) ، ترمز هواپیما ، واحد برق ، سامانه های حفاظتی ، اطفاء حریق و سوخت هواپیما و شرکت فرانسوی / آمریکایی CFM در بخش های مختلف موتور اشاره نمود که تجمیع آنان با یکدیگر هواپیمایی بر پایه بدنه چینی و سیستم های غربی را رقم زده است!

بخش های مختلف C919 و کشورهای دخیل در ساخت آن

اهداف و چشم اندازها

شرکت کوماک در نمایشگاه هوایی ژوهای سال 2010 اعلام کرد که سفارش 55 فروند از این هواپیما را از شش ایرلاین چینی دریافت نموده است و می تواند نخستین فروند را نیز در سال 2018 به مشتریان خود تحویل دهد ، پس از آن نیز در نمایشگاه های مختلف هوایی از پیشنهاد به خطوط هوایی مختلف سراسر دنیا و دریافت سفارش ها خبر داد که آخرین آن امضاء قراردادهای مختلف برای 50 فروند از این هواپیما طی نمایشگاه هوایی پاریس 2015 بوده است.

در حال حاضر تنها مشتری خارجی این هواپیما با سفارش قطعی ، شرکت City Airways تایلند با 10 فروند می باشد که در کنار سفارش حدودا 500 فروند خطوط هوایی داخلی چینی قرار گرفته است.

کوماک C919 که اصولا برای پرواز در برد کوتاه (و نسبتا متوسط) و همچنین بهره برداری در انواع فرودگاه ها از جمله کم جمعیت ساخته شده است می تواند به عنوان گزینه ای برای شرکت های ارزان قیمت (low cost) در نظر گرفته شود که با توجه به سامانه های پیشرفته غربی نصب شده بر روی آن ، از روند فعالیت بهینه و مصرف سوخت مناسبی برخوردار است اما همین ترکیب سیستم های مختلف شرقی و غربی ، می تواند هزینه های بسیاری را بر ایرلاینهای خریدار تحمیل کرده و در روند تعمیرات آنان را دچار مشکلاتی سازد ولی در خصوص فعالیت در خود کشور چین خصوصا با توجه به رشد روز افزون جمعیت و سفرهای هوایی در سومین کشور بزرگ جهان و فعالیت های گسترده اقتصادی ، می تواند به عنوان نمادی در جهت خودکفایی و کاهش هزینه ها خصوصا روند اجرایی در نمونه های مشابه همانند مونتاژ ایرباس 320 در چین در نظر گرفته شود که امروزه به عنوان نیاز اولیه در برنامه بلند مدت این کشور طبقه بندی می گردد.

دیگر شرکت های خارجی علاقه مند به این هواپیما طبق اعلام شرکت سازنده ، هواپیمایی ملی نپال و هند است که درخواست هایی را برای تحویل گرفتن چند فروند و همچنین بررسی قابلیت های پروازی آن داده اند ضمن آنکه برخی از کشورهای ذاتا متحد چین همانند پاکستان یا کشورهایی که دسترسی به هواگردهای پیشرفته غربی را ندارد ، همانند کره شمالی ، می توانند دیگر مشتریان احتمالی این هواپیما باشند.

اما در بعد بین المللی ، کوماک C919 همچنان راهی طولانی را در پیش دارد ، چرا که نخست نیاز است که انواع استاندارد های هوایی ایالات متحده و اروپا را دریافت کند و در این مسیر نیز آزمایش های سختی را خواهد گذراند که با توجه به تکنولوژی به کار رفته و تلاش گسترده چینی ها در ساخت هرچه بهتر و با کیفیت سازه ، روندی دور از دسترس نخواهد بود ، اما نکته مهم در این خصوص توجه و مانور دادن برخی از خبرگزاری های داخلی در خصوص خرید این هواپیما توسط کشورمان و رقابت سرسخت آن با نمونه های ساخت ایرباس و بوئینگ است!

مقایسه اندازه و آرایش کابین هواپیماهای بوئینگ 737، سوپرجت 100، ایرباس 320 و کوماک C919

صرف نظر از هرگونه دیدگاهی ، با علم به دیدگاه فنی و ساختاری باید گفت که کوماک C919 همچنان باید مسیری طولانی را ادامه دهد تا بتواند خود را به عنوان حریفی سرسخت برای این شرکت ها معرفی نماید ، ناگفته پیداست که ایرباس و بوئینگ بخش اعظمی از بازار هواپیماهای مسافربری در رده های مختلف خصوصا جت منطقه ای و کوتاه برد را در اختیار دارند و اطمینان شرکت های هواپیمایی مختلف از سرتاسر جهان به تکنولوژی های به کار رفته در هواگردهای ساخت این مجموعه ها ، فرصت عرض اندام کافی را از دیگر رقبای قدرتمند کوماک C919 همچون شرکت های کانادایی ، برزیلی و حتی روسی گرفته است ، لذا پیش از اظهار نظر در خصوص خرید این هواپیما و قابلیت های پروازی که هنوز به مرحله آزمایش نیز نرسیده، بهتر است کمی صبر کنیم تا نسبت به کارکرد دقیق و قابلیت های مناسب آن کسب اطمینان نماییم و سپس پیشنهاد خرید را برای شرکت های هواپیمایی داخلی در نظر بگیریم.

نکته دیگر نیز درسی ایست که میتوان از تلاش چین در جهت خودکفایی در ساخت هواپیماهای این کلاس گرفت ، مراکز مطالعاتی کشورمان سالهاست که از ساخت هواپیمای 150 نفره خبر می دهند، لذا با توجه به شرایط پیش آمده و رفع احتمالی تحریم های ظالمانه علیه کشورمان ، به نظر ضروری می رسد که با ایجاد یک مرکز مطالعاتی متمرکز و دقیق بر روی ساخت هواپیمایی مشابه و با استفاده از دانش روز دنیا در قالب یک کنسرسیوم بین المللی اقدام شود تا علاوه بر تامین نیازهای روزافزون صنعت هوایی به هواپیماهای مدرن ، از توان عملیاتی و ساخت کشورمان استفاده بهینه گردد و در کنار آن با همکاری سایر کشورهای پیشرو در حوزه صنعت هوایی ، بهترین امکانات موجود را بر روی آن نصب شود.

چرا که ساخت یک هواپیمای مسافربری تنها توسط یک کشور امریست که عموما اقتصادی به نظر نرسیده و پر هزینه می باشد و حتی چین نیز با داشتن زیرساخت های بزرگ ترجیح داد که مسیری مشابه کوماک C919 را در پیش گیرد.